MỞ ĐẦU

Câu 1: Theo em, lợi ích đối với cộng đồng trong việc chia sẻ mã nguồn là gì?

Trả lời:

• Quản lý và điều khiển được những phần nào hoạt động, phần nào không.

• Nhiều người có thể cùng cải thiện phần mềm, là cơ hội giúp các lập trình viên thể hiện được khả năng sáng tạo của mình.

• Đảm bảo được tính bảo mật và tính an ninh cao hơn, vì nhiều người lập trình có thể cùng hoạt động, thường xuyên sửa chữa, cập nhật và nâng cấp 

• Ổn định

1. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ

Hoạt động 1. Tìm hiểu các cách chuyển giao phầm mềm

Câu 1: Cách thức chuyển giao phần mềm cho người sử dụng theo chiều hướng "mở dần" như sau:

1. Bán phần mềm dưới dạng mã máy.

2. Cho sử dụng phần mềm miễn phí có điều kiện hoặc không điều kiện, không cung cấp mã nguồn.

3. Cho sử dụng phần mềm tự do, cung cấp cả mã nguồn để có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyền giao (phân phối) lại phần mềm.

Hãy thảo luận xem lợi ích của người dùng được tăng dần như thế nào theo hướng mở nói trên.

Trả lời:

1. Chỉ được phép sử dụng khi mua phần mềm.

2. Được phép sử dụng phần mềm miễn phí có điều kiện hay không điều kiện, không thể tự sửa đổi, cải tiến, phát triển phần mềm.

3. Được tự do sử dụng mà không cần xin phép, có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyển giao (phân phối) lại phần mềm do họ cung cấp mã nguồn.

Hoạt động 2. Giấy phép đối với phần mềm nguồn mở

Câu 1: Em hãy so sánh quyền sử dụng phần mềm nguồn mở với quy định về bản quyền và cho biết một số điểm mâu thuẫn.

Trả lời:

Hai quy định có sự mâu thuẫn. Giấy phép sẽ cung cấp cho người dùng các quyền vốn bị cấm bởi các quy định bản quyền.

• Theo quy định về bản quyền:

• tác giả có quyền bảo vệ chống phần mềm bị sửa đổi gây hại đến uy tín và danh dự của tác giả.

• Nếu là người đầu tư, tác giả giữ quyền tạo bản sao, sửa đổi, nâng cấp phần mềm, quyền chuyển giao sử dụng,…

• Theo quy định về quyền sử dụng phần mềm nguồn mở:

• Được sao chép và phân phối phần mềm, có quyền yêu cầu trả phí cho việc chuyển giao nhưng phải thông báo rõ ràng về bản quyền gốc và thông báo miễn trừ trách nhiệm bảo hành.

• Được sửa đổi và phân phối sửa đổi nhưng phải công bố mã nguồn phần đó, nêu rõ đó là bản đã được thay đổi, chỉ rõ các phần được thay đổi.

Câu hỏi

Câu 1: Em hãy cho biết ý nghĩa của yêu cầu “người sửa đổi, nâng cấp phần mềm nguồn mở phải công bố rõ ràng phần nào đã sửa, sửa thế nào so với bản gốc”.

Trả lời:

Để người đọc có thể nắm được đây là bản đã sửa đổi.

Câu 2: Ý nghĩa của yêu cầu "phần mềm sửa đổi một phần mềm nguồn mở theo GPL cũng phải mở theo giấy phép của GPL" là gì?

Trả lời:

Để đảm bảo: quyền tiếp cận của người sử dụng đổi với mã nguồn để dùng, thay đổi hoặc phân phối lại; quyền miễn trừ của các tác giả về hậu quả sử dụng phần mềm; quyền đứng tên của các tác giả tham gia phát triển, sự phát triển bền vững của phần mềm nguồn mở 

Hoạt động 3. Vai trò của phần mềm thương mại và phần mềm nguồn mở

Câu 1: Hãy thảo luận xem phần mềm nguồn mở có thay thế hoàn toàn được phần mềm thương mại hay không. Tại sao?

Trả lời:

Không thể.

Vì phần mềm nguồn mở đáp ứng nhu cầu chung của nhiều người, trong khi đó phần mềm thương mại đáp ứng những nhu cầu riêng, nâng cao, vốn phong phú hơn rất nhiều 

Câu hỏi

Câu 1: Cho ví dụ về phần mềm đóng gói và phần mềm đặt hàng. Ưu điểm của phần mềm thương mại là gì?

Trả lời:

• Phần mềm “đặt hàng”: được thiết kế theo yêu cầu của từng khách hàng.

Ví dụ: Phần mềm đặt xe của các hãng taxi.

⇒ Ưu điểm: tạo ra thị trường phần mềm phong phú, đáp ứng các nhu cầu riêng của cá nhân, tổ chức và cả nhu cầu chung của xã hội.

• Phần mềm “đóng gói”: được thiết kế dựa trên những yêu cầu chung của nhiều người, được viết rất hoàn chỉnh và kèm theo công cụ cài đặt tự động.

Ví dụ: Photoshop, Microsoft Word, …

Câu 2: Cho ví dụ về một phần mềm thương mại và một phần mềm nguồn mở có thể thay thế. Ưu điểm của phần mềm nguồn mở là gì?

Trả lời:

Phần mềm thương mại là Adobe Photoshop, có thể thay thế bởi GIMP. 

Ưu điểm: tính linh hoạt cao và có cộng đồng phát triển đông đảo 

3. PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET

Hoạt động 4: Phần mềm chạy trên internet

Câu 1: Em hãy nêu những ưu điểm của phần mềm chạy trên Internet.

Trả lời:

• Ưu điểm: có thể sử dụng ở bất cứ đâu, bất cứ nơi nào, bất cứ máy tính nào miễn là có kết nối Internet; chi phí rẻ hoặc miễn phí.

Câu 2: Em hãy nêu tên một phần mềm trực tuyến khác với các phần mềm đã nêu trong bài.

Trả lời:

Office.com, Canva.com …

LUYỆN TẬP

Câu 1: Có thể nói “Phần mềm nguồn mở ngày càng phát triển thì thị trường phần mềm thương mại càng suy giảm” hay không? Tại sao?

Trả lời:

Không. 

Vì phần mềm thương mại sẽ đáp ứng được nhu cầu cá nhân hoặc cung cấp các loại phần mềm “đóng gói” hoàn thiện cho người dùng đáp ứng nhu cầu chung của nhiều người.

Câu 2: Phần mềm ở các trạm ATM (rút tiền tự động) có phải là phần mềm trực tuyến không?

Trả lời:

Không.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy tìm hiểu trên Internet và cho biết tên một số phần mềm đồ họa nguồn mở và một số phần mềm đồ họa thương mại.

Trả lời:

• Nguồn mở: GIMP, Paint, Inkscape,…

• Thương mại: Photoshop,  Adobe indesign, autocad,…

Câu 2: Nói chung, các môi trường lập trình trên ngôn ngữ Python đều không có chức năng biên dịch để chuyển mã nguồn thành mã máy. Các chương trình Python đều ở dạng mã nguồn. Liệu có thể coi mọi phần mềm viết bằng Python đều là phần mềm nguồn mở hay không?

Trả lời:

Có thể