Slide bài giảng tiếng Việt 5 chân trời bài: Ôn tập giữa học kì II

Tóm lược nội dung

BÀI 51. ÔN TẬP GIỮA HỌC KÌ II

TIẾT 1

Câu 1: Bắt thăm, đọc thành tiếng bài thơ “Tháng Năm” và trả lời câu hỏi:

1. Đọc đoạn từ đầu đến "ắp nắng xòe ra” và trả lời câu hỏi:

Tháng Năm có những gì đẹp?

2. Đọc đoạn từ đầu đến “ắp nắng xoè ra” và trả lời câu hỏi:

Cảnh vật và con người trong đoạn thơ được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

3. Đọc đoạn từ “Tháng Năm chim kêu ngoài bãi” đến hết và trả lời câu hỏi:

Hình ảnh bàn tay xoè ra có những gì đáng yêu? Vì sao?

4. Đọc đoạn từ “Tháng Năm chim kêu ngoài bãi” đến hết và trả lời câu hỏi:

Khổ thơ cuối bài nói lên điều gì?

Giải chi tiết:

1. Tháng Năm mang vẻ đẹp của mùa hè với cánh diều no gió vút cao giữa tầng không, tiếng ve kêu râm ran lối nhỏ và bông hoa phượng rực hồng. 

2. Cảnh vật và con người được miêu tả qua hình ảnh cánh diều "no gió", "tiếng ve kêu râm ran", "bông hoa phượng rực hồng", "rơm phơi dọc đường làng" và "mồ hôi ướt đầm vai áo". Những hình ảnh này không chỉ phản ánh vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn thể hiện sự chăm chỉ, miệt mài trong công việc của con người để tạo nên cuộc sống hạnh phúc, no đủ.

3. Hình ảnh bàn tay "ắp nắng xoè ra" đáng yêu qua việc mở rộng ra không chỉ là nụ cười và hoa, mà còn là cào cào, muồm muỗm, chú dế cánh mềm và trái na mắt tròn thơm lựng. Điều này thể hiện sự sống động, phong phú của thiên nhiên và cuộc sống, làm cho tháng Năm trở nên yêu kiều và đầy sức sống.

4. Khổ thơ cuối nói lên sự hòa mình của con người vào thiên nhiên và cuộc sống. Bức tranh mây trắng "làm ô che nắng học bài" và "rạng ngời bao nhiêu trang sách" cùng em "mở cửa tương lai" thể hiện niềm lạc quan, hy vọng và khát vọng hướng tới tương lai tươi sáng. Hình ảnh này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập và tri thức trong việc mở ra những cánh cửa mới cho tương lai, đồng thời phản ánh tinh thần yêu đời, yêu học của tuổi trẻ.

Câu 2: Trao đổi với bạn:

a. Những hình ảnh trong bài thơ mà em thích.

b. Tác dụng của việc sử dụng điệp từ, điệp ngữ trong bài thơ.

Giải chi tiết:

a. Những hình ảnh trong bài thơ mà em thích:

- Em đặc biệt thích hình ảnh "cánh diều no gió vút cao đến giữa tầng không" vì nó gợi lên cảm giác tự do, bay bổng và không gian mênh mông của bầu trời mùa hè. Hình ảnh này khiến em nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ, khi cùng bạn bè thả diều và chạy theo những ước mơ rộng lớn.

- Hình ảnh "bông hoa phượng rực hồng" cũng rất đẹp và gần gũi, thường gắn liền với ký ức về mùa hè và những ngày cuối cùng của năm học, mang lại cảm giác hứng khởi và mới mẻ.

- Ngoài ra, em cũng yêu thích hình ảnh "Rạng ngời bao nhiêu trang sách cùng em mở cửa tương lai", vì nó thể hiện niềm tin và hy vọng vào một tương lai tươi sáng thông qua hành động học tập và mở rộng kiến thức.

b. Tác dụng của việc sử dụng điệp từ, điệp ngữ trong bài thơ:

- Việc sử dụng điệp từ, điệp ngữ trong bài thơ giúp tạo nên nhịp điệu, giai điệu cho bài thơ, khiến cho nó trở nên giàu âm nhạc và dễ nhớ hơn. Chẳng hạn, việc lặp lại cụm từ "Tháng Năm" ở đầu mỗi đoạn thơ không chỉ nhấn mạnh thời gian diễn ra các sự kiện mà còn tạo nên sự liên kết chặt chẽ giữa các hình ảnh, sự kiện, làm cho bài thơ trở nên thống nhất và hài hòa.

