Slide bài giảng Tin học 5 Chân trời bài 5: Bản quyền nội dung thông tin

Tóm lược nội dung

BÀI 5. BẢN QUYỀN NỘI DUNG THÔNG TIN

KHỞI ĐỘNG

Ngọc mua được cuốn sách gồm các bài văn hay. Ngọc sao chép một bài văn trong đó và gửi cho các bạn. Sau khi nhận được, Thành chép, chỉnh sửa bài văn này và nộp cho cô giáo để chấm điểm. Em có suy nghĩ gì về việc làm của Ngọc và Thành?

Trả lời rút gọn:

Em không đồng tình với việc làm của hai bạn. Đây là hành vi đạo văn, rất đáng trách.

1. BẢN QUYỀN NỘI DUNG THÔNG TIN 

Câu hỏi 1: Những phát biểu nào sau đây là sai? Tại sao

A. Tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm.

B. Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm không phải là sản phẩm trí tuệ của tác giả.

C. Quyền của tác giả đối với tác phẩm gọi là quyền tác giả hay bản quyền.

D. Chúng ta có thể tuỳ ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet.

E. Vi phạm quyền của tác giả đối với tác phẩm là vi phạm bản quyền.

Trả lời rút gọn:

Đáp án B sai. Sự sáng tạo về nội dung thông tin và cách thể hiện trong tác phẩm là sản phẩm trí tuệ của tác giả. 

Đáp án D cũng sai. Chúng ta không thể tuỳ ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa và chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet mà không cần xin phép hay vi phạm quyền tác giả. 

Câu hỏi 2: Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có vi phạm bản quyền hay không? Tai sao?

Trả lời rút gọn:

Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có thể vi phạm bản quyền, tùy thuộc vào cách họ sao chép và chia sẻ nội dung từ cuốn sách.

2. THÔNG TIN RIÊNG TƯ 

Câu hỏi 1: Hãy trao đổi với bạn và kể tên một số thông tin là thông tin cá nhân , gia đình. 

Trả lời rút gọn:

Thông tin cá nhân: tài khoản mạng xã hội (ví dụ như Zalo, Facebook), thư, nhật kí,…

Thông tin gia đình: số căn cước công dân, sổ đỏ, sổ hộ khẩu của gia đình, chỗ để cất giữ tiền,…

Câu hỏi 2: Việc nào dưới đây là nên làm hoặc không nên làm? Tại sao?

A. Tự ý xem thư của người khác.

B. Giữ bí mật thông tin truy cập, mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động.

C. Tự ý xem tin nhắn của người khác.

D. Không cung cấp thông tin cá nhân của em, bạn bè, người thân cho cả nhân, tổ chức mà không có lí do chính đáng.

Trả lời rút gọn:

A. Không nên làm: Tự ý xem thư của người khác là vi phạm quyền riêng tư và sự tôn trọng đối với người khác. 

B. Nên làm: Giữ bí mật thông tin truy cập, mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động là rất quan trọng để bảo vệ thông tin cá nhân. 

C. Không nên làm: Tự ý xem tin nhắn của người khác là vi phạm quyền riêng tư và tôn trọng cá nhân. 

D. Nên làm: Không cung cấp thông tin cá nhân của mình, bạn bè, người thân cho người hoặc tổ chức mà không có lí do chính đáng.

Câu hỏi 3: Trong mỗi tình huống dưới đây, em chọn cách xử lí nào? Tại sao?

a) Được bạn cho mượn máy tính để chơi trò chơi, thấy trên máy tính có thư mục chứa tài liệu của bạn đang mở, em sẽ:

A. Xem thông tin trong thư mục đó.

B. Thực hiện đóng cửa số phần mềm đang mở thư mục đó.

C. Thực hiện xoá tệp trong thư mục đó.

b) Em được người khác cho mượn điện thoại di động để học bài. Khi đang sử dụng, có tin nhắn được gửi đến điện thoại di động, em sẽ:

A. Đọc tin nhắn.

B. Đưa lại điện thoại di động để người đó đọc tin nhắn.

Trả lời rút gọn:

a) Trong tình huống này, em nên chọn cách xử lí B. Thực hiện đóng cửa số phần mềm đang mở thư mục đó. Lý do là vì đây là thông tin cá nhân của bạn đang mở trên máy tính của bạn. 

b) Trong tình huống này, em nên chọn cách xử lí B. Đưa lại điện thoại di động để người đó đọc tin nhắn. Lý do là vì điện thoại di động là của người khác và tin nhắn được gửi đến là thông tin riêng tư của người đó. 

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Em đồng ý hay không đồng ý với việc làm của bạn Thành trong tình huống ở phần Khởi động? Tại sao?

Trả lời rút gọn:

Em không đồng ý vì bạn Thành đã chép và chỉ chỉnh sửa rồi nộp cho cô chứ không tự viết. Đây chính là việc xâm phạm bản quyền của tác giả cuốn sách nếu bạn Thành không ghi rõ nguồn. 

Câu hỏi 2: Ở phòng thực hành Tin học, Sơn mở thư mục chứa sản phẩm thực hành của mình trên máy tính bằng phần mềm File Explorer. Kết thúc tiết thực hành, Sơn quên đóng cửa số phần mềm File Explorer và quên tắt máy tính. Là người thực hành ở tiết học sau, Linh đã sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn rồi thay tên để nộp cho cô giáo. Nếu là bạn của Sơn và Linh, em sẽ nói gì với mỗi bạn?

Trả lời rút gọn:

Nếu là bạn của Sơn và Linh, em có thể nói như sau:

Với Sơn: Em sẽ nhắc Sơn rằng bạn ấy nên đảm bảo đóng cửa số phần mềm File Explorer và tắt máy tính sau khi sử dụng để bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu của mình. 

Với Linh: Em sẽ nói với Linh rằng việc sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn mà không có sự cho phép của anh là không đúng. 

Câu hỏi 3: Chị gái của Toàn tên là An. Một lần xem cuốn nhật kí của chị, Toàn đọc được mật khẩu mở điện thoại của An. Toàn sử dụng mật khẩu này để mở và xem thông tin trong điện thoại của An. Em có nhận xét gì về việc giữ bí mật thông tin của An và việc làm của bạn Toàn?

Trả lời rút gọn:

Việc giữ bí mật thông tin của người khác là rất quan trọng để tôn trọng quyền riêng tư và sự cá nhân của họ. Trong trường hợp này, Toàn đã vi phạm quyền riêng tư của chị gái An bằng cách sử dụng mật khẩu mở điện thoại để xem thông tin trong nó mà không có sự cho phép của An.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Trong tình huống dưới đây, việc làm nào là vi phạm bản quyền? Tại sao?

Một người mua vé vào rạp chiếu phim để xem phim. Người đó dùng điện thoại di động để phát trực tiếp (livestream) bộ phim cho bạn bè, người thân ở nhà xem cùng.

Trả lời rút gọn:

Trong tình huống trên, việc livestream (phát trực tiếp) bộ phim từ rạp chiếu phim cho người khác là vi phạm bản quyền. 

Lý do là bởi khi một người mua vé vào rạp chiếu phim, họ chỉ có quyền xem phim trong phạm vi cá nhân và không được phép phát trực tiếp (livestream) hoặc sao chép bộ phim đó để chia sẻ với người khác mà không có sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền.