BÀI 4. XUNG ĐỘT NAM – BẮC TRIỀU, TRỊNH – NGUYỄN

KIẾN THỨC MỚI 

I. Sự ra đời của Vương triều Mạc.

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 4.1 (SGK, tr.20), nêu những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.

Giải nhanh:

• Đầu thế kỷ XVI nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu.
• Năm 1527, Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê lập triều Mạc.

II. Xung đột Nam - Bắc triều

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 4.2 (SGK, tr.21):

- Giải thích nguyên nhân dẫn đến xung đột Nam - Bắc triều.

- Nêu hệ quả của cuộc xung đột Nam - Bắc triều.

Giải nhanh:

- Nguyên nhân:

• Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều).
• Năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lập ra Nam triều.

- Hệ quả của cuộc xung đột Nam - Bắc triều:

• Đất nước bị chia cắt.
• Gây tổn thất lớn về người và của
• Kinh tế bị tàn phá

LUYỆN TẬP 

Câu 1. Lập bảng về xung đột Nam - Bắc triều, Trịnh - Nguyễn theo gợi ý sau:

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Câu 2. Sưu tầm tư liệu về sông Gianh và Lũy Thầy. Giới thiệu những tư liệu đó với thầy cô và bạn học.

Giải nhanh:

Tư liệu về Lũy Thầy:

- Để chống lại các cuộc tấn công của họ Trịnh, chúa Nguyễn Phúc Nguyên đã lệnh cho Đào Duy Từ thi công hệ thống phòng thủ, gọi là Lũy Thầy.

- Lũy Thầy được đắp bằng đất, nhưng là một công trình phòng thủ khá bề thế, kết hợp với con hào tự nhiên là con sông Gianh, vì thế nơi đây trở thành một phòng tuyến quân sự lợi hại. Ngay từ thời các chúa Nguyễn đã có câu ca về thành cao, hào sâu này: “Khôn ngoan qua được Thanh Hà/ Dẫu rằng có cánh khó qua Lũy Thầy”.

Tư liệu về sông Gianh

- Trong lịch sử, sông Gianh là ranh giới phân chia Đàng Trong với Đàng Ngoài, thời Trịnh - Nguyễn phân tranh (năm 1570 - 1786). Chiến trường chính của giai đoạn này là miền Bố Chính (Quảng Bình).