- Điệp ngữ cũng giúp nhấn mạnh và tăng cường cảm xúc, ý nghĩa của bài thơ. Chẳng hạn, hình ảnh "Xoè ra thêm nụ, thêm hoa" không chỉ thể hiện sự sinh sôi, nảy nở của thiên nhiên mà còn lồng ghép ý nghĩa về sự phát triển, mở rộng của cuộc sống và tâm hồn con người.

TIẾT 2

Câu 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:

(1) Đêm nay, sư đoàn vượt sông Đà Rằng để tiến về giải phóng vùng đồng bằng ven biển Phú Yên. (2) Trăng đang lên, mặt sông lấp lóa ánh vàng. (3) Núi Trùm Cát dựng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghiêm, trầm mặc. (4) Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên và những con sóng nhỏ lăn tăn, gợn đều, mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát. (5) Sau một ngày ồn ào náo động, đêm đang lắng dần, không gian như loãng ra, thấm đượm hơi sương, thoảng chút ngọt ngào của hương cây, hương cỏ.

Theo Khuất Quang Thuy

a. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của từng câu.

b. Xếp các câu trong đoạn văn vào hai nhóm:

c. Chỉ ra cách nối các vế câu trong mỗi câu ghép tìm được.

Giải chi tiết:

a. 

b. - Câu đơn: 1 -3

- Câu ghép: 2 - 4 -5

c. Các vế trong câu 2 và 5 được nối với nhau bằng dấu phẩy. Các vế trong câu  4 được nối với nhau bằng kết từ “và”.

Câu 2:  Thực hiện yêu cầu:

a. Dựa vào nội dung bài đọc “Tháng Năm”, đặt câu ghép theo từng yêu cầu sau:

b. Các vế câu trong mỗi câu ghép ở bài tập a được nối với nhau bằng cách nào?

Giải chi tiết:

a. -Tháng Năm, cánh diều no gió vút cao đến giữa tầng không, ve kêu râm ran lối nhỏ, gọi bông hoa phượng rực hồng. (1)

- Nắng tháng Năm không chỉ làm cho cảnh vật trở nên đẹp hơn mà nó còn mang lại niềm vui và hy vọng cho bạn nhỏ khi chứng kiến khung cảnh sống động, tươi mới của thiên nhiên. (2)

b. Các vế trong câu (1) được nối với nhau bằng dấu phẩy. Các vế trong câu (2) được nối với nhau bằng cặp kết từ “không chỉ … mà còn”.

Câu 3: Viết đoạn văn (từ 4 đến 5 câu) nói về cuộc sống thanh bình ở quê hương em, trong đó có ít nhất một câu ghép.

Giải chi tiết:

Quê hương em là một vùng nông thôn yên bình, nằm bên dòng sông uốn lượn qua những cánh đồng lúa bát ngát. Mỗi buổi sáng, khi ánh nắng dịu nhẹ lan tỏa khắp mọi nơi, tiếng cười nói của người dân trong làng đã rộn ra, làm cho không khí trở nên sôi động hơn. Qua từng ngày, cuộc sống thanh bình ấy đã trở thành một phần kí ức tươi đẹp mãi ghi sâu trong tâm trí tôi.

TIẾT 3

Câu 1: Xác định và nêu tác dụng của điệp từ, điệp ngữ trong mỗi đoạn thơ, đoạn văn sau: 

a. Bốn ngàn năm dựng cơ đồ,

Vạn năm từ thuở ấu thơ loài người. 

Ơi Việt Nam! Việt Nam ơi!

Việt Nam! Ta gọi tên Người thiết tha.

Lê Anh Xuân

b. Hôm sau chúng tôi đi Sa Pa. Phong cảnh ở đây thật đẹp. Thoắt cái, lác đác lá vàng rơi trong khoảnh khắc mùa thu. Thoắt cái, trắng long lanh một cơn mưa tuyết trên những cành đào, lê, mận. Thoắt cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn với những bông hoa lay ơn màu đen nhung hiếm quý.

