VĂN BẢN: VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1. Phải chăng giá trị của nghệ thuật là ở chỗ nó có ích cho đời sống?

Giải nhanh:

1. Nghệ thuật làm lây lan cảm xúc.

2. Nghệ thuật giúp trút xả tinh thần.

3. Nghệ thuật giải quyết và cải biến nhu cầu của con người

4. Giáo dục nghệ thuật  hỗ trợ, thúc đẩy sự hình thành và xuất hiện hành vi sáng tạo.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1. Lời thoại và hành động thể hiện thái độ gì của các nhân vật?

Giải nhanh:

Thái độ bất ngờ, đột ngột khi các nhân vật hay tin người dân và phản quân đang nổi lên, đòi đến phá Cửu Trùng Đài và muốn giết Vũ Như Tô.

CH2. Tình huống kịch được miêu tả trong lớp I là gì?

Trả lời:

Cung nữ Đan Thiềm nhận được tin phản quân cùng người dân nghèo khổ đang kéo đến để phá Cửu Trùng Đài, bà đến nói cho Vũ Như Tô – chủ của công trình đó và bảo ông phải trốn ngay đi nhưng ông không tin đồng thời cũng không có ý định trốn chạy.

CH3. Bối cảnh nào được tái hiện thông qua các chỉ dẫn sân khấu?

Giải nhanh:

Cảnh hết sức hỗn loạn, phản quân cùng người dân đang ầm ầm kéo đến cùng tiếng quân, tiếng trống… ầm ầm cả một vùng, khiến người trong hoàn cảnh không khỏi phấp phỏng, không yên.

CH4. Chú ý thái độ của Vũ Như Tô, Đan Thiềm khi Nguyên Vũ xuất hiện.

Giải nhanh:

Đan Thiềm và Vũ Như Tô được trấn an hơn chút nhưng tiếng của phản quân dồn dập ngày càng gần, Đan Thiềm lại tiếp tục hối thúc Vũ Như Tô nhanh chóng trốn đi nhưng ông vẫn nhất quyết không chịu trốn đi.

CH5. Sự kiện nào được miêu tả trong lớp III?

Giải nhanh:

- Lê Trung Mại xuất hiện và thông báo về tình hình phản quân. 

- Nguyễn Vũ lo lắng hỏi vua đang ở đâu thì hay tin vua đã chết. Nguyễn Vũ rút dao ra tự tử trước con mắt của Đan Thiềm, Vũ Như Tô và Lê Trung Mại.

CH6. Sự kiện nào được miêu tả trong lớp IV?

Giải nhanh:

Cảnh bọn nội gián chạy vào, báo cho Vũ Như Tô biết Cửu Trùng Đài đang bị kẻ đốt, người phá, sắp không còn gì nữa nhưng ông không tin đó là sự thật.

CH7. Chú ý sự khác biệt trong hành động, thái độ của các nhân vật trong tình thế nguy ngập.

Giải nhanh:

- Vũ Như Tô: thản nhiên, chỉ nghĩ đến Cửu Trùng Đài, không tin rằng nó bị phá

- Lũ thái giám: tìm cách bỏ trốn với hy vọng thoát chết.

CH8. Chú ý thái độ của Vũ Như Tô, Đan Thiềm khi Nguyên Vũ xuất hiện.

Giải nhanh:

- Vũ Như Tô: vẫn nhất quyết không chịu trốn đi và có ý muốn ở lại chịu họa cùng Đan Thiềm 

- Đan Thiềm: một lòng cầu xin ông mau trốn đi

CH9. Chú ý hành động của đám cung nữ và quân khởi loạn.

Giải nhanh:

- Cung nữ: quỳ xuống xin hàng, mong được sống sót 

- Quân khởi loạn: hùng hổ xông vào, hùng hổ, độc ác, quyết giết chết lũ cung nữ

CH10. Hành động, lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm thể hiện thái độ gì của nhân vật?

Giải nhanh:

- Thái độ kiên định, không khuất phục trước bọn phản quân, một lòng trung thành với triều đình. Họ là những người trong sạch và ngay thẳng. 

- Đan Thiềm luôn một lòng muốn xin tội cho Vũ Như Tô, bà đã hạ mình, quỳ gối trước giặc để xin tha tội chết cho Vũ Như Tô.

CH11. Chú ý sự đối lập trong lời thoại, hành động của Vũ Như Tô và đám quân sĩ.

