BÀI 17. BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ ĐẦU THẾ KỈ X

1. Họ Khúc giành quyền tự chủ

Câu 1: Khúc Thừa dụ đã giành quyền tự chủ như thế nào? Nêu nội dung và ý nghĩa cải cách của Khúc Hạo.

Giải nhanh:

Khúc Thừa Dụ đã giành chính quyền tự chủ:

- Năm 905 nhà Đường ngày càng suy yếu, Tiết độ sứ Độc Cô Tồn bị giáng chức, Khúc Thừa Dụ tập hợp nhân dân chiếm thành Đại La, tự xưng Tiết độ sứ.

- Đầu năm 906, hoàng đế nhà Đường công nhận, phong Khúc Thừa Dụ là Tiết độ sứ An Nam.

Nội dung và ý nghĩa cải cách của Khúc Hạo:

2. Dương Đình Nghệ khôi phục nền tự chủ

Câu 1: Dương Đình Nghệ đã khôi phục và giành quyền tự chủ như thế nào?

Giải nhanh:

Dương Đình Nghệ khôi phục và giành quyền tự chủ:

- Đầu năm 931, Dương Đình Nghệ kéo quân từ Ái Châu đánh và và nhanh chóng làm chủ thành Đại La.

- Cuộc kháng chiến năm 931 giành thắng lợi, Dương Đình Nghệ xưng Tiết độ sứ, khôi phục nền tự chủ.

3. Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng (năm 938)

Câu 1: Dựa vào lược đồ hình 17.5, hình 17.6 và đọc thông tin, hãy tóm tắt diễn biến trận Bạch Đằng năm 938.

- Nét độc đáo trong nghệ thuật đánh giặc của Ngô Quyền thể hiện qua những điểm nào?

- Nêu ý nghĩa lịch sử của Chiến thắng Bạch Đằng năm 938.

- Đánh giá công lao của Ngô Quyền đối với lịch sử dân tộc.

Giải nhanh:

Tóm tắt diễn biến trận Bạch Đằng năm 938:

- Cuối năm 938, Lưu Hoằng Tháo kéo quân vào nước ta theo đường biển.

- Ngô Quyền cho thuyền nhẹ ra nhử giặc vào cửa sông Bạch Đằng lúc thủy triều lên.

- Lưu Hoằng Tháo đốc quân đuổi theo vượt qua bãi cọc.

- Thủy triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh dốc toàn lực lượng đánh trở lại.

- Quân Nam Hán bỏ chạy, thuyền va vào bãi cọc vỡ tan tành.

- Quân ta từ trên đánh xuống, từ 2 bên bờ đánh sang, đánh giáp lá cà quyết liệt.

Nét độc đáo trong nghệ thuật đánh giặc của Ngô Quyền thể hiện qua:

Ý nghĩa lịch sử của Chiến thắng Bạch Đằng năm 938: Chấm dứt thời kì Bắc thuộc, mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc.

Đánh giá công lao của Ngô Quyền: Đã tập hợp được quần chúng, đánh được trăm vạn quân địch, mở nước xưng vương, làm cho người phương Bắc không dám sang lại nữa.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Dựa vào mẫu dưới đây, hãy sắp xếp những thông tin vào sơ đồ sao cho phù hợp.

Giải nhanh:

Sắp xếp các thông tin:

1. Khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ (năm 905): giành nền tự chủ của dân tộc

2. Cải cách của Khúc Hạo (năm 907 - 917): Bảo vệ nền tự chủ

3. Dương Đình Nghệ chiến thắng quân Nam Hán (năm 931): Củng cố nền tự chủ

4. Chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền (năm 938): Chấm dứt thời Bắc thuộc, mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. 

Câu 2: Trong các sự kiện lịch sử Khúc Thừa Dụ giành quyền tự chủ năm 905, Dương Đình Nghệ đánh tan quân Nam Hán năm 931, chiến thắng Bạch Đằng năm 938, sự kiện nào đã tạo nên bước ngoặt của lịch sử dân tộc đầu thế kỉ X? Vì sao?

