BÀI 1. THƠ VÀ TRUYỆN THƠ

VĂN BẢN: LỜI TIỄN DẶN

Câu 1: Điều gì đã xảy ra với cô gái khi ở nhà chồng?

Đáp án chuẩn:

Cô gái bị bạo lực gia đình

Câu 2: Những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng để thể hiện tâm trạng của chàng trai?

Đáp án chuẩn:

Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ để thể hiện tâm trạng của chàng trai.

- "Vừa đi vừa ngoảnh lại

Vừa đi vừa ngoái trông"

- "Chết ba năm hình còn treo đó

Chết thành sông, vục nước uống mát lòng…

Chết thành hồn, chung một mái, song song."

- "Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng

Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già"

Câu 1: Trong phần 1 của đoạn trích, chàng trai và cô gái đã nói với nhau về điều gì? Qua những lời nói ấy, em hãy cho biết hai người đang sống trong tâm trạng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Trong phần 1 của đoạn trích, chàng trai và cô gái nói với nhau lời từ biệt cô gái về nhà chồng. 

Qua lời chàng trai và cô gái có thể thấy hai người đang sống trong tâm trạng đau khổ, nhớ thương, quyến luyến không muốn chia tay. Họ gửi gắm lời ước hẹn ở tương lai sẽ được kết duyên cùng nhau.

Câu 2: Khi ở nhà chồng, tình cảnh cô gái ra sao? Phân tích thái độ, cử chỉ của chàng trai lúc chứng kiến tình cảnh ấy.

Đáp án chuẩn:

Khi ở nhà chồng cô gái bị bạo lực gia đình: bị mẹ chồng ghét sai con trai đánh, bị chồng đánh đập.

Khi chứng kiến tình cảnh của cô gái bị chồng đánh, anh đã chạy lại ân cần đỡ cô dậy và dỗ dành cô. Anh đi chặt tre về làm thuộc cho cô gái. Hành động của anh chứng tỏ anh vẫn còn rất thương cô, người con gái mà anh yêu sâu sắc. Anh xót xa cho tình yêu của mình và cô và quyết tâm đưa cô trở về. Anh đã trở thành một chỗ dựa tình cảm cho cô, vực dậy tình thần cô.

Câu 3: Trong phần 2 của đoạn trích có nhiều câu thơ sử dụng biện pháp lặp cấu trúc. Hãy phân tích giá trị biểu cảm của biện pháp nghệ thuật đó.

Đáp án chuẩn:

Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu thơ trùng điệp từ như:

"Vừa đi vừa ngoảnh lại

Vừa đi vừa ngoái trông"

"Chết ba năm hình còn treo đó

Chết thành sông, vục nước uống mát lòng…

Chết thành hồn, chung một mái, song song."

"Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng

Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già"

Giá trị biểu cảm:

- Nhấn mạnh sự thủy chung, son sắt trong tình yêu của đôi bạn trẻ.

- Khẳng định ý chí và ước mơ đoàn tụ không gì lay chuyển nổi của chàng trai và cô gái.

Câu 4: Qua lời chàng trai căn dặn người yêu, em thấy nhân vật này là người như thế nào? Phân tích dẫn chứng để làm rõ sự cảm nhận đó của em.

Đáp án chuẩn:

- Qua lời chàng trai căn dặn người yêu, em thấy nhân vật này là người trọng tình nghĩa, khát vọng được hạnh phúc, thể hiện tình yêu thủy chung của chàng trai dành cho cô gái. Ngoài ra, anh cũng có cách đối xử hết sức ân cần, dịu dàng trước hoàn cảnh của người yêu mình.

- Dẫn chứng:

+ Lòng anh vô cùng đau xót khi tiễn người yêu về nhà chồng: Anh yêu em…sóng xô bè vỡ/ Bè chìm trôi ba suối mất rồi → ngậm ngùi, đau xót, trong lòng dằn vặt nhưng không thể làm được gì, khẳng định tấm lòng thủy chung của mình đối với cô gái.

+ Ý chí quyết tâm đoàn tụ về bên nhau: “Đôi ta yêu nhau đợi đến tháng năm lau nở…Không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già”.

+ Khi chứng kiến cảnh cô gái bị chồng đánh đập, anh trỗi dậy ý chí đưa người yêu về đoàn tụ với mình.

Câu 5: Đoạn trích Lời tiễn dặn có những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với cách suy nghĩ, cảm nhận của người dân miền núi. Hãy phân tích tác dụng nghệ thuật của những hình ảnh đó.

Đáp án chuẩn:

- Đoạn trích Lời tiễn dặn có những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với cách suy nghĩ, cảm nhận của người dân miền núi.

- Cách sử dụng những hình ảnh với cặp đôi gắn bó quen thuộc trong đời sống tự nhiên, trong đời sống sinh hoạt rất gần gũi, quen thuộc của người dân miền núi để nói về tình yêu thuỷ chung, son sắt.

+ Hình ảnh từ đời sống tự nhiên: cá – nước, lúa – ruộng, mùa nước đỏ – cả về, chim tăng lá – gọi hè, chết thành sông – nước uống mát lòng, chết thành đất – dây trầu xanh thắm, chết thành bèo – trôi nổi ao chung.

+ Hình ảnh từ đời sống sinh hoạt: chết thành muôi – múc xuống cùng bát.

- Hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống của người dân miền núi; chim chích trên lượn vòng, chim nhạn bay quanh nhà, nước đập bè chìm, sóng xô bè vỡ, thác trào đồng củi vướng, guồng gỗ, tơ rối, tơ vò, lam ống thuốc, bán trâu ngoài chợ, thu lúa muôn bông.

Tác dụng của hình ảnh:

Phân tích theo những gợi ý sau: Những hình ảnh trong đoạn trích Lời tiễn dặn đã làm đậm màu sắc dân tộc:

- Trong ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật.

- Thiên nhiên nhiên và cuộc sống xã hội của người dân miền núi.

- Tâm lí, tính cách của người dân miền núi.

Câu 6: Theo em, qua đoạn trích Lời tiễn dặn, tác giả dân gian muốn gửi gắm thông điệp gì? Thông điệp ấy còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?

Đáp án chuẩn:

Thông điệp đoạn trích: lên án, tố cáo lên những cổ hủ, tập quán lạc hậu của người dân, đã làm họ dần mất dần đi sự tự do trong tình yêu, mất tính phản kháng.