B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Tìm hiểu về từ ngữ địa phương

a. Nêu ý nghĩa các từ ngữ in đậm trong các câu dưới đây:

- Sáng ra bờ suối, tối vào hang

Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng

(Hồ Chí Minh)

- Mặt trời của bắp thì nằm trên Đồi

Mặt trời của mẹ, Em nằm trên lưng

(Nguyễn Khoa Điềm)

- Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào 

Con nhạt miệng, có canh tôm nấu khế 

Khoai nướng, ngô bung, ngọt lòng đến thế 

(Bằng Việt)

b. Trong các từ in đậm trên, những từ nào là từ địa phương, từ nào được dùng phổ biến toàn dân ?

c. Đọc thông tin sau, nêu sự khác biệt giữa từ ngữ địa phương với từ ngữ toàn dân:

Khác với từ ngữ toàn dân, từ ngữ địa phương là những từ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định.

b. Thực hiện yêu cầu dưới đây:

(1) Nêu ý nghĩa của từ in đậm:

Chán quá, hôm nay mình phải nhận con ngỗng cho bài kiểm tra

Trúng tủ, cậu ta nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất lớp

(2) Tầng lớp xã hội nào thường dùng các từ ngữ in đậm trên đấy?

d. Thảo luận để trả lời các câu hỏi: chỉ nên sử dụng từ ngữ địa phương hoặc biệt ngữ xã hội trong các tình huống nào? Vì sao không nên lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội?

3. Tóm tắt văn bản tự sự

a. Chọn câu trả lời đúng cho câu hỏi: thế nào là tóm tắt văn bản tự sự?

• Ghi lại đầy đủ chi tiết của văn bản tự sự
• Ghi lại một cách ngắn gọn đầy đủ nội dung chính của văn bản tự sự
• Kể lại một cách sáng tạo nội dung của văn bản tự sự
• Phân tích nội dung, ý nghĩa và giá trị của văn bản tự sự

b.Đọc văn bản tóm tắt dưới đây và trả lời câu hôi:

Vua Hùng thứ mười tám có người con gái xinh đẹp... thất bại

(1) Văn bản tóm tắt trên kể lại nội dung của văn bản nào, có nêu được nội dung chính của văn bản được tóm tắt hay không?

(2) Văn bản được tóm tắt trên có gì khác so với văn bản được tóm tắt (về độ dài, về lời văn, về số lượng nhân vât, sự việc,...).

c. Sắp xếp lại các ý sau theo trình tự hợp lí về các bước tóm tắt văn bản tự sự:

• Đọc kĩ để hiểu đúng chủ đề văn bản
• Viết thành văn bản tóm tắt
• Xác định nội dung chính cần tóm tắt
• Sắp xếp các nội dung cần tóm tắt theo trình tự hợp lí

b. Tìm một số từ ngữ của tầng lớp học sinh và của tầng lớp xã hội khác mà em biết và giải thích nghĩa của các từ ngữ địa đó. Viết vào phiếu học tập

2. Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự

a. Dựa vào truyện Lão Hạc sắp xếp các sự việc được liệt kê dưới đây theo diễn biến của các câu chuyện

D. Hoạt động vận dụng

1. Liệt kê những sự việc tiêu biểu và các nhân vật quan trọng trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ, sau đó viết một văn bản tóm tắt đoạn trích (khoảng 10 dòng).