BÀI 3. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ VÀ PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

KHỞI ĐỘNG

Theo em, lợi ích đối với cộng đồng trong việc chia sẻ mã nguồn là gì?

1. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ

Hoạt động 1: Cách thức chuyển giao phần mềm cho người sử dụng theo chiều hướng "mở dần" như sau:

1. Bán phần mềm dưới dạng mã máy.

2. Cho sử dụng phần mềm miễn phí có điều kiện hoặc không điều kiện, không cung cấp mã nguồn.

3. Cho sử dụng phần mềm tự do, cung cấp cả mã nguồn để có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyền giao (phân phối) lại phần mềm.

Hãy thảo luận xem lợi ích của người dùng được tăng dần như thế nào theo hướng mở nói trên.

Hoạt động 2: Em hãy so sánh quyền sử dụng phân mềm nguồn mở với quy định về bản quyền và cho biết một số điểm mâu thuẫn.

Câu hỏi 1: Em hãy cho biết ý nghĩa của yêu cầu “người sửa đổi, nâng cấp phần mềm nguồn mở phải công bố rõ ràng phần nào đã sửa, sửa thế nào so với bản gốc”.

Câu hỏi 2: Ý nghĩa của yêu cầu "phần mềm sửa đổi một phần mềm nguồn mở theo GPL cũng phải mở theo giấy phép của GPL" là gì?

2. VAI TRÒ CỦA PHẦN MỀM THƯƠNG MẠI VÀ PHẦN MỀM NGUỒN MỞ

Hoạt động 3: Hãy thảo luận xem phần mềm nguồn mở có thay thế hoàn toàn được phần mềm thương mại hay không. Tại sao?

Câu hỏi 1: Cho ví dụ về phần mềm đóng gói và phần mềm đặt hàng. Ưu điểm của phần mềm thương mại là gì?

Câu hỏi 2: Cho ví dụ về một phần mềm thương mại và một phần mềm nguồn mở có thể thay thế. Ưu điểm của phần mềm nguồn mở là gì?

3. PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET

Hoạt động 4: Phần mềm chạy trên Internet là gì? Em hãy cho một ví dụ về phần mềm như vậy. Hãy nêu ưu điểm của phần mềm chạy trên Internet.

Câu hỏi 1: Em hãy nêu những ưu điểm của phần mềm chạy trên Internet.

Câu hỏi 2: Em hãy nêu tên một phần mềm trực tuyến khác với các phần mềm đã nêu trong bài.

LUYỆN TẬP

Luyện tập 1: Có thể nói “Phần mềm nguồn mở ngày càng phát triển thì thị trường phần mềm thương mại càng suy giảm” hay không? Tại sao?

Luyện tập 2: Phần mềm ở các trạm ATM (rút tiền tự động) có phải là phần mềm trực tuyến không?

VẬN DỤNG

Vận dụng 1: Em hãy tìm hiểu trên Internet và cho biết tên một số phần mềm đồ họa nguồn mở và một số phần mềm đồ họa thương mại.

Vận dụng 2: Nói chung, các môi trường lập trình trên ngôn ngữ Python đều không có chức năng biên dịch để chuyển mã nguồn thành mã máy. Các chương trình Python đều ở dạng mã nguồn. Liệu có thể coi mọi phần mềm viết bằng Python đều là phần mềm nguồn mở hay không?

PHẦN II. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP SGK

KHỞI ĐỘNG

Đáp án KD:

Cho phép quản lý và điều khiển những phần nào có thể hoạt động.

1. PHẦN MỀM NGUỒN MỞ

Đáp án HD1: 

1. Người dùng chỉ được phép sử dụng phần mềm khi mua phần mềm.
2. Người dùng được phép sử dụng phần mềm miễn phí. Tuy nhiên, không thể tự sửa đổi, cải tiến, phát triển phần mềm.
3. Người dùng được tự do sử dụng, có thể sửa, nâng cấp, phát triển và chuyền giao lại.

Đáp án HD2: 

• Theo quy định về bản quyền: Các tác giả có quyền bảo vệ chống phần mềm bị sửa đổi. 
• Theo quy định về quyền sử dụng phần mềm nguồn mở: Được sao chép và phân phối phần mềm, có quyền yêu cầu trả phí. Được sửa đổi và phân phối sửa đổi với điều kiện phải công bố mã nguồn phần sửa đổi.

Đáp án CH1: 

Có quyền yêu cầu trả phi cho việc chuyến giao đó nhưng phải thông báo rõ ràng về bản quyền gốc và thông báo miễn trừ trách nhiệm bảo hành. 

Đáp án CH2: 

Đảm bảo quyền tiếp cận của người sử dụng đổi với mã nguồn để dùng, thay đổi hoặc phân phối lại..

2. VAI TRÒ CỦA PHẦN MỀM THƯƠNG MẠI VÀ PHẦN MỀM NGUỒN MỞ

Đáp án HD3: 

Không thể vì mỗi phần mềm nguồn mở đáp ứng nhu cầu chung của nhiều người, vốn phong phú hơn rất nhiều so với những nhu cầu chung thì phần mềm thương mại nói chung hay phần mềm “đặt hàng” nói riêng mới có thể đáp ứng được.

Đáp án CH1: 

• Ví dụ phần mềm đặt hàng: Phần mềm điều khiển một dây chuyền lắp ráp.
• Ví dụ phần mềm đóng gói: Phần mềm xử lí ảnh Photoshop.
• Ưu điểm: tạo ra thị trường phần mềm phong phú, đáp ứng các nhu cầu riêng của cá nhân, tổ chức và các nhu cầu chung của xã hội.

Đáp án CH2: 

• Ví dụ: Adobe Photoshop, phần mềm nguồn mở thay thế là GIMP. 
• Ưu điểm: tính linh hoạt cao và có cộng đồng phát triển đông đảo.

3. PHẦN MỀM CHẠY TRÊN INTERNET

Đáp án HD4: 

Phần mềm chạy trên Internet là loại phần mềm được cung cấp và hoạt động thông qua Internet.

Ví dụ: Google Docs. 

Ưu điểm:

- Dễ dàng truy cập mọi lúc mọi nơi

- Không cần cài đặt

- Cập nhật tự động

Đáp án CH1: 

Có thể sử dụng ở bất cứ đâu, bất cứ nơi nào, chi phí rẻ.

Đáp án CH2: 

Office.com, Photopea.com, …

LUYỆN TẬP

Đáp án LT1: 

Không đúng vì phần mềm thương mại sẽ cung cấp các loại phần mềm “đặt hàng” để đáp ứng được nhu cầu cá nhân, tổ chức.

Đáp án LT2: 

Không phải phần mềm trực tuyến.

VẬN DỤNG

Đáp án VD1:

• Phần mềm đồ họa nguồn mở: GIMP, Paint, Inkscape,…
• Phần mềm đồ họa thương mại: Photoshop,  Adobe InDesign, AutoCAD,…

Đáp án VD2:

Có thể.