BÀI 7. TRỒNG, CHĂM SÓC VÀ BẢO VỆ RỪNG

1. Trồng rừng

Câu 1: Ở nước ta, mùa nào trong năm có khí hậu thuận lợi giúp cây con phát triển tốt? Vì sao?

Giải nhanh:

Mỗi loại cây sẽ phù hợp với từng loại khí hậu khác nhau. Ở Việt Nam, mùa xuân thường có khí hậu thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng. Nó có nhiệt độ ấm áp, ánh sáng ban ngày đầy đủ và mưa phùn, giúp cây trồng dễ trồng và dễ phát triển, đồng thời kích thích sự nảy lộc của chúng.

1.1 Chuẩn bị

a. Chuẩn bị cây con

Câu 2: Quan sát Hình 7.1 và cho biết ưu điểm khi trồng rừng bằng cây con. Theo em, phương pháp trồng rừng bằng cây con có bầu đất và cây con rễ trần có nhược điểm như thế nào?

Giải nhanh:

Trồng rừng bằng cây con có bầu:

- Ưu điểm: Cây được trồng có đầy đủ cấu trúc lá, thân, rễ, sức đề kháng cao, giảm thời gian chăm sóc và tỉ lệ sống cao, dễ vận chuyển.

- Nhược điểm: Yêu cầu kỹ thuật và diện tích để cây phát triển tốt, chi phí mua bao phải mất nhiều thời gian và công sức hơn.

Trồng rừng bằng cây con rễ trần:

- Ưu điểm: Cây được trồng gần gũi với tự nhiên, có đầy đủ cấu trúc lá, thân, rễ, sức đề kháng cao, giảm thời gian chăm sóc và ít tốn kém.

- Nhược điểm: Chỉ phù hợp với các loài cây có khả năng phục hồi nhanh như tràm, đước, tre...

b. Làm đất trồng cây

Câu 3: Đất trồng rừng cần được chuẩn bị như thế nào để trồng được cây con đã có rễ?

Giải nhanh:

- Đào hố.

• Phát dọn cỏ dại đào hố, xới cỏ xung quanh miệng hố.
• Lấy lớp đất màu đem trộn với phân lân.

- Cuốc thêm đất, đập nhỏ và nhặt sạch cỏ và lấp đầy hố.

- Đất phải được đảm bảo đã được phơi phóng, xử lý phèn.

Câu 4: Hãy cho biết tác dụng của bón lót.

Giải nhanh:

Bón phân vào đất trước khi gieo trồng để phân hủy thành chất dinh dưỡng cho cây. Bón phân lót để cung cấp dinh dưỡng cho cây con khi mới mọc và bén rễ.

1.2, Trồng rừng bằng cây con

a. Trồng bằng cây con có bầu đất

Câu 5: Theo em, tại sao ở những vùng đất xấu, đồi núi trọc lại áp dụng trồng rừng bằng cây con có bầu đất?

Giải nhanh:

Trong vùng đất xấu, đồi núi trọc, trồng rừng bằng cây con có bầu đất cho phép can thiệp và điều chỉnh để đảm bảo đủ phân bón và đất tơi xốp cho cây phát triển. Việc nền đất được xử lý hai lần giúp chặt gốc cây và tăng cường sự phát triển của cây.

Câu 6: Quan sát Hình 7.3 và sắp xếp các công việc trồng rừng bằng cây con có bầu đất theo thứ tự thích hợp.

Giải nhanh:

Tạo lỗ trong hố trồng -> Rạch vỏ bầu đất của cây con -> Đặt bầu cây con vào hố trồng -> Lấp và nén đất lần 1 -> Lấp và nén đất lần 2 -> Vun gốc.

Câu 7: Hãy giải thích tác dụng của từng bước trong quy trình trồng rừng bằng cây con có bầu đất.

Giải nhanh:

Bước 1: Tạo lỗ trong hố trồng sâu hơn chiều cao bầu đất để chôn bầu đất hoàn toàn.

Bước 2: Rạch vỏ bầu để rễ phát triển thuận lợi và tiếp xúc với đất tự nhiên để hấp thụ dinh dưỡng.

Bước 3: Đặt bầu vào lỗ trong hố và bắt đầu trồng cây.

Bước 4: Lấp đất lần 1, nén nhẹ để cây hấp thụ phân bón.

Bước 5: Lấp đất lần 2, nén chặt để giữ vững gốc cây.

Bước 6: Vun đất quanh gốc để tránh ngập úng khi tưới nước hoặc mưa.

b. Trồng bằng cây con rễ trần

Câu 8: Quan sát hình 7.4, giải thích các thao tác kĩ thuật của phương pháp trồng rừng bằng cây con rễ trần.

Giải nhanh:

- Tạo lỗ trong hố trồng để sắp xếp cây con vào.

- Đặt cây con giữa hố, giữ thân cây thẳng đứng, rễ chân không bị cong, rễ lớn và rễ nhỏ tự nhiên phân bố, cổ rễ nằm dưới mặt đất khoảng 2-3cm.

- Sử dụng đất nhẹ nhàng lấp lần 1 và nén chặt xung quanh để giữ cây cân bằng.

- Lấp và nén đất lần 2: lấp đến đường kính của cổ rễ và nén chặt gốc cây non để giữ gốc cây chắc chắn, không bị lật.

- Vun đất quanh gốc: vun đất lên cao hơn gốc cây để nước dễ thoát khi tưới nước hoặc mưa, tránh tình trạng ngập úng.

Câu 9: Nêu những điểm khác nhau giữa hai bước lấp và nén đất lần 1 và lần 2.

