CHỦ ĐỀ 8. NGHỀ NGHIỆP VÀ NHỮNG YÊU CẦU VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG XÃ HỘI HIỆN ĐẠI

Hoạt động 1: Tìm hiểu về xu hướng phát triển nghề nghiệp trong xã hội hiện đại

1. Liệt kê tên các nghề trong xã hội hiện nay.

2. Thảo luận, phân tích xu hướng phát triển nghề nghiệp trong xã hội hiện đại. 

Giải nhanh:

1. Các nghề trong xã hội hiện nay: nhân viên bán hàng, giáo viên, nông dân, bác sĩ, cảnh sát, công nhân,...

2. - Tìm hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến xu hướng phát triển nghề nghiệp trong xã hội hiện đại:

+ Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ.

+ Chất lượng cuộc sống ngày càng cao của người dân.

+ Áp lực tâm lí đối với con người sống trong xã hội hiện đại.

+ Sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng mạng xã hội.

- Xác định những lĩnh vực nghề nghiệp có xu hướng phát triển trong xã hội hiện đại và giải thích lí do.

+ Lĩnh vực Chăm sóc sức khỏe.

+ Lĩnh vực An ninh mạng.

+ Lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo.

+ Lĩnh vực Năng lượng thay thế.

+ Lĩnh vực Tâm lí.

+ Lĩnh vực Marketing.

+ Lĩnh vực Sáng tạo nội dung.

- Dự báo những nghề có nguy cơ mai một, không tồn tại trong xã hội hiện đại và

giải thích lí do.

+ Nhân viên giao dịch ngân hàng.

+ Nhân viên thu ngân.

+ Lái xe tắc xi truyền thống.

Hoạt động 2: Xác định những phẩm chất, năng lực cần có của người lao động trong xã hội hiện đại

1. Lựa chọn một nghề trong xã hội hiện đại và xác định những phẩm chất, năng

lực cần có đối với người lao động làm nghề đó.

2. Thảo luận để xác định những phẩm chất, năng lực đối với người lao động trong

xã hội hiện đại.

Giải nhanh:

1. Phẩm chất, năng lực cần có của người làm nghề Điều dưỡng:

- Nhân hậu, thương người, cảm thông và chia sẻ.

- Kiên trì, nhẫn nại, chịu khó.

- Cẩn thận, tỉ mỉ.

- Trung thực.

- Kĩ năng giao tiếp tốt, chân thành, hòa nhã, cởi mở, biết tạo sự tin cậy.

- Kĩ năng thuyết phục, lắng nghe và an ủi người bệnh.

- Kĩ năng chăm sóc khách hàng.

- Kĩ năng xử lí tình huống, giải quyết vấn đề tốt.

2. Những phẩm chất, năng lực đối với người lao động trong xã hội hiện đại:

- Phẩm chất:

+ Trung thực

+ Trách nhiệm

+ Kỉ luật 

+ Ham học hỏi

+ Tự tin, dám nghĩ, dám làm

+ Tôn trọng sự đa dạng, khác biệt văn hoá,...

- Năng lực:

+ Giao tiếp

+ Hợp tác

+ Giải quyết vấn đề

+ Thích ứng

+ Làm chủ công nghệ

+ Ngoại ngữ

Hoạt động 3: Tìm hiểu biểu hiện của tính chuyên nghiệp trong công việc

1. Chỉ ra tính chuyên nghiệp của người lao động trong các trường hợp dưới đây:

+ Trường hợp 1:

Bác sĩ Hùng là bác sĩ chuyên khoa ngoại của một bệnh viện. Ông là người có kiến thức, kĩ năng chuyên môn giỏi, có “đôi bàn tay vàng” trong phẫu thuật và khả năng phán đoán, phân tích, giải quyết vấn đề rất nhanh nhạy, linh hoạt. Ông còn là người có tấm lòng nhân ái, biết đặt lợi ích của bệnh nhân lên trên lợi ích cá nhân và luôn tận tâm, nghiêm túc, có trách nhiệm cao, chưa bao giờ để xảy ra sai sót trong công việc. Mặc dù công việc rất bận rộn nhưng ông luôn tích cực tự học và nghiên cứu để nâng cao trình độ chuyên môn. Chính vì vậy, ông được mọi người, đặc biệt là các bệnh nhân rất kính trọng, tin tưởng và biết ơn.

+ Trường hợp 2:

Chị Nga là nhân viên của Công ty du lịch A. Chị là người có kiến thức, kĩ năng chuyên môn đáp ứng tốt yêu cầu của công việc và luôn biết cách chăm sóc bản thân để tạo thiện cảm và xây dựng hình ảnh cá nhân với khách hàng. Khi tiếp đón khách hàng, chị luôn niềm nở, chu đáo, lắng nghe để thấu hiểu khách hàng, ân cần tư vấn để khách hàng lựa chọn địa điểm du lịch phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của họ. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chị luôn biết cách giải quyết vấn đề linh hoạt, tùy theo tình huống thực tế. Các khách hàng đã từng gặp gỡ và làm việc với chị đều cảm thấy rất tin tưởng và hài lòng.

