Khám phá

1. Những tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đến môi trường tự nhiên.

Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu:

THÔNG TIN 1

Sau hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực, tạo nhiều dấu ấn nổi bật, trong đó, kinh tế tăng trưởng mạnh, trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường tiếp tục diễn biến phức tạp,... (SGK, tr.6)

THÔNG TIN 2

Đồng bằng sông Cửu Long là nơi được thiên nhiên ưu đãi với những cánh đồng phì nhiêu, là vựa lúa lớn nhất của nước ta, đồng thời cũng là khu vực cung cấp một lượng lớn thủy, hải sản và hoa quả cho cả tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, vào mùa cạn, khi nước từ thượng nguồn về thấp,... (SGK, tr.7)

THÔNG TIN 3

Cục Bảo tồn Thiên nhiên và Đa dạng sinh học (thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam) khẳng định cuộc sống con người đang hoàn toàn phụ thuộc vào các hệ sinh thái để tồn tại. Thế nhưng, các hệ sinh thái lại đang ngày ngày bị con người xâm phạm không thương tiếc. Báo cáo "Đánh giá Đa dạng sinh học tại Việt Nam" cho thấy,... (SGK, tr.7)

THÔNG TIN 4

Các tài nguyên thiên nhiên ở Việt Nam đang diễn biến theo chiều hướng xấu, tiếp tục bị thu hẹp cả về số lượng và chất lượng. Đây là hệ quả của hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách thiếu hợp lí và lãng phí. Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên... (SGK, tr.7-8)

THÔNG TIN 5

Theo Ban Tuyên giáo Trung ương, Việt Nam đang đối mặt và tiềm ẩn rất nhiều rủi ro về môi trường sinh thái. Các sự cố môi trường tiếp tục gia tăng nghiêm trọng, nhiều vụ ảnh hưởng đến phạm vi rộng, diễn biến phức tạp, gây khó khăn cho công tác xử lí và khắc phục hậu quả... (SGK, tr.8).

Câu hỏi 1: Nêu những tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đến môi trường tự nhiên qua các thông tin trên.

2. Nguyên nhân phát sinh tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đến môi trường tự nhiên

Em hãy quan sát tranh, đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

Trường hợp 1

Dù không thể phủ nhận sự đóng góp của Công ty X vào ngành công nghiệp dầu khí của nước ta, nhưng sự cố tràn dầu và bể đường ống xả nước thải mà công ty gây ra ở khu vực biển miền Trung đã ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng môi trường biển... (SGK, tr.9)

Trường hợp 2

Những năm qua, thành phố P ngày càng phát triển, nhiều khu căn hộ cao cấp, cao ốc, toà nhà và trung tâm thương mại được xây dựng. Mật độ dân số tại thành phố ngày càng tăng lên. Tuy nhiên, thành phố xuất hiện nhiều bụi mịn và tiếng ổn xe cộ trở thành nỗi ám ảnh của nhiều người dân nơi đây...(SGK, tr.9)

Trường hợp 3

Số lượng tê giác và voi ở rừng H ngày càng suy giảm trong những năm qua do nhu cầu tiêu dùng nguồn sản phẩm từ tự nhiên của người dân thị trấn A ngày một tăng cao. Tại thị trấn, người dân tin rằng, ngà voi và sừng tê giác cũng như những loài động, thực vật quý hiếm khác tốt cho sức khỏe con người... (SGK, tr.9-10)

Câu hỏi: Từ các tranh và trường hợp trên, theo em, nguyên nhân phát sinh những tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đến môi trường tự nhiên là gì?

Câu hỏi 2: Tại sao môi trường là nhân tố quan trọng hàng đầu cần bảo vệ để đảm bảo phát triển kinh tế bền vững?

4. Một số biện pháp, chính sách nhằm khắc phục hoặc hạn chế tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đến môi trường tự nhiên

Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu:

THÔNG TIN 1

Trích Luật Bảo vệ môi trường năm 2020

Điều 5. Chính sách của Nhà nước về bảo vệ môi trường

1. Tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân tham gia thực hiện, kiểm tra, giám sát hoạt động bảo vệ môi trường.

2. Tuyên truyền, giáo dục kết hợp với biện pháp hành chính, kinh tế và biện pháp khác để tăng cường việc tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường, xây dựng văn hoá bảo vệ môi trường.