Nguyễn Phan Hách

Giải chi tiết:

a. Điệp từ "Việt Nam" và cách gọi lặp lại "Ơi Việt Nam! Việt Nam ơi! Việt Nam!" tạo nên sự nhấn mạnh, biểu thị tình cảm mạnh mẽ và sự gắn bó thiết tha của tác giả với đất nước, quê hương. 

b. Điệp ngữ "Thoắt cái" được sử dụng lặp lại ba lần, tạo nên cảm giác thời gian trôi nhanh và nhấn mạnh sự thay đổi đột ngột, nhanh chóng của thời tiết và phong cảnh ở Sa Pa. Cách sử dụng này giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp đa dạng, phong phú và không ngừng biến đổi của thiên nhiên nơi đây. 

Câu 2: Nêu tác dụng của các dấu gạch ngang trong mỗi đoạn văn sau:

a. Trong không gian rộn rã sắc màu, một nhành thạch thảo vừa kết nụ, khoẻ khoắn vươn lên. Bông thạch thảo tim tím xoè cánh nhỏ xinh, cất tiếng náo nức:

- Chào các bạn!

Các loài hoa vui vẻ đáp lời:

- Chào mừng thạch thảo nở hoa!

Mai Yến Thư

b. Bài đọc “Những con mắt của biển" giới thiệu ba ngọn hải đăng ở nước ta:

- Hải đăng Đại Lãnh - còn gọi là hải đăng Mũi Điện - ở tỉnh Phú Yên;

- Hải đăng Kê Gà ở tỉnh Bình Thuận;

- Hải đăng Vũng Tàu ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Hà Hạnh

Giải chi tiết:

a. Dấu gạch ngang được dùng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật (các loài hoa).

b. Dấu gạch ngang được dùng để đánh dấu bộ phận được liệt kê.

Câu 3: Thực hiện một trong hai yêu cầu sau:

a. Viết đoạn văn (từ 4 đến 5 câu) về một loài cây hoặc một loài hoa mà em thích, trong đó có sử dụng dấu gạch ngang để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.

b. Viết đoạn văn (từ 4 đến 5 câu) bày tỏ tình cảm, cảm xúc của em về một cảnh đẹp của quê hương, đất nước, trong đó có sử dụng điệp từ, điệp ngữ.

Giải chi tiết:

a. Hoa hồng có nhiều màu sắc khác nhau, từ đỏ, trắng, hồng, đến vàng, mỗi màu mang một ý nghĩa riêng - màu đỏ biểu tượng cho tình yêu mãnh liệt, trắng cho sự thuần khiết, và hồng cho sự ngưỡng mộ. Loài hoa này không chỉ được yêu mến bởi vẻ đẹp quý phái, màu sắc rực rỡ mà còn bởi hương thơm dịu ngọt, quyến rũ. 

b. Quê hương em là một miền quê yên bình, nằm bên dòng sông êm đềm. Từ bao đời nay, con sông cứ êm đềm trôi. Từ bao đời nay, con sông vẫn âm thầm kể cho bao người dân quê nghe về những câu chuyện đầy tự hào của quá trình đấu tranh để giữ làng, giữ nước. Mỗi lần nhìn ngắm dòng sông tuổi thơ, em cảm thấy lòng mình bình yên và yêu thêm quê hương đất nước này biết bao.

TIẾT 4

Đề bài: Viết đoạn văn bày tỏ tình cảm, cảm xúc về một ngày hội được tổ chức ở trường em.

Giải chi tiết:

Ngày hội văn hóa dân gian được tổ chức vào dịp Tết nguyên đán tại trường em thật sự là một ngày hội đáng nhớ, mang lại cho em cảm xúc tràn đầy và khó quên. Điều làm em ấn tượng nhất là màn biểu diễn múa lân sôi động, đầy màu sắc, đã kích thích sự hứng khởi và niềm tự hào về bản sắc văn hóa của dân tộc. Cảm xúc của em lúc ấy vừa vui sướng, vừa tự hào khi được là một phần của ngày hội, được sống trong không khí đầm ấm, gần gũi và yêu thương. Ngày hội không chỉ là dịp để học hỏi, giao lưu văn hóa mà còn giúp em cảm nhận sâu sắc hơn tình đoàn kết, tình bạn bè giữa các học sinh, giáo viên trong trường.