2. Chia sẻ về những người lao động có tính chuyên nghiệp trong công việc mà em biết.

3. Thảo luận, xác định các biểu hiện của tính chuyên nghiệp trong công việc.

Giải nhanh:

1. Tính chuyên nghiệp của người lao động trong các trường hợp:

- Trường hợp 1:

+ Bác sĩ Hùng là người có kiến thức, kĩ năng chuyên môn giỏi và khả năng phán đoán, phân tích, giải quyết vấn đề nhanh nhạy, linh hoạt. 

+ Là người có tấm lòng nhân ái và luôn tận tâm, nghiêm túc, có trách nhiệm cao, chưa bao giờ để xảy ra sai sót trong công việc.

+ Ông luôn tích cực tự học và nghiên cứu để nâng cao trình độ chuyên môn

- Trường hợp 2:

+ Chị Nga là người có kiến thức, kĩ năng chuyên môn đáp ứng tốt yêu cầu của công việc 

+ Chị luôn biết cách chăm sóc bản thân để tạo thiện cảm và xây dựng hình ảnh cá nhân với khách hàng

+ Khi tiếp đón khách hàng, chị luôn niềm nở, chu đáo, lắng nghe để thấu hiểu khách hàng, ân cần tư vấn 

+ Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chị luôn biết cách giải quyết vấn đề linh hoạt, tuỳ theo tình huống thực tế

2. Những người lao động có tính chuyên nghiệp trong công việc mà em biết: cảnh sát giao thông, y tá, bác sĩ, giáo viên,... đều có trình độ chuyên môn cao cũng như tính kỉ luật, chuyên nghiệp trong cách làm việc

3. Các biểu hiện của tính chuyên nghiệp trong công việc:

- Kiến thức, kĩ năng chuyên môn sâu.

- Đạo đức nghề nghiệp.

- Tinh thần trách nhiệm cao.

- Phong cách làm việc chủ động, linh hoạt, tận tâm, nghiêm túc.

- Chủ động giải quyết vấn đề phát sinh.

- Kĩ năng giao tiếp, ứng xử với khách hàng, đối tác.

Hoạt động 4: Tìm hiểu yêu cầu về đảm bảo an toàn và sức khỏe nghề nghiệp

1. Lựa chọn một nghề cụ thể trong xã hội hiện đại và xác định yêu cầu về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp đối với nghề đó.

2. Thảo luận những quy định chung về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp.

3. Trình bày các thông tin về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp.

4. Chia sẻ những trường hợp thực hiện hoặc không thực hiện yêu cầu về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp mà em biết.

Giải nhanh:

1. Ví dụ: Nghề Phi công dân sự:

- Có sức khoẻ tốt.

- Khám sức khỏe định kì: 1 lần/năm đối với phi công dưới 40 tuổi, 1 lần/6 tháng đối với phi công trên 40 tuổi.

- Có ít nhất 8 tiếng nghỉ ngơi giữa mỗi chuyến bay.

- Trước khi bay: Phi công phải chuẩn bị và kiểm tra kế hoạch bay; định lượng được nhiên liệu cần thiết cho chuyến bay; kiểm tra các thiết bị điều khiển máy bay.

- Trong khi bay: Phi công phải biết giữ liên lạc và tuân theo chỉ dẫn của trạm không lưu;...

2. Những quy định chung về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp:

- Những quy định chung:

+ Quy định đối với người sử dụng lao động.

+ Quy định đối với người lao động.

- Nguồn tìm kiếm:

+ Bộ luật Lao động.

+ Luật An toàn, vệ sinh lao động.

3. Các thông tin về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp: 

Những quy định chung về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp:

- Việc quản lý, chăm sóc sức khỏe, phòng chống bệnh nghề nghiệp cho người lao động phải được thực hiện từ thời điểm người lao động được tuyển dụng và trong suốt quá trình làm việc tại cơ sở lao động.