Giải nhanh:

- Theo em, sự kiện chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã tạo nên bước ngoặt của lịch sử dân tộc đầu thế kỉ X vì nhờ chiến thắng trận Bạch Đằng đã giúp đất nước chúng ta chấm dứt thời Bắc thuộc, mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc.

VẬN DỤNG

Câu 1: Trong vai hướng dẫn viên du lịch, em hãy giới thiệu về một trong những điểm di tích liên quan đến các nhân vật lịch sử: Khúc Thừa Dụ, Khúc Hạo, Dương Đình Nghệ, Ngô Quyền.

Giải nhanh:

Ví dụ - Giới thiệu di tích lịch sử đền và lăng Ngô Quyền

- Xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây được mệnh danh là "địa linh nhân kiệt" - nơi có nhiều di tích lịch sử quan trọng.

- Đền thờ và lăng mộ của Vua Ngô Quyền được xây dựng trên đồi Cấm, hướng về phía đông. Đền thờ cách lăng khoảng 100m.

- Đền thờ Ngô Quyền có quy mô khiêm tốn, gồm các hạng mục như Nghi Môn, Tả Mạc, Hữu Mạc, Đại Bái và Hậu Cung. Đại Bái đền thờ có khẩu hiệu "Tiền vương bất vong" - Vua Ngô Quyền sống mãi.

- Lăng mộ Vua Ngô Quyền được xây năm 1874, có ngai và bia ghi "Tiền Ngô Vương Lăng".

- Trong khuôn viên đền và lăng có 18 cây duối cổ, được công nhận là "Cây di sản" cấp quốc gia.

- Hàng năm vào ngày 14/8 âm lịch (ngày giỗ Vua Ngô Quyền), người dân trong vùng tụ về đây tưởng nhớ công ơn ông - vị vua đã kết thúc thời Bắc thuộc, mở đầu một thời đại mới độc lập, tự chủ cho dân tộc Việt Nam.

Câu 2: Em có ấn tượng nhất với anh hùng dân tộc nào trong thời Bắc thuộc? Hãy giới thiệu vị anh hùng đó dựa vào các nội dung: tiểu sử, công lao, di tích lịch sử liên quan.

Giải nhanh:

Trong thời Bắc thuộc, em ấn tượng nhất với vị anh hùng Ngô Quyền

Tiểu sử Ngô Quyền: 

Đây là bản tóm tắt những sự kiện chính về cuộc đời và chiến công của Ngô Quyền:

- Ngô Quyền sinh năm 898 tại Đường Lâm (Ba Vì - Hà Tây), là con trai của Hào trưởng Ngô Mân.

- Ngô Quyền được Dương Đình Nghệ gả con gái là Dương Thị Ngọc và cho cai quản đất Ái Châu (Thanh Hóa).

- Khi nhà Hán (Nam Hán) với quân Vạn Vương Hoằng Thao xâm lược, Ngô Quyền nhanh chóng tập hợp lực lượng, tiêu diệt tên phản bội Kiêu Công Tiễn và đánh bại quân Nam Hán. 

- Để thắng trận, Ngô Quyền đã lập ra một trận địa cọc nhọn bịt sắt dưới lòng sông Bạch Đằng. Khi quân địch tiến vào, Ngô Quyền nhử chúng lên trận địa, chờ khi nước rút đã đánh bại và tiêu diệt gần hết quân Nam Hán.

- Sau chiến thắng vẻ vang, Ngô Quyền lên ngôi vua, đóng đô ở Cổ Loa (Hà Nội), mở ra kỷ nguyên độc lập và tự chủ cho nước nhà, làm vua từ năm 939 đến 944.

Công lao của Ngô Quyề:

- Có công chấm dứt hơn 1000 năm thống trị của các triều đại phong kiến phương Bắc, giành lại độc lập dân tộc.

- Củng cố và xây dựng đất nước, giúp đất nước yên bình và đặt nền móng cho một quốc gia độc lập, thống nhất sau này.

Di tích lịch sử liên quan đến Ngô Quyền:

- Lăng Ngô Quyền ở Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội)

- Quần thể di tích Bạch Đằng Giang

- Đình Hàng kênh thờ Ngô Quyền.

- Di tích đền thờ Ngô Quyền ở Tràng Kênh