1. Đọc các đoạn văn dưới đây (Tiếng Việt 5, tập 1, trang 62) và trả lời câu hỏi:

a, Biển luôn thay đổi màu tuỳ theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu giận dữ… Như một con người biết buồn vui, biển lúc tẻ nhạt, lạnh lùng, lúc sôi nổi, hả hê, lúc đăm chiêu, gắt gỏng.

• Đoạn văn tả đặc điểm gì của biển?
• Để tả đặc điểm đó, tác giả đã quan sát những gì và vào những thời điểm nào?
• Khi quan sát biển, tác giả đã có liên tưởng thú vị như thế nào?

b. Con kênh này có tên là kênh Mặt Trời. Nơi đây, suốt ngày, ánh nắng rừng rực đổ lửa xuống mặt đất. Bốn phía chân trời trống huếch trống hoác. Từ lúc mặt trời mọc đến lúc mặt trời lặn không kiếm đâu ra một bóng cây để tránh nắng. Buổi sáng, con kênh còn phơn phớt màu đào, giữa trưa bỗng hoá ra một dòng thuỷ ngân cuồn cuộn loá mắt, rồi dần dần biến thành một con suối lửa lúc trời chiều. Có lẽ bởi vậy mà nó được gọi là kênh Mặt Trời.

• Con kênh được quan sát vào những thời điểm nào trong ngày?
• Tác giả nhận ra đặc điểm của con kênh chủ yếu bằng giác quan nào?
• Nêu tác dụng  của những liên tưởng khi quan sát và miêu tả con kênh?  

Trả lời:

a.

• Đoạn văn miêu tả sự thay đổi màu sắc của biển theo màu sắc của trời và mây.
• Để tả đặc điểm đó, tác giả đã quan sát bầu trời và mặt biển trong những thời điểm khác nhau như: khi bầu trời xanh thẳm - khi bầu trời rải mây trắng nhạt - khi bầu trời âm u mây mưa - khi bầu trời ầm ầm giông gió,
• Khi quan sát biển, tác giả đã có liên tưởng thú vị đến tính cách của con người:  như con người  biết buồn vui, biển lúc tẻ nhạt, lạnh lùng, sôi nổi, hả hê, đăm chiêu, gắt gỏng.

b.

• Con kênh được quan sát vào nhiều thời điểm trong ngày : suốt ngày, tù lúc mặt trời mọc đến lúc mặt trời lặn, buổi sáng, giữa trưa, lúc trời chiều.
• Tác giả nhận ra đặc điểm của con kênh chủ yếu bằng thị giác, miêu tả sự thay đổi màu sắc của nắng nơi đây đổ lửa xuống mặt đất bốn bề trống huếch trống hoác, thấy màu sắc của con kênh biến đổi như thế nào trong ngày: buổi sáng – phơn phớt màu đào ; giữa trưa – hóa thanh dòng thủy ngân cuồn cuộn lóa mắt ; về chiều đã biến thành một con suối lửa.
• Tác dụng của những liên tưởng trên : giúp người đọc hình dung được cái nắng nóng dữ dội ở nơi có con kênh Mặt Trời này, đồng thời sự liên tưởng khiến cho câu văn sinh động và hấp dẫn người đọc hơn.

2. Dựa vào kết quả quan sát của mình, em hãy lập dàn ý bài văn miêu tả một cảnh sông nước (một vùng biển, một dòng sông, một con suối hay một hồ nước).

Lập dàn ý:

Mở  bài: Giới thiệu cảnh sông nước (một dòng sông, một con suối) cần tả: ở đâu? vào khoảng thời gian nào?

Thân bài:

• Tả bao quát:  Nhìntừxa ( dòngsônghoặcmột con suối) trôngnhưthếnào?
• Tả chi tiết:

• Hình dáng: (dài, uốn khúc, thẳng tắp,...)
• Màu sắc: (sông: màu đỏ nặng phù sa, màu sắc thay đổi theo sắc mây trời)
• Cảnh hai bên bờ sông (những lũy tre xanh, nhà cửa ven sông)
• Hoạt động của con người trên dòng sông: trồng lúa, trồng dâu, thả bò ven sông...

Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về dòng sông.