BÀI 2: CÁC CHỦ THỂ CỦA NỀN KINH TẾ

Mở đầu

Câu hỏi: Hãy xác định các chủ thể kinh tế được mô tả trong tranh và chia sẻ hiểu biết của em về các chủ thể kinh tế đó.

Giải rút gọn:

Tranh 1: Người sản xuất - người trực tiếp tạo ra các sản phẩm.

Tranh 2: Nhà nước – Quyền hạn cao nhất về pháp luật.

Tranh 3: Đại lí - phân phối hàng hóa 

Tranh 4: Chủ cửa hàng – Bán hàng

Khám phá

Câu 1: Em hãy xác định những việc làm của anh H thể hiện trách nhiệm với tư cách là chủ thể sản xuất tham gia vào nền kinh tế. Theo em, những việc làm của anh H đã đóng góp gì cho nền kinh tế và cho đời sống xã hội?

Giải rút gọn:

- Tạo việc làm cho nhiều lao động, đóng thuế, phát triển kinh tế - xã hội trong vùng. 

- Nâng cao đời sống người dân, làm giàu đẹp quê hương.

Câu 2:  Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

- Chị V đã thể hiện vai trò chủ thể tiêu dùng của mình như thế nào trong trường hợp trên?

- Việc làm của chị V có ý nghĩa như thế nào đối với các hoạt động kinh tế?

Giải rút gọn:

- Chọn lọc, có ý thức sử dụng các vật dụng thân thiện với môi trường.

- Phát triển xu hướng "tiêu dùng xanh". 

Câu 3: Chủ thể kinh tế nào được đề cập trong trường hợp trên? Hoạt động của hệ thống siêu thị A đã giúp ích gì cho người sản xuất và người tiêu dùng?

Giải rút gọn:

- Chủ thể kinh tế: hệ thống siêu thị A. 

- Lợi ích: cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng.

Câu 4: Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi.

- Nhà nước đã làm gì trước khó khăn của doanh nghiệp do tác động của dịch bệnh Covid-19?

- Theo em, Nhà nước có vai trò như thế nào đối với nền kinh tế?

Giải rút gọn:

- Nhà nước đã cắt giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp 

- Điều tiết nền kinh tế, hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nghiệp tư nhân có thể phát huy hết hiệu quả hoạt động. 

Câu 5: Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 1.

Em hãy nhận xét về việc làm của anh H và gia đình.

Trường hợp 2.

- Em hãy nhận xét về việc làm của chị B.

- Trình bày vai trò của bản thân với tư cách là một chủ thể tham gia trong nền kinh tế.

Trường hợp 3.

- Em hãy nhận xét về việc làm của chị N và cách ứng xử của người quản lí trung tâm thương mại trong trường hợp trên.

- Với tư cách là người tiêu dùng, hãy liệt kê những tiêu chí của bản thân khi mua sắm.

Giải rút gọn:

Trường hợp 1: Đẩy mạnh phát triển kinh tế địa phương, cung cấp các sản phẩm rau sạch, đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Trường hợp 2: Giúp cho người mua yên tâm, thể hiện trách nhiệm của một người phân phối sản phẩm đến tay người tiêu dùng. 

Trường hợp 3: cần thiết, cách ứng xử khéo léo để khách hàng tin tưởng và yên tâm, tiếp tục mua hàng tại trung tâm thương mại này.

- Tiêu chí: Chất lượng sản phẩm, giá cả, nguồn gốc

Luyện tập

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a. Người sản xuất chỉ cần tối đa hóa lợi nhuận, không cần quan tâm đến quyền lợi người tiêu dùng.

b. Sự đa dạng nhu cầu của người tiêu dùng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất.

c. Trong nền kinh tế thị trường, hoạt động của các chủ thể kinh tế đều chịu sự điều tiết, can thiệp của Nhà nước.

d. Chủ thể trung gian tồn tại độc lập với người sản xuất và người tiêu dùng.

Giải rút gọn:

- Em đồng ý: b, c 

- Người sản xuất, ngoài mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận còn cần phải có trách nhiệm cung cấp những hàng hóa có nguồn gốc đảm bảo

- Nhu cầu người tiêu dùng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất.

- Chủ thể Nhà nước có vai trò điều tiết và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành kinh tế khác nhau hoạt động sản xuất hiệu quả. 

