BÀI 16. VÙNG ĐÔNG NAM BỘ

MỞ ĐẦU

Đông Nam Bộ là vùng kinh tế phát triển bậc nhất của nước ta. Vậy vùng có những thế mạnh, hạn chế gì về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên? Đặc điểm dân cư, đô thị hoá ra sao? Sự phát triển và phân bố các ngành kinh tế thế mạnh ở Đông Nam Bộ có gì nổi bật?

Giải nhanh:

1. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên:

- Điểm mạnh:

+ Địa hình, đất

+ Khí hậu cận xích đạo với nền nhiệt cao, lượng mưa lớn

+ Rừng; khu dự trữ sinh quyển thế giới 

+ Biển, đảo. 

- Hạn chế: tình trạng thiếu nước, xâm nhập mặn, hạn hán trong mùa khô,..

1. Đặc điểm dân cư, đô thị hoá

- Dân cư: khoảng 18,3 triệu người 

- Đô thị hóa: Diễn ra khá sớm và gắn liền với quá trình công nghiệp hoá.

1. Sự phát triển và phân bố: là vùng kinh tế phát triển bậc nhất ở nước ta. 

   VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 16.1, hãy:

- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí của vùng Đông Nam Bộ.

- Trình bày đặc điểm phạm vi lãnh thổ của vùng Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Vị trí địa lí: Vùng giáp với Tây Nguyên, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long; Cam-pu-chia và Biển Đông.

- Phạm vi lãnh thổ: bao gồm Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh: 

ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 16.1, hãy phân tích thế mạnh và hạn chế về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên của vùng Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Điểm mạnh:

+ Địa hình, đất 

+ Khí hậu cận xích đạo với nền nhiệt cao, lượng mưa lớn

+ Nguồn nước: Vùng có nhiều sông, hồ lớn 

+ Rừng tập trung chủ yếu ở Đồng Nai, Bình Phước 

+ Biển, đảo: Vùng biển rộng lớn, nguồn lợi hải sản phong phú. 

- Hạn chế: tình trạng thiếu nước, xâm nhập mặn, hạn hán trong mùa khô,... 

DÂN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HÓA

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy trình bày đặc điểm dân cư của vùng Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Đông Nam Bộ có dân số khoảng 18,3 triệu người 

- Vùng có mật độ dân số cao, năm 2021 là 778 người/km². 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy trình bày đặc điểm đô thị hoa của vùng Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Diễn ra khá sớm và gắn liền với quá trình công nghiệp hoá.

- Đông Nam Bộ có trình độ đô thị hoá cao bậc nhất nước ta. 

SỰ PHÂN BỐ VÀ PHÁT TRIỂN CÁC NGÀNH KINH TẾ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 16.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bổ ngành công nghiệp ở Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Ngành công nghiệp ở Đông Nam Bộ phát triển hàng đầu ở nước ta.

- Cơ cấu công nghiệp đa dạng với nhiều ngành có hàm lượng khoa học – công nghệ cao

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 16.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ ở vùng Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Thương mại: Tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của vùng tăng. Hoạt động ngoại thương phát triển mạnh

- Giao thông vận tải: Khối lượng vận chuyển hàng hoá và dịch vụ của vùng chiếm khoảng 17,7%. 

- Du lịch: Năm 2021, vùng đón khoảng 20% khách quốc tế và 22% khách nội địa của cả nước. 

- Tài chính ngân hàng: phát triển bậc nhất nước ta. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 16.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bổ ngành trồng cây công nghiệp lâu năm và cây ăn quả ở Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Đông Nam Bộ là một trong những vùng chuyên canh cây công nghiệp lớn ở nước ta. 

- Đông Nam Bộ đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng cao su, chiếm 58,9% diện tích và 66,5% sản lượng cao su của cả nước (năm 2021). 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 16.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bổ các ngành kinh tế biển ở Đông Nam Bộ.

Giải nhanh:

- Khai thác khoáng sản biển: dầu thô và khí tự nhiên. 

- Giao thông vận tải biển: Vùng có hệ thống cảng biển lớn. 

- Du lịch biển, đảo được phát triển mạnh 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy phân tích ý nghĩa của việc tăng cường kết nổi liên vùng đối với sự phát triển của Đông Nam Bộ

Giải nhanh:

- Kết nối liên vùng là xu hướng tất yếu hiện nay, nhằm tạo không gian kinh tế thống nhất, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao khả năng cạnh tranh, khắc phục hạn chế trong quá trình phát triển kinh tế ở mỗi vùng.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy phân tích vị thế của Thành phố Hồ Chí Minh.

Giải nhanh:

- Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, trung tâm chính trị, kinh tế, tài chính, văn hoá, khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo bậc nhất ở nước ta.

- Thành phố đã và đang phát triển theo mô hình đô thị thông minh, hiện đại, đầy mạnh các dịch vụ chất lượng cao, dịch vụ tài chính quốc tế...

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Tại sao Đông Nam Bộ là vùng kinh tế phát triển bậc nhất nước ta?

Giải nhanh:

- Điều kiện tự nhiên thuận lợi

- Nguồn lao động: dồi dào;

- Cơ sở hạ tầng hiện đại và đang được hoàn thiện 

- Mạng lưới đô thị, trung tâm công nghiệp.

- Các thế mạnh khác (sự năng động; sự thu hút đầu tư trong và ngoài nước)

Câu 2: Thu thập tài liệu, viết đoạn văn ngắn về vị thế của Thành phố Hồ Chí Minh trong lĩnh vực tài chính (hoặc văn hoá, khoa học – giáo dục).

Giải nhanh:

Vị thế của Thành phố Hồ Chí Minh lĩnh vực văn hóa:

- Di sản văn hóa đa dạng

- Sự giao thoa văn hóa: Nơi sinh sống của cộng đồng dân cư đa dạng, tạo nên môi trường văn hóa đa dạng và phong phú.

- Vai trò:

+ Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

+ Thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa.