BÀI 18: VIỆT NAM TỪ NĂM 1965 ĐẾN NĂM 1975

I. Mục tiêu bài học 

- Mô tả được các thắng lợi tiêu biểu về quân sự của nhân dân miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1965 1975 - (đánh bại các chiến lược “Chiến tranh cục bộ" và "Việt Nam hoá chiến tranh" của Mỹ; Tổng tiến công nổi dậy năm 1968, 1972; Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975,...).

- Giới thiệu được những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa (chi viện cho cách mạng miền Nam, chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ,...).

- Nêu được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

II. Bài học 

1. Những thắng lợi quân sự tiêu biểu của nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ (1965 – 1973)

a) Chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ” (1965-1968)

- Sau thất bại trong chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, Mỹ chuyển sang “Chiến tranh cục bộ”, đưa quân Mỹ và quân Đồng minh vào miền Nam để trực tiếp tham chiến.

- Căn cứ Đà Nẵng và Chu Lai trở thành hai căn cứ quan trọng của quân đội Mỹ. Tháng 5 năm 1965, bộ đội địa phương Quảng Nam đã tấn công quân Mỹ tại Núi Thành và giành chiến thắng.

- Chiến thắng Vạn Tường (tháng 8-1965) tiếp tục mở đầu cao trào đánh Mỹ trên khắp miền Nam.

- Trong hai mùa khô 1965-1966 và 1966-1967, quân và dân miền Nam liên tiếp giành thắng lợi, khẳng định khả năng đánh bại quân Mỹ.

- Vào đêm Giao thừa Tết Mậu Thân (30-31/1/1968), quân Giải phóng miền Nam thực hiện cuộc Tổng tiến công và nổi dậy, tấn công vào các mục tiêu quan trọng ở Sài Gòn và Huế.

- Mặc dù chịu tổn thất, các cuộc tấn công năm 1968 đã “rung chuyển” nước Mỹ, dẫn đến việc Mỹ ngừng ném bom miền Bắc và bắt đầu đàm phán với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Chiến lược “Chiến tranh cục bộ” sau đó được thay thế bằng “Việt Nam hoá chiến tranh”.

b) Chiến đấu chống chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” (1969-1973)

- Năm 1969, Tổng thống Ních-xơn thực hiện “Việt Nam hoá chiến tranh”, chuyển giao vai trò chủ yếu cho quân đội Sài Gòn, trong khi vẫn có sự hỗ trợ của không quân và hỏa lực Mỹ.

- Chiến tranh mở rộng ra khắp Đông Dương. Từ tháng 4 đến tháng 6-1970, quân đội Việt Nam phối hợp với lực lượng vũ trang Campuchia giải phóng năm tỉnh Đông Bắc Campuchia.

- Từ tháng 2 đến tháng 3-1971, liên quân Việt - Lào đã đánh bại cuộc hành quân “Lam Sơn – 719” của quân đội Sài Gòn và Mỹ.

- Năm 1972, Bộ Chính trị quyết định mở cuộc tấn công chiến lược vào Quảng Trị, dẫn đến những chiến thắng ở ba phòng tuyến quan trọng.

- Cuộc Tiến công chiến lược năm 1972 đã gây tổn thất lớn cho quân đội Sài Gòn, làm thay đổi cục diện chiến trường và đe dọa chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ.

- Trong bối cảnh nguy cơ thất bại, Ních-xơn tiếp tục viện trợ cho quân đội Sài Gòn và tái ném bom miền Bắc để cứu vãn tình hình.

2. Miền Bắc vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại, vừa sản xuất và làm nghĩa vụ hậu phương (1965 – 1973)

Từ năm 1965 đến 1972, Mỹ tiến hành hai cuộc chiến tranh phá hoại nhằm vào miền Bắc Việt Nam để triệt hạ tiềm lực kinh tế và quân sự, cũng như ngăn chặn việc chi viện cho miền Nam.

a) Cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất (1965-1968)

- Mỹ thực hiện chiến dịch ném bom dày đặc, đặc biệt ở các tỉnh như Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, và Quảng Ninh.

- Trong hơn 4 năm, miền Bắc đã bắn rơi 3.243 máy bay và bắn chìm 143 tàu chiến.

