BÀI 3 - PHẦN MỀM NGUỒN MỞ VÀ PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET

MỞ ĐẦU

Câu 1: Theo em, lợi ích đối với cộng đồng trong việc chia sẻ mã nguồn là gì?

Giải nhanh:

Cho phép quản lý và điều khiển những phần nào có thể hoạt động, phần nào không.

1. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ

Hoạt động 1. Tìm hiểu các cách chuyển giao phầm mềm

Câu 1: Cách thức chuyển giao phần mềm cho người sử dụng theo chiều hướng "mở dần" như sau:

1. Bán phần mềm dưới dạng mã máy.
2. Cho sử dụng phần mềm miễn phí có điều kiện hoặc không điều kiện, không cung cấp mã nguồn.
3. Cho sử dụng phần mềm tự do, cung cấp cả mã nguồn để có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyền giao (phân phối) lại phần mềm.

Hãy thảo luận xem lợi ích của người dùng được tăng dần như thế nào theo hướng mở nói trên.

Giải nhanh:

1. Người dùng chỉ được phép sử dụng phần mềm khi mua phần mềm.
2. Người dùng được phép sử dụng phần mềm miễn phí. Tuy nhiên, không thể tự sửa đổi, cải tiến, phát triển phần mềm.
3. Người dùng được tự do sử dụng mà không cần xin phép, có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyền giao (phân phối) lại.

Hoạt động 2. Giấy phép đối với phần mềm nguồn mở

Câu 1: Em hãy so sánh quyền sử dụng phân mềm nguồn mở với quy định về bản quyền và cho biết một số điểm mâu thuẫn.

Giải nhanh:

• Theo quy định về bản quyền: Các tác giả có quyền bảo vệ chống phần mềm bị sửa đổi. 
• Theo quy định về quyền sử dụng phần mềm nguồn mở: Được sao chép và phân phối phần mềm, có quyền yêu cầu trả phí cho việc chuyển giao đó. Được sửa đổi và phân phối sửa đổi với điều kiện phải công bố mã nguồn phần sửa đổi.

Câu hỏi

Câu 1: Em hãy cho biết ý nghĩa của yêu cầu “người sửa đổi, nâng cấp phần mềm nguồn mở phải công bố rõ ràng phần nào đã sửa, sửa thế nào so với bản gốc”.

Giải nhanh:

Được sao chép và phân phối phần mềm: có quyền yêu cầu trả phi cho việc chuyến giao đó nhưng phải thông báo rõ ràng về bản quyền gốc và thông báo miễn trừ trách nhiệm bảo hành. Được sửa đổi và phân phối bản sửa đổi với điều kiện phải công bố mã nguồn phần sửa đổi. 

Câu 2: Ý nghĩa của yêu cầu "phần mềm sửa đổi một phần mềm nguồn mở theo GPL cũng phải mở theo giấy phép của GPL" là gì?

Giải nhanh:

Nó đảm bảo quyền tiếp cận của người sử dụng đổi với mã nguồn để dùng, thay đổi hoặc phân phối lại..

Hoạt động 3. Vai trò của phần mềm thương mại và phần mêm nguồn mở

Câu 1: Hãy thảo luận xem phần mềm nguồn mở có thay thế hoàn toàn được phần mềm thương mại hay không. Tại sao?

Giải nhanh:

Không thể vì mỗi phần mềm nguồn mở đáp ứng nhu cầu chung của nhiều người, trong khi đó những nhu cầu riêng, nâng cao, vốn phong phú hơn rất nhiều so với những nhu cầu chung thì phần mềm thương mại nói chung hay phần mềm “đặt hàng” nói riêng mới có thể đáp ứng được.

Câu hỏi

Câu 1: Cho ví dụ về phần mềm đóng gói và phần mềm đặt hàng. Ưu điểm của phần mềm thương mại là gì?

Giải nhanh:

• Ví dụ phần mềm đặt hàng: Phần mềm điều khiển một dây chuyền lắp ráp hay phần mềm đặt xe trên thiết bị di động của các hàng taxi.
• Ví dụ phần mềm đóng gói: Phần mềm xử lí ảnh Photoshop, phần mềm Microsoft Word, …
• Ưu điểm: góp phần tạo ra thị trường phần mềm phong phú, đáp ứng các nhu cầu riêng của cá nhân, tổ chức và các nhu cầu chung của xã hội.

Câu 2: Cho ví dụ về một phần mềm thương mại và một phần mềm nguồn mở có thể thay thế. Ưu điểm của phần mềm nguồn mở là gì?

Giải nhanh:

• Ví dụ: Adobe Photoshop, còn phần mềm nguồn mở thay thế có thể là GIMP. 
• Ưu điểm: tính linh hoạt cao và có cộng đồng phát triển đông đảo giúp cho việc phát triển và bảo trì phần mềm trở nên dễ dàng.

3. PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET

Hoạt động 4: Phần mềm chạy trên internet

Câu 1: Em hãy nêu những ưu điểm của phần mềm chạy trên Internet.

Giải nhanh:

Ưu điểm: có thể sử dụng ở bất cứ đâu, bất cứ nơi nào, bất cứ máy tính nào miễn là có kết nối Internet; chi phí rẻ hoặc không mất phí.

Câu 2: Em hãy nêu tên một phần mềm trực tuyến khác với các phần mềm đã nêu trong bài.

Giải nhanh:

Phần mềm trực tuyến: Office.com, Photopea.com, …

LUYỆN TẬP

Câu 1: Có thể nói “Phần mềm nguồn mở ngày càng phát triển thì thị trường phần mềm thương mại càng suy giảm” hay không? Tại sao?

Giải nhanh:

Không đúng vì phần mềm thương mại sẽ cung cấp các loại phần mềm “đặt hàng” để đáp ứng được nhu cầu cá nhân, tổ chức hoặc cung cấp các loại phần mềm “đóng gói” hoàn thiện cho người dùng đáp ứng nhu cầu chung của nhiều người.

Câu 2: Phần mềm ở các trạm ATM (rút tiền tự động) có phải là phần mềm trực tuyến không?

Giải nhanh:

Phần mềm ở các trạm ATM không phải phần mềm trực tuyến.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy tìm hiểu trên Internet và cho biết tên một số phần mềm đồ họa nguồn mở và một số phần mềm đồ họa thương mại.

Giải nhanh:

• Phần mềm đồ họa nguồn mở: GIMP, Paint, Inkscape,…
• Phần mềm đồ họa thương mại: Photoshop,  Adobe InDesign, AutoCAD,…

Câu 2: Nói chung, các môi trường lập trình trên ngôn ngữ Python đều không có chức năng biên dịch để chuyển mã nguồn thành mã máy. Các chương trình Python đều ở dạng mã nguồn. Liệu có thể coi mọi phần mềm viết bằng Python đều là phần mềm nguồn mở hay không?

Giải nhanh:

Có thể coi mọi phần mềm viết bằng Python đều là phần mềm nguồn mở.