TIẾT 5

Đề bài: Viết bài văn tả một thầy giáo hoặc cô giáo mà em yêu quý.

Giải chi tiết:

Trong ký ức tuổi học trò của em, có một hình bóng luôn khiến em nhớ mãi, đó là cô Hà, cô giáo dạy Văn của em. 

Cô Hà có dáng người nhỏ nhắn, gương mặt phúc hậu với đôi mắt sáng, luôn ánh lên vẻ dịu dàng và trí tuệ. Mái tóc dài của cô thường được buộc gọn gàng phía sau, thêm vào vẻ đẹp trang nhã, đầy tinh tế.

Cô dạy bằng học trò cả trái tim mình. Mỗi bài giảng của cô đều được chuẩn bị kỹ lưỡng, giàu sức hút, khiến cho những bài thơ, đoạn văn trở nên sống động và gần gũi đến lạ thường. 

Cô luôn lắng nghe và chia sẻ, không chỉ về những vấn đề học tập mà còn cả những tâm tư, trăn trở của tuổi mới lớn. Cô chính là người bạn, người chị, người mẹ thứ hai của chúng em trong suốt những năm tháng học trò.

Cô Hà không chỉ dạy em kiến thức sách vở, mà còn dạy em bài học về cách sống, cách yêu thương và trân trọng cuộc sống. Em biết ơn cô, vì đã mang đến cho em và các bạn bao giờ học bổ ích, thú vị và đầy ắp tình thương. Trong trái tim em, cô mãi mãi là người thầy tận tâm và tận hiến.

TIẾT 6 VÀ TIẾT 7

Câu 1: Đọc bài “ Sự tích cây chuối” và thực hiện yêu cầu:

Tìm ý trả lời đúng cho các câu hỏi dưới đây:

a. Thần Cây mở cuộc thi cây để làm gì?

- Để Thần chấm giải cho những giống cây mới.

- Để Thần họp mặt với những giống cây mới.

- Để các con họp mặt với những giống cây mới.

- Để Thần được họp mặt cùng với các con.

b. Ý tưởng về giống cây mới của Tiêu Ly nảy ra từ đâu?

- Từ kết quả của hội thi trước.

- Từ những gợi ý của Thần Cây.

- Từ những quy định của hội thi.

- Từ vẻ đẹp và tình yêu dành cho con.

c. Quả của giống cây do Tiêu Ly tạo ra có những đặc điểm gì?

- Đẹp, bụ bẫm, thơm ngon.

- Đẹp, tròn trĩnh, thơm ngon.

- To, giống những cái lông chim.

- Thơm ngọt như mùi sữa và mật.

d. Vì sao Thần Cây quyết định trao giải Nhất cho giống cây của Tiêu Ly?

- Vì cây cho quả thơm ngọt như mùi sữa và mật.

- Vì Tiêu Ly giới thiệu được về cái hay, cái quý của cây.

- Vì nó vừa đẹp vừa mang đầy tình thương con trẻ

- Vì cây đẹp, bụ bẫm, thơm ngon hơn các giống cây khác.

e. Trong câu “Các con của Thần sẽ mang về những giống cây mới để Thần chấm giải.”, những từ nào là kết từ?

- sẽ, về 

- các, sẽ

- của, để 

- những, về

g. Đại từ nào sau đây có thể thay thế cho từ in đậm trong đoạn: “Tiêu Ly nghĩ ra một giống cây hoàn toàn mới lạ. Thân của cây sẽ tròn trĩnh.”?

- Nó 

- Chúng

- Tôi 

- Chúng nó

Trả lời câu hỏi và thực hiện các bài tập dưới đây:

h. Em thích điều gì ở giống cây mà Tiêu Ly tạo ra? Vì sao?

i. Theo em, ý nghĩa của câu chuyện là gì?

k. Đặt một tên khác cho câu chuyện và giải thích lí do em chọn tên đó.

l. Đặt một câu ghép để giới thiệu về vẻ đẹp của cây chuối.

