BÀI 4. QUY TRÌNH LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP

KHỞI ĐỘNG

Quan sát hình 1.4 và cho biết: Ba yếu tố trong hình có ảnh hưởng như thế nào đến quyết định lựa chọn nghề nghiệp?

Giải nhanh:

Ba yếu tố trong hình là sở thích, nhu cầu xã hội và năng lực có ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định lựa chọn nghề nghiệp. Khi chọn nghề, đầu tiên chúng ta phải đánh giá được bản thân (sở thích, năng lực) và xem xét nhu cầu của xã hội để lựa chọn công việc phù hợp với bản thân.

I. MỘT SỐ LÍ THUYẾT CƠ BẢN VỀ LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP

Khám phá: Em hãy tóm tắt các lí thuyết cơ bản về lựa chọn nghề nghiệp dưới đây và chỉ ra cách áp dụng lí thuyết trong chọn nghề cho bản thân.

Giải nhanh:

Tóm tắt các lí thuyết cơ bản về lựa chọn nghề nghiệp:

- Lý thuyết mật mã Holland:

+ Nếu chọn nghề phù hợp với tính cách thì dễ thích ứng và hoàn thành công việc, dẫn đến dễ thành công và hài lòng với công việc.

+ Có 6 môi trường nghề nghiệp ứng với 6 kiểu tính cách: nhóm kĩ thuật, nhóm nghiên cứu, nhóm nghệ thuật, nhóm xã hội, nhóm quản lí và nhóm nghiệp. Tuy nhiên, một số trường hợp có sự kết hợp của hai hoặc 3 nhóm tính cách khác nhau.

- Lý thuyết cây nghề nghiệp:

+ Cây nghề nghiệp gồm 2 bộ phận: phần “gốc rễ” tượng trưng cho cá tính, sở thích, năng lực, phần “quả” tượng trưng cho cơ hội trong nghề nghiệp.

+ Khi chọn nghề phải dựa vào sở thích, năng lực của bản thân.

+ Càng hiểu rõ bản thân, càng có cơ sở khoa học để chọn nghề phù hợp với “gốc rễ”, tránh được sai lầm khi chọn nghề.

- Cách áp dụng lí thuyết trong chọn nghề cho bản thân: Xác định được tính cách, sở thích, năng lực của bản thân sau đó mới cân nhắc lựa chọn nghề phù hợp với mình.

Luyện tập: Với lí thuyết mật mã Holland và lí thuyết cây nghề nghiệp, em hãy xác định những đặc điểm cơ bản về sở thích, năng lực, cá tính của bản thân.

Giải nhanh:

Đặc điểm cơ bản về sở thích, năng lực, cá tính của bản thân:

+ Sở thích: đọc sách, du lịch, học ngoại ngữ…

+ Năng lực: Kĩ năng giao tiếp và hợp tác, tự học và tự chủ.

+ Cá tính: mạnh mẽ, quyết đoán, tự tin…

II. CÁC BƯỚC TRONG QUY TRÌNH LỰA CHỌN NGHỀ

Khám phá: Quan sát hình 4.5 và cho biết: Để chọn nghề, học sinh cần tìm hiểu những thông tin gì?

Giải nhanh:

Để chọn nghề, học sinh cần tìm hiểu những thông tin:

+ Sở thích của bản thân

+ Năng lực của bản thân

+ Nhu cầu thị trường lao động

Luyện tập: Với quy trình chọn nghề 3 bước, em có thể giải thích tại sao mình phải thực hiện theo từng bước đó hay không?

Giải nhanh:

Theo em, sở thích và năng lực là hai yếu tố gốc quyết định đến sự thành công của bản thân. Làm việc mình thích, làm công việc mình có năng lực sẽ dễ dàng thành công và đạt được kết quả tốt nhất. Do đó, trước khi chọn nghề, mỗi chúng ta cần phải đánh giá được bản thân mình, từ đó mới đưa ra được những danh sách nghề nghiệp phù hợp với bản thân. 

Tiếp đến, trong các công việc phù hợp đó, đâu là nghành nghề cần nhiều nhân sự, ngành nghề có cơ hội phát triển ở hiện tại và tương lai, đòi hòi chúng ta bắt buộc phải tìm hiểu thị trường lao động. Khi nắm bắt được các thông số, các thông tin chính xác chúng ta sẽ có cơ sở để đưa ra sự lựa chọn phù hợp để theo đuổi và cống hiến.

=> Việc trải qua các bước trong quy trình chọn nghề sẽ giúp chúng ta tránh được rủi ro trong việc chọn nghề. 

III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI QUYẾT ĐỊNH LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP CỦA BẢN THÂN TRONG LĨNH VỰC KĨ THUẬT, CÔNG NGHỆ

Khám phá: Theo em, một người khi lựa chọn nghề nghiệp thường dựa trên những yếu tố nào để có sự lựa chọn đúng đắn?

Giải nhanh:

Theo em, khi lựa chọn nghề nghiệp thường dựa vào 2 yếu tố: yếu tố chủ quan và yếu tố khách quan để có được sự lựa chọn đúng đắn nhất.

+ Yếu tố chủ quan: năng lực, sở thích, cá tính.

+ Yếu tố khách quan: Nhà trường, gia đình, xã hội, nhóm bạn. 

Luyện tập: Cùng với 2 hoặc 3 bạn trong lớp, tiến hành thảo luận về những lí do bản thân đã quyết định lựa chọn hoặc không lựa chọn nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ. Giải thích tại sao đưa ra quyết định đó của mình.

Giải nhanh:

- Ví dụ: Thảo luận về lí do bản thân đã không lựa chọn nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ:

+ Về năng lực: Sức khỏe kém, bị mắc bệnh hen suyễn, học yếu các môn tự nhiên.

+ Về sở thích: Không thích khám phá, sử dụng máy móc.

+ Về cá tính: không trầm tĩnh, điềm đạm, ít nói.

=> Không phù hợp với những nghề trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ.

Vận dụng: Một người bạn của em cho rằng, khi chọn nghề cứ chọn nghề dễ xin việc và kiếm được nhiều tiền, mà không quan tâm tới mình có thích nghề nghiệp đó hay không. Em hãy đưa ra những lời khuyên giúp bạn có những bước chọn nghề đúng đắn.

Giải nhanh:

Sau khi bạn học xong, nghề nghiệp là thứ vừa để nuôi sống bạn, vừa gắn bó lâu dài với bạn. Nếu bạn lựa chọn nghề không có sự yêu thích, bạn sẽ nhanh chán với công việc đó và không thể gắn bó lâu dài. Do đó, khi chọn việc, bạn nên ưu tiên những công việc mình thích và đồng thời cũng phải phù hợp với năng lực, phẩm chất của mình. Khi bạn chọn đúng nghề bạn sẽ yêu thích và đam mê với công việc đó, bạn dễ dàng hoàn thành công việc, cơ hội thăng tiến cao hơn và tương lai rộng mở hơn.