CHỦ ĐỀ 4. TRÁCH NHIỆM VỚI GIA ĐÌNH

Hoạt động 1: Tìm hiểu những việc làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình

1. Dựa vào những trải nghiệm cá nhân, em hãy thảo luận về những việc cần làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề này sinh trong gia đình.

2. Chỉ ra những việc làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình Chi ở trường hợp dưới đây:

Chi tình cờ nghe thấy bố mẹ bàn về việc mời bà nội về ở cùng gia đình và đang băn khoăn là nhà chưa có phòng riêng cho bà thì bà sẽ ngủ ở đâu. Hơn nữa, bà hay đau ốm thì làm thế nào có thể chăm sóc bà chu đáo khi bố mẹ còn đang phải đi làm và chị em Chi phải đi học. Nghe thấy vậy, Chi đã đề xuất với bố mẹ: "Bà có thể ngủ cùng với con, lúc bà mệt hay ốm con và em có thể tham gia chăm sóc bà cùng với bố mẹ".

Giải nhanh:

1. Những việc cần làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề này sinh trong gia đình:

- Tự nguyện tham gia bàn cách khắc phục rủi ro gặp phải về kinh tế gia đình.

- Đề xuất những vấn đề nảy sinh trong gia đình cần giải quyết.

- Sẵn sàng đảm nhận một phần công việc để giải quyết vấn đề nảy sinh trong gia đình.

2. Những việc làm thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình Chi ở trường hợp trên là:

- Bố mẹ Chi bàn về việc mời bà nội về ở cùng gia đình 

- Chi đã đề xuất với bố mẹ để bà ngủ cùng với bạn. Lúc bà mệt hay ốm, hai chị em có thể tham gia chăm sóc bà cùng với bố mẹ

Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình và thấy được giá trị gia đình đối với cá nhân và xã hội

1. Chia sẻ về vai trò, trách nhiệm mà em đã tham gia vào tổ chức cuộc sống gia đình.

2. Thảo luận về vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình.

3. Thảo luận về giá trị gia đình đối với cá nhân và xã hội.

Giải nhanh:

1. Vai trò, trách nhiệm mà em đã tham gia vào tổ chức cuộc sống gia đình:

- Tham gia tổ chức đời sống tinh thần trong gia đình.

- Tham gia tổ chức đời sống kinh tế gia đình.

- Tham gia tổ chức sắp xếp, trang trí phòng và các hoạt động sinh hoạt chung hằng ngày của gia đình.

2. Vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình:

- Trang trí nhà cửa, sắp xếp ngăn nắp đồ dùng, vật dụng trong gia đình.

- Tham gia xây dựng kế hoạch chi tiêu và thực hiện mục tiêu tiết kiệm trong gia đình.

- Tham gia đề xuất các cách thức phát triển kinh tế gia đình.

- Chăm sóc người thân trong gia đình.

- Tham gia xây dựng kế hoạch và tổ chức các sự kiện trong gia đình.

- Tham gia xây dựng kế hoạch và tổ chức đi tham quan, du lịch của gia đình. 

- Tham gia tổ chức các hoạt động vui chơi và giải trí lành mạnh hoặc đi thăm họ hàng.

3. Giá trị gia đình đối với cá nhân và xã hội:

- Gia đình là môi trường nuôi dưỡng và giáo dục mỗi người.

- Gia đình giúp cá nhân thoả mãn nhu cầu tinh thần, tình cảm và chăm sóc sức khỏe. 

- Gia đình là tế bào của xã hội, góp phần phát triển kinh tế cho đất nước.

Hoạt động 3: Tìm hiểu ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt trong gia đình

1. Tìm hiểu ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt của gia đình trong các trường hợp dưới đây:

+ Trường hợp 1:

Gia đình bạn Tuấn sử dụng các biện pháp phát triển kinh tế gia đình phù hợp nên có thu nhập tương đối cao và ổn định. Bố mẹ Tuấn quan tâm, chăm lo nhiều đến sức khoẻ và đời sống tinh thần cho các thành viên trong gia đình nên quyết định

chi phí sinh hoạt hằng tháng chiếm 90% thu nhập. 

+ Trường hợp 2:

Ngoài lương tháng ổn định, bố mẹ Huệ không có nguồn thu nào thêm nên gia đình bạn đã hình thành lối sống tiết kiệm, mọi quyết định chi tiêu đều được cân nhắc thận trọng. Chi phí sinh hoạt hằng tháng của gia đình chỉ chiếm 70% thu nhập.

