I. TRI THỨC NGỮ VĂN

1. Giới thiệu bài học

- Chủ đề Hành trang vào tương lai bao gồm các văn bản nghị luận về những nhân tố để phát triển con người trong tương lai.

- Tên và thể loại của các VB đọc chính và VB đọc kết nối chủ đề:

2. Tri thức ngữ văn

a) Tính thuyết phục của lí lẽ, bằng chứng trong văn bản nghị luận.

- Tính thuyết phục của lí lẽ thể hiện ở chỗ soi chiếu vấn đề trên nhiều khía cạnh, có những cơ sở vững chắc (từ lí thuyết và thực tiễn) để làm điểm tựa  cho lập luận.

- Tính thuyết phục của bằng chứng thể hiện ở việc lựa chọn bằng chứng phù hợp, cụ thể, tiêu biểu, xác thực để làm sáng tỏ lí lẽ.

- Cách biểu đạt: tính thuyết phục của lí lẽ, bằng chứng còn thể hiện ở những cách biểu đạt độc đáo, ấn tượng, giàu tính hùng biện nhằm tác động vào tư tưởng, tình cảm của người đọc.

b) Các yếu tố trong văn bản nghị luận

- Yếu tố thuyết minh: cung cấp tri thức về nguồn gốc, cấu tạo, vai trò, ý nghĩa… của đối tượng cần bàn luận.

- Yếu tố miêu tả: thể hiện các đặc điểm, tính chất nổi bật của con người, đồ vật, cảnh sinh hoạt…

- Yếu tố tự sự: thuật lại các sự việc liên quan đến luận đề, luận điểm, các bằng chứng trong văn bản. 

=> Mục đích chung: thuyết phục người đọc về ý kiến, quan điểm của người viết. 

c) Nhan đề của văn bản nghị luận.

- Thường khái quát nội dung chính của văn bản.

- Người viết có thể chọn những nhan đề độc đáo, khơi gợi cảm xúc để tăng sức thuyết phục.

II. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

1. Tác giả Ma-la-la Diu-sa-phda, ngày Ma-la-la và xuất xứ văn bản “Một cây bút và một quyển sách có thể thay đổi thế giới”.

* Tác giả: 

- Ma-la-la Diu-sa-phda là nhà hoạt động xã hội người Pa-lít-xtan, đồng Giải thưởng Nô-ben Hòa bình năm 2014.

- Năm 2012, cô bị các tay súng Ta-li-ban bắn trọng thương do công khai lên tiếng phản đối việc cấm đoán phụ nữ đi học và phá hủy các trường học dành cho trẻ em gái ở Pa-kít-xtan. 

* Ngày Ma-la-la: 

- 12/7/2013 - Ma-la-la Diu-sa-phda đã có bài phát biểu tại Liên Hợp Quốc để kêu gọi quyền tiếp cận giáo dục cho trẻ em gái trên toàn cầu. Từ đó, Liên Hợp Quốc chọn ngày 12/7 hàng năm là ngày Ma-la-la để kỉ niệm sự kiện này.

* Xuất xứ văn bản: Văn bản là bài diễn văn trước Đại hội đồng Giới trẻ Liên hợp quốc, ngày 12/07/2013.

2. Bố cục văn bản

Có thể chia văn bản thành 3 phần như sau:

- Phần 1 (từ đầu đến …Quyền được đi học): tuyên bố ý nghĩa ngày Ma-la-la và nêu lí do của bài phát biểu.

- Phần 2 (từ Anh chị em thân mến đến …đều phải đối mặt): tình trạng bất ổn, những vấn đề tiêu cực mà nhiều người đang phải đối mặt.

- Phần 3 (còn lại): lời kêu gọi sự thay đổi từ những nhà lãnh đạo thế giới.

3. Nội dung chính

Văn bản đã đề cập đến tình trạng trẻ em ở nhiều nơi trên thế giới không được đảm bảo các quyền lợi vốn có, đặc biệt là giáo dục. Qua đó, tác giả trình bày quan điểm về tầm quan trọng của giáo dục nhằm kêu gọi các nhà lãnh đạo, các tổ chức, … hướng tới giải quyết này.

III. LÍ LẼ, DẪN CHỨNG CỦA VĂN BẢN NGHỊ LUẬN.

1. Phụ lục 3

Anh chị em thân mến, một khi ta nhìn thấy bóng tối, nghĩa là ta nhận ra ánh sáng quan trọng như thế nào (…Lí lẽ 1…). Một khi ta im lặng, nghĩa là ta nhận ra tiếng nói của mình quan trọng như thế nào (…Lí lẽ 2…). Tương tự như vậy, khi chúng tôi ở quận Xơ-goát (Swat), miền Bắc Pa-kít-xtan, chúng tôi đã nhìn thấy súng đạn và khi đó chúng tôi nhận ra bút và sách quan trọng như thế nào (…Dẫn chứng 1…).

Đúng như câu cách ngôn “Cây bút mạnh hơn thanh kiếm”, những kẻ cực đoan rất sợ sách và bút (…Lí lẽ 2…).. Sức mạnh của giáo dục khiến họ sợ hãi (…Lí lẽ 3…). Họ sọ phụ nữ (…Lí lẽ 4…). Sức mạnh từ tiếng nói của phụ nữ khiến họ sợ hãi (…Lí lẽ 5…). Và đó là lí do tại sao họ đã giết mười bốn sinh viên y khoa vô tội trong một vụ tấn công mới đây ở Két-ta (Quetta) (…Dẫn chứng 2…). Và đó là lí do tại sao họ đã giết rất nhiều cô giáo và nhân viên y tế ở Kai-bo Pác-tun Goa (Khyber Pukhtoon Khwa) và FATA (…Dẫn chứng 3…).

