Slide bài giảng Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả cánh diều bài 7: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây nhãn

Tóm lược nội dung

 BÀI 7: KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY NHÃN

KHỞI ĐỘNG   

Kể tên một giống nhãn mà em biết. Giống nhãn đó có đặc điểm thực vật học như thế nào?

Lời giải rút gọn:

Đặc điểm của Nhãn lồng Hưng Yên:

+  Thân gỗ, tương đối lớn có thể cao tới 10-15 mét, thân có vỏ dày, nhiều vết nứt dọc nhỏ

+ Lá cây nhãn lồng mỏng nhỏ và cứng hơn lá nhãn ở các nơi khác

+ Quả nhãn lồng thì không quá to, nhưng đều

+ Hạt nhãn lồng thì nhỏ tròn và đen nháy

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

Câu hỏi: Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của cây nhãn.

Lời giải rút gọn:

- Rễ: Cây nhãn có rễ cọc ăn sâu xuống đất khoảng 3 - 5 m. Rễ sinh trưởng tập trung ở độ sâu khoảng 10 - 15 cm.

- Thân và cành: Nhãn là cây thân gỗ. Cây trưởng thành có chiêu cao khoảng 10 - 12m. Một năm cây nhãn ra từ 2 đến 4 đợt cành mới nên cây có nhiều cành.

- Lá: Nhãn có lá xanh quanh năm, tán lá dày. Lá thuộc loại lá kép, có 6 - 10 lá chét mọc đối xứng, chiều dài lá khoảng 15 - 25 cm. Lộc non thường có màu đỏ nâu và chuyển sang màu xanh khi lá trưởng thành.

- Hoa: Hoa nhãn mọc thành chùm, có nhiều nhánh, kích thước nhỏ, màu vàng nhạt. Có ba loại hoa: hoa dực, hoa cái và hoa lưỡng tính. Khi thụ phần thuận lợi, hoa cái và hoa lưỡng tính sẽ tạo thành quả.

- Quả có dạng hình cầu, khi chín, quả có đường kính khoảng 1,5 - 3,0 em; khối lượng 12 - 22 g tùy theo giống. Vỏ quả mỏng. dai, màu sắc thay đổi từ xanh vàng lúc non đến vàng nâu khi chín, có giống vỏ quả màu tím nâu khi chín. Thịt quả có màu trắng đục, mọng nước, vị ngọt. Hạt nhãn hình cầu, màu đỏ nâu hoặc nâu đen.

Câu hỏi: Quả nhãn được hình thành từ loại hoa nào?

Lời giải rút gọn:

Từ hoa cái và hoa lưỡng tính.

Câu hỏi: Dựa vào đặc điểm nào để nhận biết được quả nhãn chín?

Lời giải rút gọn:

Dựa vào màu sắc của quả nhãn để nhận biết quả nhãn chín

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Câu hỏi: Hãy phân tích những yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây nhãn.

Lời giải rút gọn:

1. Nhiệt độ

Nhiệt độ thích hợp cho cây nhãn sinh trưởng và phát triển là 21 - 27 °C. Nhiệt độ thích hợp cho thụ phấn, thụ tinh của hoa nhãn là 18 - 25 °C. 

2. Ánh sáng

Cây nhãn cần ánh sáng mạnh nhưng cây cũng chịu được bóng râm. Phân tán bị che bóng thường không ra hoa, đậu quả tốt.

3. Độ ẩm

Cây nhãn ưa ẩm và chống chịu kém với ngập úng. Lượng mưa hằng năm thích hợp cho trồng nhãn là 1 200 - 1 600 mm. 

4. Đất

Cây nhãn trồng được trên nhiều loại đất như đất cát pha, đất thịt, đất phù sa. Đất có thành phần cơ giới nhẹ, tơi xốp, thoát nước; độ pH 5,5 - 6,5; độ mặn thấp hơn 0,2%.

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY NHÃN

Câu hỏi: Hãy nêu tên các bước của quy trình trồng, chăm sóc cây nhãn.

Lời giải rút gọn:

1. Lựa chọn thời vụ trồng cây.

2. Xác định mật độ trồng cây.

3. Chuẩn bị hố trồng.

4. Trồng cây.

5. Bón phân.

6. Tưới nước.

7. Phòng trừ sâu, bênh.

8. Tỉa cành và tạo tán.

9. Điều khiển ra hoa, đậu quả.

Câu hỏi: Em hãy trình bày các loại sâu, bệnh hại chính trên cây nhãn và cách phòng trừ.