+ Trường hợp 3:

Thu nhập của gia đình Sâm không ổn định và không có biện pháp phát triển kinh tế để tăng thu nhập. Bố mẹ Sâm thường có bao nhiêu, chi bấy nhiêu.

2. Trao đổi về ý nghĩa của việc chi tiêu phù hợp trong gia đình.

Giải nhanh:

1. Ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt của gia đình trong các trường hợp trên:

- Trường hợp 1: 

+ Sử dụng các biện pháp phát triển kinh tế gia đình phù hợp nên có thu nhập tương đối cao và ổn định

+ Vấn đề chăm lo sức khoẻ và đời sống tinh thần cho các thành viên trong gia đình được chú trọng nên chiếm 90% thu nhập hàng tháng

- Trường hợp 2: Lối sống tiết kiệm, mọi quyết định chi tiêu đều được cân nhắc thận trọng nên chi phí sinh hoạt hằng tháng của gia đình chỉ chiếm 70% thu nhập

- Trường hợp 3: Thu nhập không ổn định và không có biện pháp phát triển kinh tế để tăng thu nhập nên thường có bao nhiêu, chi bấy nhiêu.

2. Ý nghĩa của việc chi tiêu phù hợp trong gia đình là:

- Tiết kiệm chi phí và tăng khả năng tài chính gia đình

- Tạo ra một môi trường sống ổn định và hạnh phúc, là nền tảng vững chắc tạo nên hạnh phúc gia đình

- Giúp chúng ta có một khoản dự phòng, tiết kiệm cho tương lai.

Hoạt động 4: Thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình

1. Xác định cách xử lí các tình huống dưới đây:

+ Tình huống 1:

Mẹ An bị sốt phải nằm viện để truyền nước và tiêm kháng sinh, cần người nhà trực chiều tối nay để theo dõi thêm. Bố An cũng không khỏe, em của An thì còn nhỏ nên cả hai đều không thể vào viện chăm mẹ được. Ngày mai, An có bài kiểm tra, vì có thói quen tuân thủ thời gian theo kế hoạch nên bạn cũng đã ôn bài, dù chưa kĩ. Vì lo cho bài kiểm tra của con nên mẹ bảo An không cần ở lại bệnh viện với mẹ. Nếu là An, em sẽ làm gì để thể hiện sự chăm sóc mẹ chu đáo?

+ Tình huống 2:

Cuối tuần, bà nội Phương phải về quê vì có đám giỗ. Phương đã có dự định cùng nhóm sưu tầm tư liệu cho dự án về môi trường. Bố mẹ Phương lại có việc bất khả kháng. Vì thế, bố mẹ dự định thuê xe chở bà về quê nhưng lại rất lo lắng khi bà về một mình mà không có ai đi cùng.

Nếu là Phương, em sẽ làm gì để có thể chăm sóc bà chu đáo?

2. Sắm vai thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình ở các tình huống trên.

3. Chia sẻ những việc làm của em thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình.

Giải nhanh:

1. Cách xử lí các tình huống:

- Nếu là An, em sẽ ở lại bệnh viện để chăm sóc mẹ, cùng với đó sẽ mang theo sách vở để tranh thủ ôn lại bài cho bài kiểm tra của hôm sau

- Nếu là Phương, em sẽ bảo các bạn chuyển ngày đi sưu tầm tài liệu sang hôm khác để đi cùng bà về quê

2. Sắm vai thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình ở các tình huống.

3. Những việc làm của em thể hiện sự chăm sóc chu đáo đến các thành viên trong gia đình là:

- Thăm hỏi, chăm sóc khi có thành viên trong gia đình bị ốm

- Luôn động viên, cổ vũ tinh thần cho các thành viên trong gia đình

- Giúp đỡ bố mẹ làm việc nhà vào những ngày nghỉ

- Dạy em nhỏ học bài mỗi khi có thời gian rảnh

Hoạt động 5: Thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình

1. Xây dựng kịch bản tương tác theo trường hợp dưới đây:

Ông nội của Hiền bị ốm và phải nằm viện. Gia đình Hiền lúc này cần tiền đóng viện phí, bồi dưỡng cho ông, đồng thời cần người chăm sóc ông. Khi bàn cách giải quyết những vấn đề trên đã nảy sinh bất đồng ý kiến giữa bố và mẹ: bố muốn rút trước hạn sổ tiết kiệm để lấy tiền lo chi phí cho ông, mẹ lại muốn đi vay vì không muốn bị mất phần lãi suất tiết kiệm trong gần một năm; bố muốn mọi người trong nhà luân phiên chăm ông ở bệnh viện, mẹ thì cho rằng còn có những phương án khác, tuỳ thuộc vào tình hình sức khoẻ cụ thể của ông. Hiền muốn tham gia ý kiến với bố mẹ, còn em Hiền lại cho rằng đấy là việc riêng của bố mẹ.