3. Chú trọng bảo tốn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường di sản thiên nhiên; khai thác, sử dụng hợp lí và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên; phát triển năng lượng sạch và năng lượng tái tạo; phát triển ha tầng kĩ thuật bảo vê môi trường... (SGK, tr.11-12)

THÔNG TIN 2

Phát triển kinh tế bền vững, phát triển xã hội bền vững gắn chặt với xây dựng môi trường sống tự nhiên hài hoà, tốt lành, thân thiện với con người; giảm thiểu các tác động tiêu cực của hoạt động kinh tế đến môi trường; quản lí, khai thác hợp lí và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhất là các nguồn tài nguyên không tái tạo được; từng bước thực hiện “tăng trưởng xanh phát triển kinh tế carbon thấp;... (SGK, tr.12-13)

Bài tập: Nêu các chính sách của Nhà nước nhằm khắc phục, hạn chế tác động của kinh tế đến môi trường trong các thông tin trên.

Bài tập 2: Giải thích vì sao chính sách “Tiêu dùng xanh” được xem là giải pháp “cứu cánh” cho vấn đề ô nhiễm môi trường và phát triển kinh tế ở nước ta. Nêu những ưu, nhược điểm của chính sách trên đối với việc bảo vệ môi trường.

LUYỆN TẬP

1. Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

a. Sự phát triển kinh tế đi đôi với giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường ở khu vực đông dân cư.

b. “Tiêu dùng xanh” là quy trình sản xuất thân thiện với môi trường, không chứa hoá chất độc hại.

c. Áp dụng thuế suất cao đối với sản phẩm mà trong sản xuất có tác động xấu đến môi trường là biện pháp tối ưu nhất.

d. Sự phát triển kinh tế vừa tác động tích cực vừa tác động tiêu cực đến các hệ sinh thái, động, thực vật trong môi trường tự nhiên.

e. Phát triển bền vững là quá trình đạt được tăng trưởng kinh tế ổn định, đều đặn và không làm ảnh hưởng đến xã hội, môi trường.

g. Bảo vệ môi trường và đảm bảo cân bằng hệ sinh thái không chỉ là trách nhiệm của người dân mà còn của các doanh nghiệp tham gia sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế.

3. Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

a. Xí nghiệp Y chuyên sản xuất và phân phối vật liệu xây dựng cho toàn  miền Nam. Vì mục tiêu tối ưu háo và giảm chi phí sản xuất, xí nghiệp không dầu tư cho hệ thống ống thoát khí thải nên đã gây ra sự cố ô nhiễm không khí nghiêm trọng...(SGK, tr.16)

b. Công ty D (chuyên mua, bấn, sơ chế thạch dừa khô) vừa bị chính quyền tỉnh B xử phạt về hành vi lắp đặt thiết bị, đường ống để xả nước thải sản xuất trực tiếp ra môi trường. Công ty còn bị xử phạt về hành vi xả nước thải vượt quá quy chuẩn... (SGK, tr.16)

c. Thấu hiểu tầm quan trọng và trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường nhằm phát triển bền vững, đảm bảo giữ cân bằng giữa sản xuất kinh doanh và hướng đến cộng đồng, hãng hàng không T luôn nỗ lực đáp ứng các yêu cầu chặt chẽ về bảo vệ môi trường như... (SGK, tr.16)

- Xí nghiệp Y và Công ty D đã có những tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên và cuộc sống con người như thế nào? Các doanh nghiệp này đã làm gì để khắc phục tình trạng đó?

- Các biện pháp nào đã được hãng hàng không T thực hiện nhằm góp phần giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường?

5. Em hãy đánh giá các biện pháp bảo vệ môi trường được áp dụng trong các trường hợp sau:

a. Mặc dù đã bị xử phạt hành chính nhiều lần vì vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường nhưng do lợi nhuận nên doanh nghiệp K vẫn bất chấp pháp luật và tiếp tục cho hoạt động sản xuất kinh doanh trở lại. Đội Cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh Ð đã kiểm tra đột xuất và phát hiện Doanh nghiệp K... (SGK,tr.17)

b. Công ty P chuyên sản xuất, chế biến nông sản xuất khẩu. Gần 30 năm đi vào hoạt động, Công ty P đầu tư hệ thống xử lí chất thải, khí thải. Cụ thể, cho che phủ toàn bộ các bể ngâm ủ nguyên liệu, làm tấm tôn chắn tường khu vực bể ngâm với khu dân cư.

c. Công ty chăn nuôi D và Cơ sở sản xuất hạt nhựa tái chế A đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại địa phương. Người dân sống xung quanh khu vực nhà máy sản xuất đã phát hiện nước thải trực tiếp trên sông có màu đen kịt, hôi thối; tôm, cá trên sông chết hàng loạt. Ủy ban nhân dân tỉnh đã ra quyết định buộc ngừng hoạt động đối với hai công ty này.