- Chủ thể trung gian giữ vai trò kết nối giữa người tiêu dùng và người sản xuất 

Câu 2: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi: 

Trường hợp 1.

  Khi lựa chọn mĩ phẩm, cô N có thói quen chọn lựa những sản phẩm có giá thành rẻ, số lượng nhiều mà ít chú ý đến chất lượng. Vì theo cô, người tiêu dùng chỉ cần chọn những sản phẩm hợp túi tiền và đảm bảo số lượng, còn chất lượng thì không cần quan tâm.

- Em có đồng tình với quan niệm mua sắm của cô N không? Vì sao?

- Với tư cách là người tiêu dùng, em sẽ làm gì để thể hiện trách nhiệm của mình?

Trường hợp 2.

  Hộ kinh doanh A đưa ra thị trường sản phẩm ống hút, đũa,... làm từ tre với mong muốn tạo ra sản phẩm thân thiện môi trường. Ngoài ra, hộ kinh doanh này còn liên kết với nông dân trồng tre, trúc, nứa để thu mua nguyên liệu và tạo việc làm cho người lao động.

- Hộ kinh doanh A đã thể hiện trách nhiệm của chủ thể kinh tế nào?

- Theo em, hoạt động của Hộ kinh doanh A phù hợp hay chưa? Vì sao?

Trường hợp 3.

  Do có lỗi trong dây chuyền sản xuất, Công ti B quyết định thu hồi sản phẩm đã đưa ra thị trường. Đồng thời, công ti gửi thư xin lỗi đến các đối tác và người tiêu dùng bằng sự cầu thị và trách nhiệm.

- Là người tiêu dùng, em đánh giá như thế nào với cách xử lí của Công ti B? Vì sao?

Trường hợp 4. 

  Nhằm góp phần bình ổn mặt bằng giá bảo đảm cung cấp đủ hàng hoá thiết yếu cho người dân, Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện các giải pháp kiểm soát bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu như: gạo, thịt lợn, xăng dầu, vật tư y tế,... và biện pháp điều hành giá các mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá.

- Em có nhận xét gì về vai trò của Nhà nước trong trường hợp trên?

Giải rút gọn:

Trường hợp 1:

- Em không đồng với cô N vì những sản phẩm giá rẻ thường có xuất xứ không rõ ràng, sản xuất trôi nổi, không đảm bảo tiêu chuẩn

- Lựa chọn hàng hóa có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đảm bảo an toàn khi sử dụng

Trường hợp 2: 

- Hộ kinh doanh A đã thực hiện trách nhiệm cung cấp những vật dụng thân thiện với môi trường, đảm bảo sức khỏe cho người sử dụng. 

- Phù hợp vì việc tìm kiếm các sản phẩm thân thiện với môi trường như tre, nứa,... là rất cần thiết. Hộ kinh doanh A liên kết với nông dân trồng tre, nứa để thu mua nguyên liệu làm giảm giá thành sản xuất, không bị thiếu hụt nguồn nguyên liệu.

Trường hợp 3:

- Công ti B thể hiện trách nhiệm đối với người tiêu dùng, giữ được uy tín vì nếu không thu hồi thì sản phẩm đến tay người sử dụng sẽ không đảm bảo chất lượng

Trường hợp 4:

- Điều chỉnh và khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Câu 3: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi: 

Trong những năm gần đây, xu hướng mua và bán hàng trực tuyến phát triển mạnh. Nghe bạn bè rủ mua quần áo trên một trang bán hàng điện tử, chị H cũng chọn mua và thanh toán bằng ví điện tử. Khi nhận hàng, chị thấy sản phẩm không như mình chọn và có nhiều lỗi. Chị H đã nhiều lần phản ánh nhưng không có kết quả.

- Theo em, chị H cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

Giải rút gọn:

Tìm hiểu kỹ về sản phẩm mình định mua cũng như uy tín của người bán 

Vận dụng

Câu 1:  Em hãy thiết kế sản phẩm tuyên truyền về vai trò của người tiêu dùng, người sản xuất khi tham gia trong nền kinh tế.

Giải rút gọn:

Câu 2: Với tư cách là người tiêu dùng có trách nhiệm, em hãy viết bài viết ngắn chia sẻ những điều cần lưu ý khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ cho bản thân và gia đình.

Giải rút gọn:

Cần kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, sự uy tín của người bán và tính minh bạch của sản phẩm