BÀI 4. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI (1939 – 1945)

MỞ ĐẦU

Hai hình dưới đây gợi cho em liên tưởng đến sự kiện nào của thế giới trong thế kỉ XX. Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về nguyên nhân, diễn biến, hậu quả của sự kiện đó.

Giải nhanh:

- Hai hình dưới trên gợi cho em liên tưởng đến Chiến tranh thế giới thứ hai 

- Những hiểu biết của em về Chiến tranh thế giới thứ hai:

+ Nguyên nhân: Sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929-1933 từ Mỹ đã tác động và làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế thế giới, làm cho những mâu thuẫn giữa các nước đế quốc ngày càng sâu sắc.

+ Diễn biến: diễn ra với hai giai đoạn, được tiến hành giữa hai phe: phe Đồng Minh do Anh-Mỹ-Liên Xô đứng đầu và phe Phát xít do Đức-Italia-Nhật Bản cầm đầu.

+ Hậu quả: sự sụp đổ hoàn toàn của phát xít Đức, Italia, Nhật Bản. Thắng lợi thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường đấu tranh chống lại chủ nghĩa Phát xít tàn bạo.

1. NGUYÊN NHÂN DẪN TỚI CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI

CH: Hãy trình bày những nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ hai

Giải nhanh:

- Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, những mâu thuẫn về thi trường và thuộc địa tiếp tục nảy sinh giữa các nước đế quốc.

- Sự suy thoái kinh tế 1929 – 1933 đã làm sâu sắc thêm những mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản, dẫn tới sự hình thành chủ nghĩa phát xít và quân phiệt ở Đức, Nhật Bản và I-ta-li-a, là các thế lực gây ra chiến tranh.

2. DIỄN BIẾN CHÍNH VÀ HẬU QUẢ CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI

CH: Trình bày diễn biến chính của Chiến tranh thế giới thứ hai.

Giải nhanh:

- Giai đoạn I: Chiến tranh bùng nổ và lan rộng khắp thế giới (từ 1/9/1939 đến tháng 11/1942)

+ Ngày 1/9/1939, Đức tấn công Ba Lan. Ngày 3/9/1939, Anh, Pháp tuyên chiến với Đức. Chiến tranh thế giới bắt đầu.

+ Từ tháng 4 – 7/1940, Đức đánh chiếm Pháp, tấn công Anh

+ Mùa hè 1941, Đức chiếm hầu hết các nước tư bản châu Âu

+ Ngày 22/6/1941, Đức tấn công Liên Xô trên dọc tuyến biên giới phía tây. Đến tháng 10, Đức uy hiếp Thủ đô Mát-xcơ-va.

+ Tháng 12 – 1941, Nhật Bản tấn công căn cứ Trân Châu cảng của Mỹ ở Thái Bình Dương, Mỹ chính thức tham gia vào chiến tranh. Chiến tranh lan rộng toàn thế giới.

+ Tháng 1/1942, Mặt trận Đồng minh chống phát xít được thành lập với ba trụ cột là Liên Xô, Mỹ, Anh.

- Giai đoạn II: Quân Đồng minh chuyển sang phản công, chiến tranh kết thúc (từ tháng 11/1942 đến tháng 8/1945)

+ Từ tháng 11/1942 đến tháng 2/1943, Liên Xô phản công và giành thắng lợi trước quân phát xít tại thành phố Xta-lin-grát, tạo nên bước ngoặt của cuộc chiến tranh: từ phòng ngự chuyển sang phản công.

+ Tháng 6/1944, liên quân Mỹ, Anh và Đồng minh đổ bộ vào Noóc-măng-đi (Bắc Pháp), mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu, giải phóng nước Pháp.

+ 16/4/1945, quân đội Liên Xô mở chiến dịch công phá Béc-lin (Đức). Ngày 9/5/1945, Đức kí văn kiện đầu hàng Đồng minh không điều kiện. Chiến tranh kết thúc ở châu Âu.

+ Ngày 6 và ngày 9/8/1945, Mỹ ném hai quả bom nguyên tử xuống thành phố Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki của Nhật Bản.