Giải nhanh:

- Vũ Như Tô: thà chết chứ không chịu khuất phục trước phản quân, luôn muốn được phân trần cũng An Hòa Hầu

- Đám quân sĩ: cười mỉa mai, có thái độ thô lỗ nhưng cũng có cái lý khi phân bua lý do Vũ Như Tô có tội.

CH12. Chú ý thái độ của Vũ Như Tô khi biết Cửu Trùng Đài bị đốt cháy.

Giải nhanh:

- Vũ Như Tô như sụp đổ, biết bao công sức, hy vọng ông đều gửi gắm vào công tình này mà nay nó bị đốt đi cùng với những khát khao, hoài bão lý tưởng của ông. - Sự sụp đổ đó khiến ông không còn thiết sống nữa, ông dứt khoát muốn chết cùng với Cửu Trùng Đài, cùng lý tưởng, hoài bão của ông.

SAU KHI ĐỌC VĂN BẢN

CH1. Tóm tắt các sự kiện chính trong đoạn trích. Bạn có nhận xét gì về diễn biến của các sự kiện?

Giải nhanh:

- Đan Thiềm hay tin có quân phản loạn muốn đến giết Vũ Như Tô và phá Cửu Trùng Đài, bà đến thúc giục Vũ Như Tô trốn đi nhưng ông nhất quyết không trốn. 

 - Nguyễn Vũ xuất hiện, hay tin vua chết liền tự tử theo vua

 - Bọn nội gián bỏ trốn

 - Quân lính xông vào đòi giết cung nữ, Vũ Như Tô

 - Đan Thiềm xin phản quân tha cho Vũ Như Tô và bị chúng kéo ra ngoài

 - Vũ Như Tô nghe tin Cửu Trùng Đài bị phá và muốn đến phân bua với thủ lĩnh của phản quân

 - Vũ Như Tô hiểu ra cơ sự và xin đến pháp trường để chết 

=> Diễn biến diễn ra khá nhanh nhưng phù hợp với diễn biến của câu chuyện và thể hiện rõ được thái độ của từng nhân vật.

CH2. Tình huống kịch được miêu tả trong đoạn trích là gì? Trước tình huống đó, mỗi nhân vật đã có những phản ứng, hành động như thế nào? Những phản ứng, hành động đó thể hiện đặc điểm tính cách gì của nhân vật?

Giải nhanh:

- Tình huống kịch: 

+ Phản quân và người dân đang muốn tìm để giết Vũ Như Tô – chủ nhân của công trình Cửu Trùng Đài. 

+ Cung nữ Đan Thiềm thấy vậy đến nói với Vũ Như Tô bảo ông chạy trốn ngay đi. 

 - Trước tình huống đó:

+ Vũ Như Tô vẫn thản nhiên, không biết là mình có tội, một lòng muốn ở lại không chịu trốn đi.

+ Đan Thiềm lo lắng, giục ông mau chạy trốn đi. 

+ Phản quân hùng hổ kéo vào đòi giết đám cung nữ và Vũ Như Tô.  

+ Nguyễn Vũ tự tử, đám nội giám thì trốn chạy nhằm tìm cách thoát thân. 

+ Cuối cùng Vũ Như Tô hiểu được cơ sự, lỗi lầm, thấy tâm huyết của mình bị đốt, đánh phá, ông xin được chết theo.

=> Vũ Như Tô thì ngay thẳng, có lý nên mãi mới nhận ra lỗi lầm của mình ở đâu. Đan Thiềm một lòng tiếc thương cho tài năng của Vũ Như Tô, muốn ông trốn đi để lưu giữ lại một tài năng tuyệt với đó. Cung nữ và đám nội giám hèn nhát, bên thì quỳ xuống nhận tội, bên thì bỏ của chạy lấy người hòng tìm cách sống sót.

CH3. Xung đột chính trong đoạn trích là gì? Dựa vào đâu bạn nhận ra xung đột đó?

Giải nhanh:

- Xung đột chính: nhận thức của nhân vật Vũ Như Tô. 

- Vì Đan Thiềm bảo ông trốn đi, phản quân đến rồi nhưng ông không chịu, vẫn một lòng muốn ở lại nơi Cửu Trùng Đài. Đến cuối cùng, Đan Thiềm chết, không thể cứu giúp ông, ông lại muốn đến gặp địch để phân bua, xem mình sai ở đâu muốn giết. 

CH4. Phân tích diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tò được thể hiện trong đoạn trích (dựa vào các lời thoại và hành động của nhân vật).

