BÀI 15: NUÔI CÁ AO

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Nuôi cá ao cần chuẩn bị như thế nào? Khi nuôi cá trong ao cần chú ý những vấn đề gì?

Giải nhanh:

Nuôi cá ao cần chuẩn bị:

• Ao nuôi cá
• Cá giống

Chuẩn bị ao nuôi:

• Tháo cạn nước, vệ sinh đáy và xung quanh ao, phơi ao.
• Hút bùn, rắc vôi bột (7-10 kg/100 m²), phơi ao 3-5 ngày.
• Lọc nước vào ao qua túi lưới.

Chuẩn bị cá giống:

• Cá giống đồng đều, khỏe mạnh, không bệnh, màu sắc tươi, phản ứng nhanh, kích cỡ phù hợp.
• Vận chuyển trong túi nylon hoặc dụng cụ chuyên dụng có cung cấp oxygen vào thời tiết mát.
• Thả cá từ từ để quen với môi trường nước mới.

Chăm sóc, phòng và trị bệnh cho cá:

Thức ăn cho cá:

• Thức ăn viên nổi (protein 30-35%, cỡ 1-2 mm) cho cá mới thả.
• Thức ăn viên nổi (protein 28-30%, cỡ 3-4 mm) cho cá lớn.
• Cho ăn hai lần/ngày (8-9 giờ sáng, 3-4 giờ chiều), lượng thức ăn 3-5% khối lượng cá.
• Cho thêm thức ăn xanh nếu thả cá trắm cỏ.
• Cho ăn bằng tay hoặc máy tự động.

Quản lý chất lượng ao nuôi:

• Bổ sung hoặc thay nước sạch hàng tuần.
• Định kỳ cắt cỏ, vệ sinh quanh ao, duy trì màu nước xanh nõn chuối.
• Chuẩn bị thiết bị hỗ trợ oxygen như máy bơm, máy phun mưa, máy quạt nước.

Phòng và trị bệnh:

• Thăm ao hằng ngày, quan sát hoạt động của cá.
• Khi thấy bất thường, bật máy cung cấp oxygen và liên hệ kĩ sư thủy sản.

Thu hoạch cá nuôi:

• Thu hoạch khi cá đạt kích cỡ thương phẩm.
• Đưa cá vào dụng cụ chứa nước sạch có cung cấp oxygen, vận chuyển đến nơi chế biến, tiêu thụ ngay trong ngày.

I. CHUẨN BỊ AO NUÔI VÀ CÁ GIỐNG

1. Chuẩn bị ao nuôi cá

Câu hỏi: Đọc nội dung mục I.1 và sắp xếp các bước trong quy trình chuẩn bị ao nuôi cá theo các gợi ý sau: tát cạn ao; hút bùn và làm vệ sinh ao, phơi đáy ao, bắt sạch cá còn sót lại, lấy nước mới vào ao, rắc vôi khử trùng ao.

Giải nhanh:

Tát cạn ao -> bắt sạch cá còn sót lại ->hút bùn và làm vệ sinh ao -> rắc vôi khử trùng ao -> phơi đáy ao ->lấy nước mới vào ao.

Câu hỏi: Quan sát hình 15.1 và cho biết gia đình và địa phương em thường nuôi cá trong các loại ao nào? Theo em, việc rắc vôi bột khi vệ sinh đáy ao có tác dụng gì?

Giải nhanh:

Em thường nuôi cá trong ao đất. • Rắc bột khi vệ sinh đáy ao có tác dụng:

• Hạ phèn đất và nước, ổn định pH nước, diệt các cá tạp địch và mầm bệnh.
• Phân hủy mùn bã đáy, làm đáy ao khoáng hóa, cải thiện chất lượng nước.
• Đối với tôm nuôi, chất vôi trong ao giúp hình thành vỏ.

2. Chuẩn bị cá giống

Câu hỏi: Em hãy nêu tóm tắt kĩ thuật chuẩn bị cá giống.

Giải nhanh:

• Cá giống cần đồng đều, khoẻ mạnh, không bị mắc bệnh, có màu sắc tươi sáng, phản ứng nhanh và có kích cỡ phù hợp (bao gồm cá chép, cá trắm cỏ...). 