- Việc bố trí, sắp xếp vị trí việc làm phải phù hợp với tình hình sức khỏe của người lao động 

- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động được:

+  Bảo đảm các điều kiện làm việc công bằng, an toàn, vệ sinh lao động; yêu cầu người sử dụng lao động có trách nhiệm bảo đảm điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh lao động trong quá trình lao động, tại nơi làm việc;

+ Cung cấp thông tin đầy đủ về các yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại tại nơi làm việc và những biện pháp phòng, chống; được đào tạo, huấn luyện về an toàn, vệ sinh lao động

Hoạt động 5: Rèn luyện tính chuyên nghiệp trong công việc

1. Thảo luận, đề xuất cách giải quyết thể hiện tính chuyên nghiệp trong công việc của người lao động trong mỗi tình huống dưới đây:

+ Tình huống 1:

Anh Nam là một hướng dẫn viên du lịch. Một lần, anh làm nhiệm vụ hướng dẫn đoàn khách từ vùng cao lần đầu đi thăm thủ đô. Theo chương trình, anh đưa đoàn đến tham quan và trải nghiệm mua sắm tại một trung tâm thương mại lớn, đông đúc của thành phố.

Theo em, trước khi khách tản đi mua sắm tự do, anh Nam cần làm gì để đoàn có thể tiếp tục di chuyển đến tham quan một địa điểm khác được đúng giờ?

+ Tình huống 2:

Cô Hà là giáo viên chủ nhiệm lớp Huy. Hôm nay, sau buổi học, cô thấy Huy vẫn ngồi trong lớp với vẻ mặt sợ hãi. Gặng hỏi mãi, cô mới biết Huy bị một nhóm thanh niên xấu ngoài trường đe dọa hành hung và hiện họ đã tụ tập ở bên ngoài cổng trường.

Theo em, cô Hà nên làm gì trong tình huống này?

2. Đề xuất cách thức rèn luyện tính chuyên nghiệp của nghề mà em quan tâm.

Giải nhanh:

1. Cách giải quyết thể hiện tính chuyên nghiệp trong công việc của người lao động trong mỗi tình huống:

- Tình huống 1: Theo em, trước khi khách tản đi mua sắm tự do, anh Nam cần phổ biến kĩ về thời gian khách được tự do mua sắm và sau khi hết thời gian đấy, khách sẽ tập trung tại một địa điểm cố định để đoàn có thể tiếp tục di chuyển đến tham quan một địa điểm khác được đúng giờ

- Tình huống 2: Theo em, cô Hà trước tiên phải trấn an tâm lý của bạn Huy, sau đó báo cáo sự việc này với nhà trường để có các biện pháp xử lý ổn thỏa nhất, tránh việc để ảnh hưởng đến bạn Huy thậm chí có thể ảnh hưởng đến những bạn học sinh khác sau này

2. Cách thức rèn luyện tính chuyên nghiệp của nghề bác sĩ:

- Nắm chắc về kiến thức ngành Y: không chỉ phải vững kiến thức trên ghế nhà trường mà còn phải liên tục cập nhật những kiến thức mới kể cả sau khi đi làm

- Luyện tập kỹ năng giao tiếp để có thể trao đổi thông tin với bệnh nhân một cách hiệu quả nhất

- Học cách lắng nghe, có sự chu đáo, quan tâm, đồng cảm và kiên nhẫn với những gì bệnh nhân trao đổi 

- Luôn giữ vững, kiên định với đạo đức nghề nghiệp

Hoạt động 6: Đề xuất biện pháp đảm bảo yêu cầu về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp

1. Chỉ ra nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn và sức khỏe nghề nghiệp của người lao động trong mỗi trường hợp dưới đây:

2. Thảo luận, đề xuất biện pháp đảm bảo yêu cầu về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp cho người lao động trong mỗi trường hợp trên.

Giải nhanh:

1. Nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn và sức khỏe nghề nghiệp của người lao động trong mỗi trường hợp:

- Trường hợp 1: người lao động có nguy cơ hít phải những hạt bụi nhỏ li ti của vải, gây ảnh hưởng đến phổi và những cơ quan hô hấp

- Trường hợp 2: người lao động dễ mắc các bệnh ngoài da cũng như viêm phổi khi phải tiếp xúc trực tiếp với lượng rác thải lớn

- Trường hợp 3: người lao động có nguy cơ bị tai nạn lao động khi ngã từ trên cao xuống cũng như ảnh hưởng sức khỏe khi phải trực tiếp ngửi mùi sơn

- Trường hợp 4: người lao động có nguy cơ bị các hóa chất xâm nhập vào cơ thể gây nên các bệnh về hô hấp thậm chí nặng hơn là gây ra bệnh ung thư

2. Biện pháp đảm bảo yêu cầu về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp cho người lao động trong mỗi trường hợp trên: 

- Trường hợp 1: người lao động nên đeo khẩu trang chuyên dụng, có lớp chống bụi dày khi làm việc

- Trường hợp 2: người lao động nên đeo khẩu trang chuyên dụng, mặc kín quần áo để bảo vệ lớp da trên cơ thể khi làm việc

- Trường hợp 3: người lao động nên đeo khẩu trang chuyên dụng, kiểm tra và gia cố chắc chắn những công cụ lao động khi làm việc trên cao