+ Ngày 8/8/1945, Liên Xô mở cuộc tấn công quân Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc. Ngày 15/8/1945, Nhật Bản tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.

CH: Phân tích hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ hai đối với lịch sử nhân loại

Giải nhanh:

- Gây ra những hậu quả nặng nề: kinh tế thế giới bị thiệt hại, nhiều hành phố, làng mạc, cơ sở sản xuất công nghiệp bị tàn phá.

- Hậu quả mà cuộc chiến này để lại vô cùng nặng nề và khủng khiếp, hơn 70 quốc gia với khoảng 60 triệu người chết, 90 triệu người bị tàn tật, thiệt hại 4000 tỉ Đô, gấp mười lần so với chiến tranh thế giới lần thứ nhất.

^{3. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI, Ý NGHĨA LỊCH SỬ, VAI TRÒ CỦA LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐỒNG MINH TRONG CHIẾN THẮNG CHỦ NGHĨA PHÁT XÍT}

CH1: Vì sao phát xít Đức, I-ta-li-a và quân phiệt Nhật Bản bị tiêu diệt trong Chiến tranh thế giới thứ hai?

Giải nhanh:

- Vì phát xít Đức, I-ta-li-a và quân phiệt Nhật Bản đã gây ra cuộc chiến tranh phi nghĩa, “kẻ gieo gió phải gặt bão”

- Phe phát xít bị phe Đồng minh cùng các dân tộc bị phát xít chiếm đóng và các lực lượng tiến bộ trên toàn thế giới tiêu diệt với tinh thần chiến đấu và ý chí kiên cường của quân đội các nước.

CH2: Thắng lợi của Liên Xô và các nước Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Giải nhanh:

- Giúp nhân loại thoát khỏi thảm hoạ của chủ nghĩa phát xít

- Tạo nên bước chuyển biến căn bản của tình hình thế giới sau chiến tranh: sự ra đời của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa, tương quan giữa các nước tư bản chủ nghĩa thay đổi,...

CH3: Liên Xô và các nước Đồng minh có vai trò như thế nào trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít?

Giải nhanh:

Liên Xô, Anh, Mỹ là lực lượng đi đầu, giữ vai trò trụ cột, quyết định thắng lợi, trong đó Liên Xô có vai trò quyết định nhất.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH1: Vẽ trục thời gian thể hiện những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945)

CH2: Dựa vào thông tin trong bài học, hãy đánh giá vai trò của Liên Xô và các nước Đồng Minh trong chiến thắng chủ nghĩa phát xít và nêu dẫn chứng.

Giải nhanh:

- Vai trò của Liên Xô và các nước Đồng minh trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít là: Liên Xô, Anh, Mỹ là lực lượng đi đầu, giữ vai trò trụ cột, quyết định thắng lợi, trong đó Liên Xô có vai trò quyết định nhất.

- Dẫn chứng:

+ Từ tháng 11/1942 đến tháng 2/1943, Liên Xô phản công và giành thắng lợi trước quân phát xít tại thành phố Xta-lin-grát, tạo nên bước ngoặt của cuộc chiến tranh: từ phòng ngự chuyển sang phản công.

+ Giải phóng các nước ở Đông Âu

+ Tập hợp các lực lượng yêu chuộng hòa bình đấu tranh chống phát xít

+ Tiêu diệt phát xít Đức, Nhật, buộc phải đầu hàng không điều kiện.

CH: Liên hệ và cho biết: Chiến tranh thế giới thứ hai đã để lại những bài học gì cho việc bảo vệ thế giới hiện nay?

Giải nhanh:

- Cần phải bảo vệ nền hòa bình, an ninh cho nhân loại bởi chiến tranh đã gây ra nhiều tổn thương và tổn thất cho nhân loại.

- Hiện nay, vẫn còn một số cuộc xung đột xảy ra ở một số nước. Vì vậy, toàn thế giới cần phải chung sức đấu tranh chống tư tưởng gây chiến, chống thế lực bạo loạn.

- Loài người cần mau chóng tìm ra giải pháp để tháo gỡ xung đột, hạn chế tối đa các cuộc chiến tranh đang diễn ra hoặc có nguy cơ diễn ra trên thế giới.