BÀI 10: QÚA TRÌNH NỘI SUNG VÀ NGOẠI SINH. 

CÁC DẠNG ĐỊA HÌNH CHÍNH. KHOÁNG SẢN

A. Hướng dẫn Giải rút gọn  câu hỏi giữa bài

I. Qúa trình nội sinh và ngoại sinh

Câu 1: Dựa vào nội dung trong bài và hình 10.1 em hãy cho biết

- Thế nào là quá trình nội sinh và ngoại sinh

- Bề mặt địa hình thay đổi như thế nào ở mỗi hình a,b,c?

- Hình nào là kết quả của các quá trình ngoại sinh và hình nào là kết quả của quá trình nội sinh?

Giải rút gọn 

- Qúa trình nội sinh là quá trình xảy ra trong lòng đất làm di chuyển các mảng quá trình kiến tạo, nén ép các lớp đất đá hoặc đẩy vật chất nóng chảy dưới sâu ra ngoài mặt đất 

- Qúa trình ngoại sinh là quá trình hình thành địa hình xảy ra trên bề mặt Trái Đất.

- Bề mặt địa hình thay đổi như sau:

a. làm tách rời mặt đất tạo thành các đảo nhỏ

b. khiến sườn núi dần dần bị ăn mòn, biến mất

c. tạo thành các ngọn núi và núi lửa, vỏ Trái Đất bị rạn nứt khiến macma ở dưới sâu phun trào ra ngoài trái đất

=> Hình a, b là quá trình ngoại sinh

Hình c là quá trình nội sinh

II. Các dạng địa hình chính

Câu 2: Dựa vào hình 10.2, bảng 10.1 và nội dung trong bài, em hãy:

- Kể tên một số dạng địa hình phổ biến

- Cho biết các dạng địa hình này khác nhau như thế nào về hình dáng?

- Nêu một số đặc điểm của dạng địa hình núi.

- Cho biết sự khác nhau giữa núi và đồi, giữa cao nguyên và đồng bằng

Giải rút gọn 

- Một số dạng địa hình phổ biến: đồng bằng, đồi, ...

- Đặc điểm của dạng địa hình núi: nhô cao rõ rệt trên mặt đất, gồm đình núi, sườn núi và chân núi

- Các dạng địa hình này khác nhau về hình dáng như: đồng bằng có địa hình bằng phẳng cao nguyên có các sườn dốc nhỏ, đồi có địa hình thấp hơn núi, ...

- Khác nhau giữa đồng bằng cao và cao nguyên:

+ Đồng bằng: thấp độ cao dưới 200m, bằng phẳng.

+ Cao nguyên: độ cao trên 500m, sườn dốc, là dạng địa hình miền núi.

- Điểm khác nhau giữa núi và đồi:

+ Đồi có đỉnh tròn, sườn thoải, có độ cao không quá 200m.Nằm chuyển tiếp giữa đồng bằng và núi

+ Núi có đỉnh nhọn, sườn dốc, độ cao trên 500m. 

III. Khoáng sản

Câu 3: Quan sát hình 10.4 và thông tin trong bài:

- Em hãy cho biết các hình a,b,c,d là khoáng sản nào?

- Những khoáng sản này có công dụng gì?

- Hãy kể tên một vài khoáng sản khác mà em biết

Giải rút gọn 

• Hình a: Đá vôi
• Hình b: than
• Hình c: vàng
• Hình d: kim cương

- Công dụng: có ích được con người, khai thác sử dụng sản xuất

- Một vài khoáng sản khác mà em biết như: dầu mỏ, vàng, …

B. Hướng dẫn Giải rút gọn  câu hỏi luyện tập- vận dụng

I. Luyện tập

Câu 1: Phân loại quá trình nội sinh và ngoại sinh trong quá trình hình thành địa hình bề mặt trái đất?

Giải rút gọn 

- Nội sinh: Là lực sinh ra ở bên trong Trái Đất, tác động của nội lực thường làm cho bề mặt Trái Đất gồ ghề.

- Ngoại sinh: Là lực sinh ra từ bên ngoài, trên bề mặt Trái Đất, tác động của ngoại lực lại thiên về san bằng, hạ thấp địa hình

Câu 2: Cho biết độ cao tuyệt đối của các dạng địa hình chính

Giải rút gọn 

- Núi: độ cao tuyệt đối trên 500 m

- Cao nguyên: độ cao tuyệt đối trên 500 m

- Đồi: độ cao tuyệt đối dưới 200m so với nước biển

- Đồng bằng: có độ cao tuyệt đối dưới 200m

Câu 3: Tìm hiểu thông tin về hiện trạng khai thác một số loại khoáng sản mà em biết?

Giải rút gọn 

- Quản lý các doanh nghiệp chưa tốt dẫn đến việc thai đá bị khai thác lãng phí

- Các quy định và sự kiểm soát chưa nghiêm minh của pháp luật khiến có thực trạng các đơn vị khai thác khoáng sản chui còn rất nhiều.

- Tai nạn trong quá trình khai thác than đá ngày càng trở nên báo động. Việc chưa có đầy đủ các biện pháp đảm bảo an toàn trong khai thác cũng như có quá nhiều các đơn vị khai thác không có giấy phép làm cho nhiều tai nạn thương tâm xảy ra, …

II. Vận dụng

Câu 4:  Em hãy tìm thông tin về hang Sơn Đoàng và cho biết hang Sơn Đoong là kết quả của quá trình hình thành địa hình nào?

Giải rút gọn 

Một vài thông tin: Hang Sơn Đoòng tại xã Sơn Trạch huyện Bố Trạch tỉnh Quảng Bình– là hang động tự nhiên lớn nhất thế giới. Hang này nằm trong quần thể hang động Phong Nha – Kẻ Bàng.  Hang Sơn Đoòng được đánh giá là một bức tranh “Hoành tráng, đẹp đến mức kinh ngạc” với nhiều thạch nhũ có hình thù kỳ lạ, điều đặc biệt nhất có điểm chứa cả rừng cây nguyên sinh đang phát triển ở trong lòng hang. 

Hang Sơn Đoong là kết quả của quá trình hình thành địa hình nội sinh

Câu 5: Nơi em sinh sống thuộc dạng địa hình nào? Dạng địa hình này phù hợp với những hoạt động kinh tế nào?

Giải rút gọn 

Nơi em sinh sống là đồng bằng, nơi đây phù hợp cho các hoạt động kinh tế như: trồng trọt, buôn bán, …

Câu 6:  Vì sao ngày nay con người phải tìm kiếm các nguồn năng lượng thay thế cho các tài nguyên khoáng sản như dầu mỏ, than đá?

Giải rút gọn 

Ngày nay con người phải tìm kiếm các nguồn năng lượng thay thế cho các tài nguyên khoáng sản như dầu mỏ, than đá là do ngày nay con người khai thác khoáng sản bừa bãi dẫn đến hiện tượng cạn kiệt không phục hồi lại được làm ảnh hưởng đến môi trường sống, thiên nhiên tự nhiên vốn có, chính.