- Trường hợp 4: người lao động nên đeo khẩu trang chuyên dụng, mặc đồ bảo hộ 

Hoạt động 7: Phân tích những yêu cầu đối với nghề trong xã hội hiện đại mà em quan tâm

1. Xác định ngành nghề mà em quan tâm.

2. Phân tích xu hướng phát triển của ngành nghề đó trong xã hội hiện đại.

3. Phân tích các yêu cầu đối với ngành nghề đó.

Giải nhanh:

1. Ngành nghề mà em quan tâm: ngành du lịch

2. Xu hướng phát triển của ngành du lịch trong xã hội hiện đại:

- Du lịch trên phạm vi toàn cầu đã phát triển nhanh và trở thành ngành kinh tế hàng đầu thế giới

- Có tiềm năng phát triển rất lớn với đa dạng về cơ cấu nguồn khách, loại hình du lịch

- Tham quan, nghỉ dưỡng, vui chơi, giải trí vẫn là mục đích của đa số thị trường khách, song nhu cầu trải nghiệm hướng tới những giá trị mới được thiết lập trên cơ sở giá trị văn hoá truyền thống, giá trị tự nhiên giá trị sáng tạo và công nghệ cao đã hình thành

3. Các yêu cầu đối với ngành du lịch:

- Những phẩm chất, năng lực người lao động cần có:

+ Vốn kiến thức và hiểu biết sâu rộng

+ Kỹ năng thuyết trình 

+ Kỹ năng giao tiếp - xử lý tình huống

+ Có khả năng sử dụng linh hoạt nhiều ngôn ngữ

+ Kỹ năng tổ chức - làm việc nhóm

- Tính chuyên nghiệp trong công việc.

- Yêu cầu an toàn và sức khỏe nghề nghiệp.

Hoạt động 8: Thực hành phân tích thông tin cơ bản về thị trường lao động, nhu cầu sử dụng của thị trường lao động

1. Thu thập và phân tích thông tin cơ bản về thị trường lao động, nhu cầu sử dụng của thị trường.

2. Trình bày kết quả phân tích thị trường lao động, nhu cầu sử dụng của thị trường.

Giải nhanh:

1. Thu thập và phân tích thông tin cơ bản về thị trường lao động, nhu cầu sử dụng của thị trường:

- Những nội dung thông tin cần tìm hiểu:

+ Các nghề/nhóm nghề có nhu cầu tuyển dụng cao.

+ Các nghề/nhóm nghề có nhu cầu tuyển dụng thấp.

+ Yêu cầu về phẩm chất, năng lực, trình độ đào tạo, ưu tiên tuyển dụng, ... đối với người lao động làm nghề/nhóm nghề có nhu cầu tuyển dụng cao.

+ Các nghề/nhóm nghề được nhiều người lựa chọn.

- Cách tìm hiểu thông tin:

+ Nghiên cứu tài liệu, sách, báo, tạp chí, trang web về nghề nghiệp và thị trường lao động.

+ Phỏng vấn các chuyên gia hướng nghiệp, các nhà tuyển dụng, những người lao động đã hoặc đang làm nghề.

2. Trình bày kết quả phân tích thị trường lao động, nhu cầu sử dụng của thị trường.

Hoạt động 9: Trải nghiệm thực tế nghề nghiệp

1. Lựa chọn một nghề và thực hiện trải nghiệm nghề đó.

2. Báo cáo kết quả trải nghiệm

Giải nhanh:

1. Lựa chọn một nghề và thực hiện trải nghiệm nghề đó:

- Chuẩn bị trước khi đi trải nghiệm:

+ Tìm hiểu trước về nội quy, quy định đối với khách đến tham quan, làm việc tại cơ sở.

+ Chuẩn bị những nội dung cần tìm hiểu, các câu hỏi để phỏng vấn người lao động hoặc người quản lí của cơ sở.

+ Chuẩn bị các phương tiện cần thiết để ghi chép thông tin khi trải nghiệm: sổ tay, bút, máy ảnh, điện thoại thông minh,...

+ Chuẩn bị trang phục phù hợp khi đi trải nghiệm.

- Khi thực hiện trải nghiệm:

+ Đến đúng giờ đã hẹn.

+ Mặc trang phục phù hợp.

+ Tuân thủ đúng nội quy, quy định của cơ sở.

+ Nói năng lễ phép, cư xử đúng mực khi phỏng vấn.

+ Ghi chép lại những thông tin đã thu thập được.

2. Báo cáo kết quả trải nghiệm.

- Xu hướng phát triển nghề nghiệp mà em trải nghiệm.

- Những yêu cầu đối với nghề mà em trải nghiệm.