VĂN BẢN: VÀ TÔI VẪN MUỐN MẸ

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1. Hãy chia sẻ câu chuyện cảm động nói về tình cảm của mẹ con mà bạn từng biết qua các tác phẩm nghệ thuật (văn học, sân khấu, điện ảnh,...)

Giải nhanh:

- Câu chuyện "Hãy chăm sóc mẹ kể về một người mẹ đi lạc đường và những người con mang theo dòng ký ức về mẹ trên con đường đi tìm người mẹ ấy

- Đọc xong cuốn sách này bạn sẽ nhận ra cha mẹ đã hy sinh cho chúng ta nhiều như thế nào. Và ta đã ỷ lại tình thương đó, quên mất là cha mẹ cũng cần chúng ta được quan tâm. 

- Khi mà người mẹ mất tích, những đứa con chợt nhận thấy sự hiện hữu của mẹ là vô cùng quan trọng đối với cuộc sống của mình. Và họ đã tự trách bản thân mình, ân hận vì sự vô tâm của mình. 

CH2. Qua thực tế cuộc sống xung quanh, bạn biết được gì về những hậu quả mà chiến tranh gây ra đối với đời sống con người?

Giải nhanh:

- Hàng nghìn người đã ngã xuống vì chiến tranh: Họ có thể là những người lính trực tiếp tham gia chiến tranh, cũng có thể chỉ là những người dân vô tội vì chiến tranh mà mất đi mạng sống của mình

=> Nhưng họ có một điểm chung, đều là những con người vô danh, không tên không tuổi. 

- Có những người may mắn sống sót sau khi cuộc chiến kết thúc nhưng trở lại cuộc sống bình thường họ lại mang trong mình hai nỗi đau: nỗi đau về thể xác, đó là các thương binh, các bệnh nhân chất độc màu da cam… và nỗi đau về tinh thần, đó là những dư chấn của cuộc chiến, những ám ảnh về chết chóc bom đạn, nỗi đau khi mất đi người thân, gia đình bị ly tán…

- Ô trường bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi những chất thải hóa học dùng để chế tạo bom mìn, các chất độc hóa học giải xuống mặt đất không chỉ phá hủy những cánh rừng, động vật tự nhiên mất đi môi trường sống mà còn gây hại cho con người 

ĐỌC VĂN BẢN

CH1. Thời điểm và những sự kiện ban đầu xảy ra được lưu giữ trong kí ức của nhân vật.

Giải nhanh:

- Thời điểm: học xong lớp một vào tháng Năm năm 41 và bố mẹ tiễn "tôi" đi trại hè đội viên Gô-rô-đi-sa gần Min-xcơ 

- Sự kiện: mới bơi được một lần, hai ngày sau chiến tranh, đưa lên tàu và chở đi, máy bay Đức bay trên đầu còn chúng tôi hò reo.

CH2. Những hình ảnh mà nhân vật chứng kiến trên đường đi trại hè đội viên.

Giải nhanh:

Những chiếc máy bay lạ, cảnh chết chóc.

CH3. Hoàn cảnh của chuyến đi có gì khác thường?

Giải nhanh:

Bị quân đội Đức chiếm mất thành phố và mọi người phải đến Mô-đô-vi-a

CH4. Ấn tượng về nạn đói và chuyện ăn uống của con người trong đói khát.

Giải nhanh:

- Không chỉ trại mồ côi đói, mà những người xung quanh cũng đói bởi mọi thứ đều chuyển ra tiền tuyến. 

- Có con ngựa Mai-ca già và rất dịu dàng nhưng bị giết; hai con mèo đói nữa.

CH5. Trạng thái tinh thần của những đứa trẻ khi thiếu vắng mẹ

Giải nhanh:

Những đứa trẻ òa khóc, gào khóc không nguôi.

CH6. Kết quả chờ đợi ba mẹ và niềm khát khao cháy bỏng của nhân vật.

Giải nhanh:

- Họ đã mất tích đâu đó trong một trận bom, sau này những người láng giềng kể lại, cả hai đã lao đi tìm "tôi". 

- Khi "tôi" đã 51 tuổi và vẫn muốn khao khát muốn gặp lại mẹ.

SAU KHI ĐỌC

CH1. Hãy tóm lược nội dung được kể lại trong văn bản và cho biết những điểm nhấn quan trọng của câu chuyện.

Giải nhanh:

- Những đứa trẻ đã phải trải qua nỗi kinh hoàng của chiến tranh trong những tháng năm thơ ấu của mình

- Cuộc chiến tranh chống phát xít Đức cướp mất hàng chục triệu con người, khiến nhiều ngôi làng Xô viết sau chiến tranh không còn bóng dáng đàn ông và tại những ngôi nhà góa bụa đó, Svetlana thường nghe được hai câu chuyện: Một của người mẹ và một của đứa con.

CH2. Chỉ ra những yếu tố tạo nên tính xác thực của các sự kiện được nhân vật kể lại cũng như trạng thái tâm lí của nhân vật trước các sự kiện đó.

Giải nhanh:

- Nhân vật tự kể câu chuyện của mình, tự nhớ lại những ký ức tuổi thơ mà mình đã trải qua để thấy được cái hiện thực của chiến tranh và những giá trị của tình cảm gia đình. 

- Nhân vật có tình cảm sâu sắc với ba mẹ của mình, đó có lẽ là thứ tình cảm giúp "tôi" vượt qua sự khốc liệt của chiến tranh, lúc nào cũng muốn được tìm lại mẹ, không ngại khó khăn khổ cực.