=> Luận điểm: Khảng định vai trò của giáo dục và nêu lên thực trạng đàn áp giáo dục của những kẻ cực đoan.

=> Nhận xét về cách lập luận: chặt chẽ, đưa ra nhiều lí lẽ và dẫn chứng phù hợp. Việc lặp lại “đó là lí do tại sao” có tác dụng nhấn mạnh cách bằng chứng được nêu ra. Cách đưa ra quan điểm kiểu này khơi gợi cho người đọc những liên tưởng và khiến họ cảm thấy sự đúng đắn cho vấn đề được nêu ra ở sau.

2. Phụ lục 4

Muốn có giáo dục, thì cần phải có hoà bình (…Luận điểm…). Còn biết bao nhiêu nơi nữa trên thế giới này, nhất là ở Pa-kít-xtan và Áp-ga-nít-xtan (Afghanistan), trẻ em vẫn không được đến trường vì khủng bố, chiến tranh và xung đột (…Dẫn chứng 1…). Chúng tôi đã thực sự mệt mỏi vì những cuộc chiến này (…Lí lẽ 1…). Ở nhiều nơi trên thế giới, dưới nhiều hình thức khác nhau, phụ nữ và trẻ em vẫn đang phải chịu đựng bao khốn khổ (…Lí lẽ 2…). Ở Ấn Độ, nhiều em bé vô tội và nghèo khổ vẫn là nạn nhân của tệ lạm dụng lao động trẻ em (…Dẫn chứng 2…).. Ở Ni-giê-ri-a (Nigeria), nhiều trường học bị tàn phá (…Dẫn chứng 3…). Người dân ở Áp-ga-nít-xtan suốt nhiều thập kỉ qua đã phải chịu thiệnt thòi vì những rào cản của chủ nghĩa cực đoan (…Dẫn chứng 4…). Các bé gái bị bóc lột sức lao động trẻ em ngay trong gia đình và bị ép phải tảo hôn (…Dẫn chứng 5…).. Đói nghèo, thất học, bất công, tệ phân biệt chủng tộc và sự tước đoạt các quyền cơ bản, đó là những vấn đề chính yếu mà cả nam giới và phụ nữ đều phải đối mặt (…Lí lẽ 3…).

=> Luận điểm: Vai trò của hòa bình trong việc phát triển giáo dục.

=> Nhận xét cách lập luận: luận điểm được nêu ngay đầu đoạn văn, sau đó là hệ thống lí lẽ kèm dẫn chứng hợp lí, rõ ràng để chứng minh. Những dẫn chứng mà tác giả lấy chủ yếu là những thực trạng tồi tệ mà chiến tranh, đói nghèo, bất công…gây ra cho con người. Cách biểu đạt độc đáo đã tác động vào tư tưởng, tình cảm của người đọc.

IV. CÁCH DIỄN ĐẠT TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

- Cấu trúc “Chúng tôi kêu gọi…” được lặp lại 7 lần.

=> Suy luận: việc lặp lại cấu trúc “Chúng tôi kêu gọi” có tác dụng làm tăng âm hưởng hùng biện cho VB; góp phần khảng định quan điểm của người viết, đòi hỏi thay đổi để có cuộc sống tốt đẹp và bình đẳng hơn cho phụ nữ và người yếu thế.

- Cấu trúc “Anh chị em thân mến…” được lặp lại 4 lần 

=> Suy luận: việc lặp lại cấu trúc “Anh chị em thân mến…” có tác dụng tạo âm hưởng kêu gọi cho VB; tạo sự gần gũi, gắn kết với người đọc qua hai từ “thân mến”; góp phần động viên, khích lệ người đọc ý thức được vai trò của mình trong việc tự đứng lên đấu tranh để bảo vệ cuộc sống và quyền lợi của bản thân.

- Nhan đề Một cây bút và một quyển sách có thể thay đổi thế giới.

=> Suy luận: nhan đề mang ý nghĩa khái quát cao nhất nội dung của văn bản. Cây bút và quyển sách là biểu tượng của giáo dục, tác giả muốn nhấn mạnh đối tượng của văn bản chính là muốn nhắc tới vai trò hết sức quan trọng của giáo dục, có thể làm thay đổi thế giới theo hướng tích cực hơn, tốt đẹp hơn. 

V. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

- Thể loại: văn bản nghị luận.

- Tính thuyết phục của lí lẽ, dẫn chứng: lí lẽ soi chiếu nhiều khía cạnh của vấn đề, dẫn chứng phù hợp, tiêu biểu, làm sáng rõ lí lẽ.

- Nhan đề: Một cây bút và một quyển sách có thể thay đổi thế giới - nhan đề mang ý nghĩa khái quát cao nhất nội dung của văn bản. Cây bút và quyển sách là biểu tượng của giáo dục, tác giả muốn nhấn mạnh đối tượng của văn bản chính là muốn nhắc tới vai trò hết sức quan trọng của giáo dục, có thể làm thay đổi thế giới theo hướng tích cực hơn, tốt đẹp hơn.

- Yếu tố thuyết minh: thể hiện qua việc cung cấp thông tin và ý nghĩa về ngày Ma-la-la.

- Yếu tố tự sự: thể hiện qua việc tác giả kể lại chính những trải nghiệm của mình về xung đột, chiến tranh, qua những dẫn chứng cụ thể sinh động.