- Ngày 1-11-1968, Mỹ phải chấm dứt ném bom và đồng ý tham gia đàm phán tại Paris.

b. Cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai (1972)

- Để cứu vãn chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh”, Ních-xơn đã phát động cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai vào tháng 4-1972.

- Đặc biệt, từ ngày 18 đến 29-12-1972, Mỹ tiến hành cuộc tập kích bằng máy bay B52 vào Hà Nội.

- Tuy nhiên, quân và dân miền Bắc đã kiên cường chiến đấu và lập nên kỳ tích “Điện Biên Phủ trên không”, đập tan kế hoạch của Mỹ.

- Kết quả, Mỹ buộc phải ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh vào ngày 27-1-1973.

c. Vai trò của miền Bắc trong kháng chiến

- Trong thời kỳ này, miền Bắc không chỉ chống chiến tranh phá hoại mà còn sản xuất để đảm bảo hậu phương vững chắc cho miền Nam.

- Miền Bắc đã chi viện khoảng 260.000 tấn vũ khí, thuốc men và lương thực, cùng với 120.000 cán bộ chiến sĩ cho chiến trường miền Nam.

- Sự chi viện này không chỉ đáp ứng nhu cầu vật chất cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 mà còn chuẩn bị cho việc xây dựng và tiếp quản các vùng giải phóng sau khi chiến tranh kết thúc.

3. Hoàn thành giải phóng miền Nam thống nhất đất nước

Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký vào ngày 27-1-1973. Ngày 29-3-1973, các lính Mỹ cuối cùng rút khỏi miền Nam. Tuy nhiên, quân đội Sài Gòn vẫn tiếp tục vi phạm hiệp định và lấn chiếm các vùng giải phóng.

a. Quyết định mở hoạt động quân sự

- Cuối năm 1974 và đầu năm 1975, Bộ Chính trị quyết định tiến hành hoạt động quân sự trọng tâm tại Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ. 

- Quân Giải phóng giành thắng lợi lớn tại Phước Long, một tỉnh gần Sài Gòn, tạo đà cho phong trào cách mạng.

b. Thời cơ giải phóng miền Nam

- Sau chiến thắng tại Phước Long, Bộ Chính trị xác định thời cơ giải phóng miền Nam có thể đến ngay vào năm 1975. 

- Ngày 4-3-1975, quân Giải phóng tấn công Buôn Ma Thuột, buộc quân đội Sài Gòn phải rút lui. 

- Ngày 24-3, Tây Nguyên hoàn toàn giải phóng. Nhận thấy thời cơ chiến lược, Bộ Chính trị quyết định giải phóng hoàn toàn miền Nam.

c. Chiến dịch Hồ Chí Minh

- Ngày 14-4-1975, Bộ Chính trị quyết định mở Chiến dịch Hồ Chí Minh nhằm giải phóng Sài Gòn – Gia Định. Chiến dịch bắt đầu vào lúc 17 giờ ngày 26-4, với năm cánh quân tiến vào Sài Gòn, chiếm các cơ quan đầu não của chính quyền Sài Gòn.

- Vào lúc 10 giờ 45 phút ngày 30-4-1975, xe tăng quân Giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập, và đến 11 giờ 30 phút cùng ngày, lá cờ cách mạng được tung bay trên nóc Dinh Độc Lập. Tổng thống Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, đánh dấu sự thành công toàn diện của Chiến dịch Hồ Chí Minh

4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử

- Nguyên nhân thắng lợi: 

+ Sự lãnh đạo của Đảng với đường lối chính trị, quân sự độc lập, tự chủ

+ Nhân dân Việt Nam yêu nước, dũng cảm, thông minh

+ Hậu phương miền Bắc đáp ứng các yêu cầu của cuộc chiến và sự ủng hộ của các nước xã hội chủ nghĩa và nhân dân yêu chuộng hoà bình trên thế giới.

- Ý nghĩa lịch sử: 

+ Nhân dân Việt Nam đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, thu non sông về một mối

+ Mở ra một kỉ nguyên mới cho lịch sử dân tộc – kỉ nguyên đất nước độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội

+ Thắng lợi của Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ tác động mạnh đến tình hình nước Mỹ và thế giới, cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc, các cuộc đấu tranh vì hoà bình, dân chủ và tiến bộ trên thế giới.