Giải nhanh:

- Lấp và nén đất lần 1: Để định hình cây trong hố trồng, giữ cho cây thẳng đứng và cân bằng, tránh cây bị xiêu vẹo.

- Lấp và nén đất lần 2: Để đảm bảo gốc cây được chặt chắc, không bị đổ, và giúp cây có rễ chắc hơn để hút chất dinh dưỡng từ đất.

Câu 10: Hãy giải thích tác dụng của vun đất cao hơn gốc cây trong bước vun gốc.

Giải nhanh:

Để khi tưới nước hay mưa xuống đất lún xuống bằng miệng hố, nước có thể thoát đi dễ dàng, cây không bị ngập úng.

1.3. Chăm sóc rừng sau khi trồng

Câu 11: Hãy nêu nguyên nhân khiến rừng sau khi trồng có tỉ lệ cây chết cao.

Giải nhanh:

• Khí hậu khắc nghiệt, thời tiết xấu
• Do cây cỏ hoang dại chèn ép cây trồng khiến cây trồng không đảm bảo được điều kiện sinh trưởng và phát triển
• Đất khô và thiếu chất dinh dưỡng
• Sâu, bệnh hại, thú rừng phá hại,..
• Thiếu nước vì không được tưới tiêu cẩn thận

Câu 12: Vì sao cần phát quang khi chăm sóc cây rừng mới trồng.

Giải nhanh:

• Tránh cho cây hoang dại chèn ép cây trồng.
• Để loại bỏ nơi trú ẩn của các sâu bọ gây hại cho cây.
• Tránh sự chèn ép về ánh sáng, dinh dưỡng đối với cây rừng
• Để dễ dàng chăm sóc mà không bị vướng bận 

2. Bảo vệ rừng

2.1. Sự cần thiết phải bảo vệ rừng

Câu 13: Theo em, trong trường hợp nào nên rào bảo vệ từng cây rừng mới trồng như Hình 7.6?

Giải nhanh:

Theo em , nên rào bảo vệ từng cây rừng mới trồng trong trường hợp các cây trồng phân tán, có tán rộng, nhiều cành con

Câu 14: Hình 7.7 cho thấy rừng có thể bị mất do những nguyên nhân nào?

Giải nhanh:

• Hình 7.7a: Chặt phá rừng lấy gỗ
• Hình 7.7b: Cháy rừng, ốt rừng làm nương rẫy
• Hình 7.7c: Chuyển và xâm lấn rừng rừng tự nhiên sang sản xuất nông nghiệp và đất khác.

Câu 15: Vì sao cần phải bảo vệ rừng?

Giải nhanh:

- Giữ gìn tài nguyên thực vật và động vật, bảo tồn các nguồn gen quý hiếm.

- Đảm bảo chỗ ở cho động vật và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của rừng.

- Bảo vệ môi trường sinh thái và giúp điều hòa khí hậu.

- Ngăn chặn sạt lở đất và lũ lụt.

Luyện tập

Câu 1: Vì sao cần nén đất 2 lần khi trồng rừng bằng cây con?

Giải nhanh:

• Lấp đất lần 1 để đảm bảo gốc cây được chăt không bị đổ
• Lấp đất lần 2 để rễ chắc hơn và đảm bảo hút chất dinh dưỡng từ lòng đất . 

Câu 2: Hãy so sánh quy trình trồng rừng bằng cây con rễ trần và cây con có bầu đất.

Giải nhanh:

* Giống nhau: Đều gồm các bước: Phải chuẩn bị đất, tạo lỗ trong hố đất, đặt cây vào lỗ trong hố đất, lấp đất, nén chặt, vun đất kín gốc cây.

* Khác nhau:

Tạo lỗ trong hố đất:

• Trồng cây có bầu chỉ tạo lỗ trong hố đất vừa với bầu, sau đó đặt cả bầu.
• Trồng cây rễ trần phải tạo lỗ sâu trong hố đất để kín rễ, khi lấp đất không làm rễ cong, gãy.

Số lần nén đất:

• Trồng cây có bầu phải có 2 lần lấp và nén đất.
• Trồng cây con rễ trần chỉ có 1 lần lấp và nén đất.

Câu 3: Em hãy kể các công việc em có thể làm để phát triển, bảo vệ rừng và môi trường sinh thái.

Giải nhanh:

- Nâng cao nhận thức về bảo vệ và phát triển rừng.

- Trồng cây và tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.

- Nghiêm cấm mọi hành động phá rừng, gây cháy rừng, lấn chiếm đất rừng, và vi phạm các quy định về khai thác động vật hoang dã.

- Vứt rác đúng nơi quy định và sử dụng các đồ vật thân thiện với môi trường.

- Tôn trọng cây cối và thông báo đến cơ quan chức năng về hành vi phá rừng.

Vận dụng

Qua thông tin, báo chí, truyền hình, em hãy trình bày những hoạt động bảo vệ rừng ở nước ta hiện nay.

Giải nhanh:

- Quản lí chặt chẽ khai thác và tăng cường trồng và bảo vệ rừng (rừng phòng hộ, rừng đặc dụng).

- Thành lập đội tình nguyện bảo vệ rừng, trồng cây gây rừng và tuần tra để phát hiện vi phạm.

- Thực hiện chính sách giao đất giao rừng cho hộ gia đình quản lí.

- Xen lẫn thu hoạch và trồng mới, phủ xanh đồi trọc.

- Đầu tư phát triển kinh tế rừng ở miền núi, xây dựng mô hình nông-lâm kết hợp.

- Giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ rừng trong cộng đồng.

- Phong trào “Tết trồng cây” được hưởng ứng rộng rãi, thúc đẩy trồng rừng và bảo vệ môi trường sinh thái.