Video giảng Vật lí 11 cánh diều bài 2 Sóng dọc và sóng ngang

Tóm lược nội dung

BÀI 2: SÓNG DỌC VÀ SÓNG NGANG

Chào mừng các em đến với bài học ngày hôm nay!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

• Quan sát hình ảnh (hoặc tài liệu đa phương tiện) về chuyển động của phần tử môi trường, thảo luận để so sánh được sóng ngang và sóng dọc.
• Thảo luận để thiết kế phương án hoặc lựa chọn phương án và thực hiện phương án, đo được tần số của sóng âm bằng dao động kí hoặc dụng cụ thực hành.
• Nêu được trong chân không, tất cả sóng điện từ đều truyền với cùng tốc độ.
• Liệt kê được bậc, độ lớn bước sóng của các bức xạ chủ yếu trong thang sóng điện từ.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Trước khi cùng bắt đầu tìm hiểu bài học, các em hãy đọc và trả lời câu hỏi sau:

Với một lò xo mềm, ta có thể làm cho đầu tự do của lò xo dao động dọc theo chiều dài của nó (hình 2.1) hoặc làm cho đầu tự do của lò xo dao động vuông góc với trục lò xo (hình 2.2). Trong mỗi trường hợp này, dao động được lan truyền trên lò xo như thế nào?

Để trả lời câu hỏi này chúng ra vào bài học ngày hôm nay: Bài 2: Sóng dọc và sóng ngang.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. SÓNG DỌC

Nội dung 1: Mô tả sóng dọc

Các em hãy quan sát video tạo sóng dọc, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: Chỉ ra đặc điểm của phương dao động với phương truyền sóng trong sóng dọc. Sóng dọc có thể lan truyền trong các môi trường nào?

Video trình bày nội dung: 

- Sóng có các phần tử dao động theo phương truyền sóng được gọi là sóng dọc.

- Phần tử dao động có thể là phần tử của môi trường hoặc là điểm sóng theo mô hình.

- Chất rắn, chất lỏng, chất khí đều có thể có sự lan truyền dao động của các phần tử môi trường theo kiểu sóng dọc.

Nội dung 2: sóng âm

Dựa vào kiến thức lớp 7, các em hãy trả lời:

Đại lượng nào quyết định độ to, độ cao của âm?

Âm nghe được có tần số bao nhiêu?

HS quan sát mô hình sóng truyền trong không khí, trả lời các câu hỏi:

Khi có nguồn âm, các lớp không khí như thế nào?

Sóng âm truyền đến tai, bộ phận nào của tai sẽ dao động?

Video trình bày nội dung: 

- Âm thanh truyền trong không khí là một ví dụ về sóng dọc.

- Vật dao động làm cho môi trường bên cạnh liên tục bị nén và giãn. Lực đàn hồi của môi trường khiến cho dao động đó được truyền đi.

- Sóng âm mà con người có thể nghe được có tần số trong khoảng từ 16 Hz đến 20 000 Hz.

- Sóng âm có thể truyền trong các chất rắn, lỏng, khí nhưng không truyền được trong chân không. Trong chất khí và chất lỏng, sóng âm là sóng dọc. Trong chất rắn, sóng âm gồm cả sóng dọc và sóng ngang.

Nội dung 3. Đo tần số sóng âm

Với các dụng cụ và phương án tiến hành như SGK thì kết quả đo với tần số ghi ở âm thoa sẽ không chênh lệch quá 5%.

II. SÓNG NGANG

Nội dung 4: Mô tả sóng ngang

Bây giờ cô muốn các em lên quan sát thí nghiệm 8.1, hoạt động nhóm và nhận xét dao động của miếng xốp và sự lan truyền sóng nước.

Video trình bày nội dung: 

- Sóng có các phần tử dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng gọi là sóng ngang.

- Sự lan truyền dao động của các phần tử môi trường theo kiểu sóng ngang khá phổ biến trong chất rắn. Sóng nước cũng là một sóng ngang thường gặp. 

- Ngoài ra, ánh sáng, sóng vô tuyến,…là các sóng ngang được lan truyền không phải do dao động của của các phần tử môi trường. Vì thế, ta sử dụng mô hình điểm sóng để mô tả về các sóng này.

Nội dung 5. Sóng điện từ

Bây giờ cô có một vài câu hỏi dành cho các bạn, các em hãy thảo luận và cho cô biết đáp án nhé!

Sóng điện từ là sóng ngang hay sóng dọc? Nó có thể truyền trong chân không hay không?

Video trình bày nội dung: 

- Sóng điện từ là sự lan truyền của điện trường biến thiên và từ trường biến thiên trong không gian.

- Sóng điện từ là sóng ngang.

- Sóng điện từ có thể truyền qua chân không. Trong chân không, các sóng điện từ truyền với tốc độ ánh sáng, tức là xấp xỉ 300 000 km/s.

- Các bức xạ điện từ có tần số trong khoảng giá trị rất rộng, được gọi là thang sóng điện từ và được chia thành các miền theo bậc độ lớn của tần số (bảng 2.2)

……………………..

Nội dung video Bài 2 Chủ đề 2 còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.