CH3. Phân tích một số chi tiết, hình ảnh tạo nên bức tranh cuộc sống đặc biệt được tái hiện trong văn bản. Chi tiết, hình ảnh nào đã thực sự gây ấn tượng mạnh với bạn? Vì sao?

Giải nhanh:

* Cuộc sống nghèo đói, khổ cực

- không có chỗ nằm ngủ, chúng tôi đành chợp mắt trên rơm rạ…

- rồi nạn đói bắt đầu

- … người ta gọi đi ăn trưa, nhưng chẳng có gì để ăn.

- người ta giết Mai-ca. Và cho chúng tôi nước cùng một mẩu thịt rất nhỏ…

- …có thể ăn cả xô xúp, bởi trong súp chẳng có gì.

- chúng tôi ăn hết tất cả chồi mầm, chúng tôi tước cả lớp vỏ non…

=> Tình cảnh của cuộc sống di tản bởi chiến tranh. Ở đó, những đứa trẻ đáng ra phải nhận được tình yêu thương lại phải chịu cảnh nay đây, mai đó

* Cuộc sống thiếu vắng tình thương của mẹ

- Những đứa trẻ nhỏ, chúng tôi có khoảng bốn mươi đứa… chúng tôi khóc rền. Gọi ba gọi mẹ.

- Cô bảo mẫu và giáo viên cố không nhắc đến từ “mẹ”…

- … ai đó bất ngờ nhắc đến mẹ, lập tức tất cả khóc òa

=> Tiếng khóc của những đứa trẻ đáng thương, chúng còn quá nhỏ để xa mẹ. Chúng ngày đêm mong ngóng ngày được gặp lại ba mẹ của mình trong vô vọng. 

CH4. Toàn bộ câu chuyện được kể bởi một người vì chiến tranh mà đã phải nếm trải những ngày tháng đau thương ở tuổi ấu thơ, tác giả chỉ là người ghi lại. Vậy trong việc tạo lập văn bản này, tác giả đóng vai trò gì? Phân tích thái độ của tác giả khi ghi lại các sự kiện mà nhân chứng kể lại.

Giải nhanh:

- Dưới cái nhìn của "tôi" đó là bức tranh nhiều màu sắc có chút ngây ngô của trẻ con, có cả tình yêu thương sâu sắc dành cho gia đình. Việc tạo lập văn bản này, tác giả đóng vai trò làm người kể chuyện. 

- Thái độ: sự yêu thương của nhân vật tôi dành cho cha mẹ, cũng như của cha mẹ dành cho nhân vật tôi. Thứ tình cảm đó khắc sâu vào tâm trí của tác giả theo nhân vật tận đến sau này. 

CH5. Theo bạn, những yếu tố nào có khả năng tạo nên sức lay động của văn bản đối với người đọc? Thông điệp mà bạn nhận được từ văn bản "Và tôi vẫn muốn mẹ..." là gì? 

Giải nhanh:

- Các chi tiết: 

+ Những đứa trẻ lần đầu nhìn thấy máy bay, không hề biết những nguy hiểm đang cận kề. Tận khi tất cả khung cảnh xung quanh những đứa trẻ mất, thì chúng mới biết cái khốc liệt và thê thảm của những thứ này. 

+ Chúng phải trải qua một mình mà không được ở bên cạnh bố mẹ. 

+ Những đứa trẻ gặp những ngày lính bị thương và sẵn sàng cho đi tất cả những gì chúng có. 

+ Không có chỗ ăn, chỗ ngủ mà phải chợp mắt trên những đống rơm rạ

+ Những đứa trẻ nhớ bố mẹ đến mức đêm nào cũng khóc

- Thông điệp: Chiến tranh đã khiến những gia đình phải xa cách, sinh ly tử biệt. Chiến tranh là thứ tàn phá nhân loại..

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích ý nghĩa hai câu cuối trong văn bản: "Tôi đã năm mươi mốt tuổi, tôi có hai con. Và tôi vẫn còn muốn mẹ". 

Giải nhanh:

Chiến tranh đã dần tước đi tất cả. Chiến tranh cũng đã khiến cho những đứa trẻ vỡ mộng một cách tàn nhẫn, khi chúng đau đớn nhận ra rằng trò chơi giả trận chẳng hề giống như những gì chúng vẫn luôn nghĩ đến. Chiến tranh cũng đã tác động sâu sắc đến nhận thức của những đứa trẻ, khiến cho chúng như “đã già đi”, không còn giữ được sự ngây thơ, hồn nhiên, mà nhìn cuộc đời bằng sự tiêu cực, trực diện với những chiều kích tăm tối của nó. Chỉ trong hai câu văn ngắn thế này, mà nỗi đau đằng đẵng suốt năm tháng gắn liền với khát vọng yêu thương tận cùng trái tim vang lên đầy day dứt: “Tôi đã năm mươi mốt tuổi, tôi có hai con. Và tôi vẫn còn muốn mẹ.” (Lời của một người đã mất mẹ trong cuộc chiến). Hai câu thơ cho thấy niềm khao khát của một đứa trẻ đã mất mẹ trong thời chiến thật ám ảnh, day dứt biết bao! thế: “Em trở về đúng nghĩa trái tìm em/ Là máu thịt đời thường ai chẳng có/ Vẫn ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa/ Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi...”. Trên thế giới này một khi tình yêu còn tồn tại, một khi những tâm hồn vẫn biết rung động, biết yêu thương, biết sống vì nhau thì khi đó “Thuyền và biển” còn làm xúc động lòng người, còn dư âm như lời hát ân tình, tha thiết: “Chỉ có thuyền mới hiểu/ Biển mênh mông nhường nào/ Chỉ có biển mới biết/ Thuyền đi đâu về đâu...”