Lời giải rút gọn:

1. Sâu bướm nhãn (Eudocima phalonia):

- Cách phòng trừ: Sử dụng các biện pháp kiểm soát hóa học như thuốc trừ sâu, cắm bẫy sâu bướm, sử dụng các phương pháp sinh học như vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt) 

2. Rầy xanh nhãn (Empoasca):

- Cách phòng trừ: Sử dụng thuốc phun để kiểm soát rầy, duy trì vệ sinh vườn cây để giảm sự phát triển của rầy, và sử dụng các loài côn trùng hữu ích để kiểm soát số lượng rầy.

3. Bệnh đốm đỏ lá (Anthracnose):

- Cách phòng trừ: Tránh ướt lá khi tưới nước, loại bỏ và phá hủy các phần cây bị nhiễm bệnh, sử dụng thuốc phun chống nấm mốc, và duy trì không gian giữa các cây để cải thiện sự lưu thông không khí và giảm độ ẩm.

Câu hỏi: Ở địa phương em, có những loại sâu, bệnh nào phổ biến trên cây nhãn? Nêu cách phòng trừ.

Lời giải rút gọn:

- Các loại sâu, bệnh phổ biến trên cây nhãn

+ Rệp sáp

+ Bọ xít

+ Sâu đục

+ Rầy chổng cánh

+ Xén tóc

+ Sâu đục gân lá

+ Bệnh phấn trắng

+ Bệnh cháy lá

+ Bệnh thối bông

+ Đốm mốc xanh, mốc xám

Để có thể phòng trừ sâu bệnh hại nhãn hiệu quả, có thể áp dụng một số biện pháp như sau:

+ Vệ sinh vườn, cắt tải cành bên dưới, tạo sự thông thoáng trong vườn. 

+ Trồng cây nhãn với mật độ vừa phải. 

+ Nên bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học Trichoderma để tạo nguồn vi sinh vật đối kháng trong đất.

+ Nên thu gom và tiêu hủy những trái nhãn bị bệnh sớm, để hạn chế lây lan.

Câu hỏi: Nêu các kĩ thuật tỉa cành, tạo tán ở cây nhãn.

Lời giải rút gọn:

Khi cây con đạt đến độ cao 60 - 70 cm, tiến hành cắt ngọn. Khi cây ra mầm mới, tỉa bỏ bớt cành, chỉ giữ lại 3 - 4 cành khoẻ phân bố đều về các hướng, tạo cành cấp 1. Khi cành cấp 1 dài 30 - 35 cm lại tiến hành bấm ngọn để tạo cành cấp 2, cứ như vậy tới hết năm thứ hai hoặc thứ ba. 

Đối với những cây nhãn ra hoa sau khi trồng l - 2 năm, phải ngắt bỏ hoa để cây tập trung phát triển thân, tán.

Khi đã thu hoạch quả, tiến hành cắt tỉa toàn bộ những cành tăm, cảnh bị sâu bệnh, cành trong tán, cành vượt, cành sát mặt đất cho cây thông thoáng.

Câu hỏi: Em hãy trình bày mục đích của việc tỉa cành và tạo tán ở cây nhãn.

Lời giải rút gọn:

- Kiểm soát kích thước và hình dáng của cây

- Tăng sản lượng và chất lượng trái

- Loại bỏ cành bị hỏng và không cần thiết

- Khuyến khích sự phát triển cân đối

Câu hỏi: Nêu các kĩ thuật điều khiển sự ra hoa và đậu quả ở cây nhãn.

Lời giải rút gọn:

Kĩ thuật hạn chế lộc đông

- Kĩ thuật hạn chế lộc đông bằng hoá chất

Vào cuối tháng 11 hoặc tháng 12 hằng năm, khi lộc đông của một số cây mọc dài 5 - 10 cm, tiến hành phun 1 lần dung dịch Ethrel 400 ppm, sau khi phun 10 - 15 ngày thì lộc khô và rụng đi.

- Kĩ thuật hạn chế lộc đông bằng khoanh vỏ

Tiến hành khoanh vỏ vào tháng 12. Khi lộc thu đã thành thục, chọn những cây sinh trưởng khoẻ, dùng dao sắc hoặc dụng cụ chuyên dụng khoanh hết lớp vỏ của cành cấp 1 hoặc cấp 2 với chiều rộng vết khoanh 0.4 - 0,5 cm.

- Kĩ thuật tỉa quả

Tỉa bỏ bớt quả đề quả to, nhiều củi. Một chùm nhãn chỉ nên đề tối đa 30 quả. Khi quả có đường kính 0.5 cm, tiến hành tỉa bỏ những quả bị sâu bệnh, quả dị hình.

Câu hỏi: Những biện pháp kĩ thuật nào cần được áp dụng để thu hoạch được quả nhãn to hơn.

Lời giải rút gọn:

- Kĩ thuật tỉa cành và tạo tán

- Kĩ thuật tỉa quả