2. Chuẩn bị ý kiến để tham gia kịch tương tác thể hiện sự chủ động tham gia giải quyết những vấn đề nảy sinh trong gia đình của Hiền ở trường hợp trên.

Giải nhanh:

1. Kịch bản: 

- Hiền: Để đạt muốn tham gia ý kiến để bố mẹ tham khảo. 

- Bố: Khuyến khích các con có thể đưa ra ý kiến của mình.

- Hiền: Về vấn đề tiền, bố mẹ nên cân nhắc xem rút tiền trước hạn hay đi vay có lợi hơn. 

- Mẹ: Đồng thuận với Hiền và phân tích dù có phải dùng sổ tiết kiệm thế chấp để vay vẫn lợi hơn.

- Bố: Nêu vấn đề về chăm sóc ông.

- Hiền....?

- Em Hiền:... ?

- Mẹ:...? 

Hoạt động 6: Thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong việc tổ chức cuộc sống gia đình

1. Lựa chọn và thực hiện một hoạt động thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong tổ chức cuộc sống gia đình.

2. Báo cáo kết quả thực hiện hoạt động.

Giải nhanh:

1. Hoạt động thể hiện vai trò, trách nhiệm của bản thân trong tổ chức cuộc sống gia đình.

- Trang trí, dọn dẹp nhà cửa, sắp xếp đồ dùng, vật dụng trong gia đình. Tổ chức sinh nhật cho người thân trong gia đình.

- Thực hiện kế hoạch chi tiêu và mục tiêu tiết kiệm trong gia đình.

- Tổ chức và thực hiện chăm sóc chu đáo người thân trong gia đình.

2. Báo cáo kết quả thực hiện:

- Bài viết về cảm xúc của bản thân và các thành viên trong gia đình. 

- Thuyết trình có các hình ảnh minh hoạ về hoạt động.

- Video về hoạt động đã tổ chức thực hiện.

- Trưng bày sản phẩm của hoạt động.

Hoạt động 7: Phân tích ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt trong gia đình em 

1. Phân tích ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt trong gia đình em

2. Trình bày kết quả phân tích ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống của gia đình em đến chi phí sinh hoạt trong gia đình và những điều chỉnh cần thiết.

Giải nhanh:

1. Ảnh hưởng của thu nhập thực tế, quyết định chi tiêu và lối sống đến chi phí sinh hoạt trong gia đình em là:

- Xác định thu nhập thực tế của gia đình; lối sống và các quyết định chi tiêu của gia đình em.

- Tìm ra ảnh hưởng của các yếu tố này đến chi phí sinh hoạt trong gia đình em.

- Xác định những vấn đề cần điều chỉnh để chi phí sinh hoạt của gia đình em hợp lí hơn.

2. Kết quả phân tích: Từ những bước tìm hiểu và xác định ở mục 1 hoạt động 7, tiến hành trình bày kết quả

Hoạt động 8: Thể hiện trách nhiệm đối với gia đình

1. Suy ngẫm, đề xuất ý tưởng em muốn thể hiện là người con có trách nhiệm trong gia đình.

2. Trình bày với gia đình về những dự định thể hiện là người con có trách nhiệm.

3. Thực hiện ý tưởng và báo cáo kết quả.

Giải nhanh:

1. Ý tưởng em muốn thể hiện là người con có trách nhiệm trong gia đình: tổ chức sinh nhật cho người thân trong gia đình

2. Những dự định thể hiện là người con có trách nhiệm:

- Lên kế hoạch nội dung tổ chức sinh nhật và dự kiến chi phí

- Lập bảng chi tiêu và mua sắm cho bữa tiệc sinh nhật: đồ ăn, đồ trang trí,...

- Lập danh sách khách mời

- Chuẩn bị các công đoạn chuẩn bị cho bữa tiệc như: trang trí, mua quà,...

3. Thực hiện ý tưởng và báo cáo kết quả.