Giải chi tiết:

a. Để Thần chấm giải cho những giống cây mới.

b. Từ vẻ đẹp và tình yêu dành cho con.

c. Đẹp, bụ bẫm, thơm ngon.

d. Vì nó vừa đẹp vừa mang đầy tình thương con trẻ.

e. của, để 

g. Nó 

h.Bởi vì nó không chỉ có vẻ đẹp độc đáo với thân cây tròn trĩnh và lá to như lông chim khổng lồ, mà quả của nó khi chín còn thơm ngọt, mang mùi sữa và mật quyện vào nhau. 

i. Theo em, ý nghĩa của câu chuyện này là sự sáng tạo không giới hạn và tình yêu thương gia đình. Câu chuyện cho thấy mỗi sự sáng tạo đều bắt nguồn từ tình yêu và mong muốn mang lại điều tốt đẹp cho người khác, đặc biệt là những người thân yêu trong gia đình. 

k. Em sẽ đặt tên khác cho câu chuyện là "Cây tình yêu" vì em cảm thấy tên này gợi lên ý nghĩa sâu sắc về việc những sáng tạo văn hóa có thể xuất phát từ tình cảm gia đình.

l. Cây chuối không chỉ là món quà vô giá của Tiêu Ly dành cho con mà còn là biểu tượng của tình cảm gia đình cao quý, thiêng liêng.

Câu 2: Thực hiện một trong hai đề bài sau:

a. Viết bài văn tả một em bé đang tuổi tập nói, tập đi.

b. Viết bài văn tả một người hàng xóm mà em yêu quý.

Giải chi tiết:

a. Trong khu phố nhà em, có một em bé đang tuổi tập nói, tập đi thật đáng yêu và ngộ nghĩnh. 

Em bé ấy, với mái tóc vàng óng, mắt đen láy long lanh, luôn tò mò về mọi thứ xung quanh. Mỗi bước đi của bé còn non nớt, chưa thể vững chãi như người lớn. Thế nhưng bé rất chăm chỉ tập đi. Đôi chân nhỏ bé không ngừng mày mò, khám phá mọi ngóc ngách trong nhà. Khi tập đi, bé thường xuyên ngã nhưng không bao giờ khóc, chỉ cười khanh khách và đứng dậy, bước tiếp.

Giọng nói của bé còn ngọng nghịu, nghe thật ngây thơ và dễ thương. Mỗi khi bé cố gắng gọi “mama” hay “baba”, giọng nói bi bô ấy khiến trái tim ai nấy đều tan chảy. Dù chỉ mới biết đến một vài từ đơn giản, bé luôn cố gắng giao tiếp bằng ánh mắt, cử chỉ, khiến người lớn không khỏi bật cười vì những hành động đáng yêu đó.

Bé luôn là tâm điểm, thu hút mọi ánh nhìn của mọi người trong khu phố bởi sự dễ thương và vô tư của mình.

b. Bà Lan, người hàng xóm của em, là một người phụ nữ hiền lành, tốt bụng mà em rất yêu quý. 

Bà có mái tóc bạc phơ được cột gọn gàng phía sau, khuôn mặt phúc hậu luôn nở nụ cười ấm áp. Dù tuổi đã cao nhưng bà vẫn rất dẻo dai và khỏe mạnh, luôn tận tâm giúp đỡ mọi người trong khu phố với những việc làm nhỏ nhất.

Bà Lan nổi tiếng là người mát tay trong việc chăm sóc cây cảnh và vườn rau. Khu vườn nhỏ trước nhà bà luôn đầy ắp hoa thơm cỏ lạ, mỗi sáng em đều được ngắm nhìn những bông hoa đua sắc, hít hà mùi hương dễ chịu. Bà không chỉ giữ gìn vẻ đẹp cho khu vườn của mình mà còn sẵn lòng chia sẻ kinh nghiệm cùng mọi người.

Điều làm em cảm phục nhất ở bà Lan là tấm lòng nhân hậu, luôn quan tâm và chia sẻ với mọi người. Dù công việc gia đình đã nhiều, bà vẫn dành thời gian thăm hỏi, giúp đỡ những gia đình khó khăn trong khu phố. 

Bà Lan, với tấm lòng nhân ái, luôn mang lại cho em những năng lượng tích cực trong cuộc sống và truyền cho em thêm tình yêu thiên nhiên, cây cỏ.