Giải nhanh:

- Vũ Như Tô không chịu nghe lời khuyên của Đan Thiềm trốn đi

- Khi nắm rõ được tình hình phản quân đang đến dần, ông vẫn không chịu trốn đi

- Khi phản quân đến, ông đứng trước mặt chúng không hề tỏ thái độ khuất phục

- Bọn chúng đòi giết ông và ông không biết bản thân sai ở đâu

- Phản quân chỉ ra cái sai của ông, cái tội đáng chết của ông 

- Nghe tin Cửu Trùng Đài bị phá đốt, ông đau đớn và xin được đến pháp trường hành quyết.

CH5. Hình tượng Cửu Trùng Đài trong vở kịch có ý nghĩa gì? Bạn có suy nghĩ gì về những phản ứng khác nhau của các nhân vật khi Cửu Trùng Đài bị đốt cháy?

Giải nhanh:

- Cửu Trùng Đài là biểu tượng cao nhất của một giá trị nghệ thuật, đó là một công trình kiến trúc lớn, mang ý nghĩa thời đại của một kỹ sư tài ba mang tên Vũ Như Tô. 

- Cách phản ứng khác nhau của nhân vật trong truyện là hoàn toàn có thể hiểu:

+ Cửu Trùng Đài là công trình cả đời, là lý tưởng sống của Vũ Như Tô, bởi vậy ông đau đớn, gục ngã là truyện hết sức bình thường.

+ Người dân thì cảm thấy vui sướng, phấn khởi muôn phần bởi để làm công trình đó, họ phải bỏ ra sức lao động của mình, thậm chí là xương máu

CH6. Vở kịch gợi cho bạn suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa lí tưởng và thực tế, giữa cá nhân và lịch sử?

Giải nhanh:

- Nghệ thuật phải luôn phục vụ cho đời sống, đó là ý nghĩa và giá trị chân chính của nghệ thuật. 

- Sự xa rời thực tiễn sẽ làm mất đi giá trị của nghệ thuật, thậm chí, nó còn gây mất niềm tin và xung đột giữa những người xung quanh với nhau. 

=> Mọi giá trị đều phải gắn liền với cuộc sống, phản ánh cuộc sống của con người, như vậy mới hoàn thành được vai trò, sứ mệnh của nghệ thuật.

CH7. Trong lời đề tựa kịch Vũ Như Tô, Nguyễn Huy Tưởng viết: 

"Than ôi! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải? Ta chẳng biết. Cầm bút chẳng qua cùng một bệnh với Đan Thiềm." 

Lời đề tựa này cho thấy thái độ gì của tác giả đối với các nhân vật? Thái độ đó được biểu hiện như thế nào qua văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài?

Giải nhanh:

- Ông thương tiếc cho một tài năng tuyệt vời, một con người thiên tài về kiến trúc như Vũ Như Tô, vì lý tưởng của cao đẹp của mình mà quên đi hiện tại. 

- Đan Thiềm cũng là một người thức thời, hiểu đạo lý và thấy thương cho tài năng của Vũ Như Tô, bà là người động viên ông xây dựng Cửu Trùng Đài, cũng mang trong mình hoài bão nghệ thuật như Vũ Như Tô. 

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Theo bạn, vấn đề xã hội nào được đề cập trong đoạn trích? Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vấn đề nào.

Giải nhanh:

Vấn đề xã hội được đề cập đến đoạn trích đó là ý nghĩa của nghệ thuật với cuộc sống. Nghệ thuật là thứ con người tạo ra qua quá trình phát triển và nó luôn luôn thể hiện khát vọng, ý chí của con người. Đó là sứ mệnh cao quả của nghệ thuật. Vũ Như Tô trong vở kịch Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài đã không nhận ra điều đó, khiến người dân chịu khổ đau, bởi vậy họ đã vùng lên và đánh sập công trình nghệ thuật ấy. Đó chính là cái giá phải trả cho sự đi ngược lại với  sứ mệnh của mình. Bởi vậy, nghệ thuật phải luôn gắn liền với cuộc sống, phục vụ cho cuộc sống của con người. Như vậy, nghệ thuật không chỉ có cơ hội được thể hiện mà còn thỏa mãn được nguyện vọng của con người. Sự chung sống hòa thuận đấy sẽ giúp cho cả nghệ thuật và con người cùng phát triển song hành, đưa nghệ thuật tiệm cận với những giá trị cao hơn nữa.