• Vận chuyển cá giống: Đóng trong túi nylon hoặc dụng cụ chuyên dùng có nước sạch và oxy, vận chuyển vào thời tiết mát như buổi sáng, chiều hoặc ban đêm. 

• Thả cá giống: Thả từ từ để cá quen với môi trường nước mới, thao tác nhanh, nhẹ nhàng, tránh gây stress.

II. CHĂM SÓC VÀ PHÒNG, TRỊ BỆNH CHO CÁ

1. Thức ăn và cho cá ăn

Câu hỏi: Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu về các loại thức ăn cho cá hiện đang được sử dụng nhiều ở nước ta.

Giải nhanh:

• Thức ăn tự nhiên: động vật và thực vật trong tự nhiên như thực vật phù du, động vật phù du, các vi khuẩn, mùn đáy, chất vẩn... 

• Thức ăn tươi sống: Bao gồm các loại cá như trê, trắm cỏ, rô phi... có thể sử dụng rau xanh, cá tạp, giun, ốc... chỉ cần rửa sạch, chế biến và cho cá ăn ngay khi còn tươi. Thức ăn này dễ gây ô nhiễm và có thể truyền bệnh cho cá nuôi. 

• Thức ăn tự chế: Bao gồm rau cỏ, cá tạp, ốc, thóc ngâm... phối trộn với các loại bột để cho cá ăn. 

• Thức ăn công nghiệp: Bao gồm lúa mì, cám gạo, bột ngô, sắn...

2. Chăm sóc và phòng, trị bệnh cho cá

Câu hỏi: Theo em, việc bổ sung nước sạch, hoặc sử dụng thiết bị hỗ trợ như máy bơm, máy quạt nước,.. có tác dụng gì với cá nuôi?

Giải nhanh:

Tác dụng của việc bổ sung nước sạch và sử dụng thiết bị hỗ trợ:

• Tăng cường oxy hòa tan.
• Cải thiện chất lượng nước.
• Loại bỏ thức ăn thừa.
• Tăng năng suất.
• Giảm chi phí.

3. Phòng, trị bệnh cho cá

Câu hỏi: Quan sát Hình 15.6, hãy chỉ ra những điểm bất thường của cá.

Giải nhanh:

• Hình 15.6a: Vảy cá chép bị tuột, chảy máu, xuất huyết do virus
• Hình 15.6b: Cá mè bị bệnh đốm đỏ do trùng mỏ neo
• Hình 15.6c: Cá rô phi bị chướng do thức ăn chất lượng kém
• Hình 15.6d: Cá trắm cỏ bị bệnh loét đỏ mắt do nhiễm khuẩn.

III. THU HOẠCH CÁ NUÔI TRONG AO

Câu hỏi: Theo em, hình thức "thu tỉa" được áp dụng trong trường hợp nào và có ý nghĩa như thế nào?

Giải nhanh:

Hình thức "thu tỉa" được áp dụng trong trường hợp: Khi cá lớn, mật độ cá nuôi dày, có thể đánh bắt bớt những con đạt kích cỡ thương phẩm nhằm giảm mật độ đàn cá nuôi trong ao bằng hình thức kéo lưới, lọc con to đem bán trước, con nhỏ để nuôi thêm.

Câu hỏi: Em hãy nêu một số dụng cụ thường được sử dụng để thu hoạch cá.

Giải nhanh:

Một số dụng cụ thường được sử dụng để thu hoạch cá: lưới đánh cá, vợt cá, nơm, lồng bát quái đánh bắt cá, thuyền, rổ lọc cá giống, dớn.

IV. ĐO NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ TRONG CỦA NƯỚC AO NUÔI

1. Đo nhiệt độ của nước

2. Đo độ trong của nước 

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Trình bày các bước trong quy trình kĩ thuật nuôi cá trong ao.

Giải nhanh:

Các bước trong quy trình kĩ thuật nuôi cá trong ao:

Chuẩn bị ao nuôi -> Chuẩn bị cá giống -> Chăm sóc, quản lí -> Thu hoạch cá nuôi.

Câu hỏi: Nêu những điều cần chú ý trong quy trình chăm sóc, thu hoạch cá trong ao.

Giải nhanh:

Những điều cần chú ý trong quy trình chăm sóc, thu hoạch cá trong ao:

• Chăm sóc, phòng và trị bệnh cho cá:
  • Thức ăn cho cá:
    • Khi mới thả cá, dùng thức ăn viên nổi có hàm lượng protein từ 30% đến 35%, cỡ khoảng 1 – 2 mm.
    • Khi cá lớn, dùng thức ăn viên nổi có hàm lượng protein từ 28% đến 30%, cỡ khoảng 3 – 4 mm.
    • Hằng ngày cho cá ăn hai lần vào khoảng 8 – 9 giờ sáng và khoảng 3 – 4 giờ chiều bằng thức ăn viên nổi với lượng thức ăn chiếm từ 3% đến 5% khối lượng cá trong ao. (Vào những ngày thời tiết xấu, nước ao bẩn, lượng thức ăn giảm đi).
    • Trong ao có thả cá trắm cỏ thì dùng thêm thức ăn xanh (cỏ, rau,...) được quây trong một cái khung đề cá được ăn tập trung.
    • Cách cho cá ăn: cho ăn bằng tay hoặc sử dụng máy cho ăn tự động được lập trình sẵn chế độ và giờ cho cá ăn.
  • Quản lí chất lượng ao nuôi:
    • Cần bổ sung nước sạch bù đắp phần nước bay hơi hoặc thay nước sạch hàng tuần (ở nơi khó thay nước định kì thi sử dụng chế phẩm vi sinh làm sạch nước ao)
    • Nếu là ao đất, định kì cắt cỏ, vệ sinh quanh ao, hạn chế sự che phủ vào ao nuôi, luôn giữ cho nước ao có màu xanh nõn chuối.
    • Chuẩn bị các thiết bị hỗ trợ nhằm cung cấp oxygen cho cả trong ao như máy bơm, máy phun mưa, máy quạt nước..
• Phòng, trị bệnh cho cá:
  • Thăm ao hằng ngày, quan sát hoạt động bơi, bắt mỗi, tình trạng sử dụng thức ăn của cá nuôi đề kịp thời điều chỉnh thức ăn, cách cho ăn, chất lượng nước ao.
  • Khi thấy có hiện tượng bất thường cần quan sát và nhanh chóng đưa phương án xử lí. (Ví dụ: Khi thấy hiện tượng cá ngạt, nỗi đầu cần bật ngay máy quạt nước hoặc máy bơm, máy phun mưa....
  • Khi thấy cá có dấu hiệu bất thường cần liên hệ ngay với kĩ sư thuỷ sản để được tư vấn và xử lí bệnh kịp thời).
• Thu hoạch cá nuôi:
  • Khi cá trong ao đạt kích cỡ thương phẩm thì tiến hành thu hoạch.
  • Cá thu hoạch được đưa vào dụng cụ chứa nước sạch có cung cấp khi oxygen, vận chuyển đến nơi chế biến, tiêu thụ ngay trong ngày.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cho biết có bao nhiêu hình thức thu hoạch cá nuôi trong ao. Khi nào thì áp dụng từng hình thức thu hoạch đó?

Giải nhanh:

Có hai hình thức thu hoạch cá nuôi trong ao:

• Thu tỉa: Khi cá lớn, mật độ cá nuôi dày, có thể đánh bắt bớt những con đạt kích cỡ thương phẩm nhằm giảm mật độ đàn cá nuôi trong ao bằng hình thức kéo lưới, lọc con to đem bán trước, con nhỏ để nuôi thêm.
• Thu toàn bộ: Khi đa số cá nuôi trong ao đạt kích cỡ thương phẩm thi tiến hành bơm, tháo cạn bớt 1/3 lượng nước, dùng lưới kéo từ 2 đến 3 mẻ lưới vào các thời điểm mát trong ngày, sau đó tát cạn và bắt sạch cá.