Slide bài giảng Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả cánh diều bài 1: Đặc điểm chung của cây ăn quả (phần 2)

Tóm lược nội dung

BÀI 1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÂY ĂN QUẢ

KHỞI ĐỘNG   

Hãy sắp xếp mỗi bộ phận của cây dừa trong Hình 1.1 tương ứng với mục đích sử dụng sau: (1) Mĩ phẩm, (2) Giá thẻ trồng cây, (3) Vật liệu xây dựng.

Lời giải rút gọn:

(1) - a) 

(2) - b) 

(3) - c) 

I. VAI TRÒ CỦA CÂY ẤN QUÁ

Câu hỏi: Em hãy cho biết cây ăn quả có vai trò gì trong đời sống và xã hội.

Lời giải rút gọn:

+ Sử dụng làm thực phẩm

+ Sử dụng làm nguyên liệu chế biến

+ Sử dụng làm dược liệu

+ Bảo vệ môi trường và trang trí cảnh quan

+ Phát triển kinh tế và văn hoá, nghệ thuật

Câu hỏi: Kể tên các sản phẩm được tạo ra từ cây ăn quả trong Hình 1.3.

Lời giải rút gọn:

- Hồ lô tài lộc được làm từ quả bưởi.

- Hoa sen và giá đỡ điện thoại được làm từ cây dừa.

- Cây quất thế

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số sản phẩm được chế biến từ quả xoài, chuối hoặc bưởi.

Lời giải rút gọn:

- Xoài: Mứt xoài, xoài sấy dẻo, bánh xoài, sinh tố xoài,...

- Chuối: sinh tố, kẹo chuối, chuối sấy,...

- Bưởi: tinh dầu bưởi, mứt vỏ bưởi, nước ép, salad,...

Câu hỏi: Hãy kể thêm các sản phẩm văn hoá, nghệ thuật được tạo ra từ cây ăn quả.

Lời giải rút gọn:

- Dưa hấu khắc chữ (dùng để thở trong các dịp lễ tết).

- Dừa tài lộc dát vàng (dùng để thở trong các dịp lễ tết).

- Tạo hình bí đỏ (bí ngô) trong dịp Halloween.

Câu hỏi: Cây dứa được trồng nhiều ở vùng đồi núi đem lại những lợi ích gì?

Lời giải rút gọn:

Lợi ích của việc trồng cây dứa ở vùng đồi núi:

- Kiềm chế sạt lở đất

- Tạo ra nguồn thu nhập

- Bảo vệ môi trường

- Thuận tiện cho việc chế biến sản phẩm địa phương

Câu hỏi: Hãy kể tên và nêu vai trò của cây ăn quả đặc trưng tại một số địa phương.

Lời giải rút gọn:

Cây ăn quả đặc trưng tại một số địa phương và vai trò của chúng:

- Sầu riêng ở miền Nam: là loại trái cây quý giá và đặc sản của miền Nam Việt Nam, là nguồn thu nhập chính của nhiều hộ nông dân, là nguồn cảm hứng cho du lịch và thưởng thức ẩm thực.

- Măng cụt ở miền Trung và Nam Bộ: là một nguồn thực phẩm phong phú mà còn là nguồn thu nhập chính cho nhiều gia đình nông dân, được sử dụng trong y học dân gian với các tác dụng hỗ trợ sức khỏe.

II. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC CỦA CÂY ĂN QUẢ

Câu hỏi: Hãy nêu đặc điểm thực vật học của cây ăn quả.

Lời giải rút gọn:

1. Rễ

Rễ cây ăn quả thường phân bố sâu và rộng, phân nhiều nhánh. Đa phần rễ phân bố ở độ sâu khoảng 5 - 50 cm nên đất trồng cây ăn quả yêu cầu độ dày tầng canh tác trên 1.0m.

2. Thân và cành

Thân chính được tính từ cổ rễ cây đến điểm phân cành đầu tiên. Cành mọc trên thân chính là cành cấp l: cảnh mọc trên cành cấp 1 là cành cấp 2: tương tự là cành cấp 3. 4, 5.... 

Thân và cành cây có chức năng nâng đỡ và dẫn nối giữa bộ rễ với lá, chồi, hoa, quả.

3. Lá

Lá là cơ quan sinh dưỡng rất quan trọng đối với cây ăn quả do chúng là nơi tổng hợp các chất hữu cơ cần thiết cho cây. 

4. Hoa

Hoa là cơ quan sinh sản của cây. Tuy loại cây ăn quả mà có ba loại hoa: hoa đực, hoa cái và hoa lưỡng tính. Phần lớn cây ăn quả cần có sự giao phấn giữa các cây hoặc các hoa để tăng tỉ lệ đậu quả.

5. Quả

Quả có chức năng bảo vệ hạt - cơ quan sinh sản của cây. Quả của đa số các loại cây ăn quả được phân thành các nhóm chính:

- Quả hạch 

- Quả mọng

- Quả có vỏ cứng

Câu hỏi: Tại sao người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả?

Lời giải rút gọn:

Người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả để:

- Chăm sóc tốt hơn

- Nhận biết vấn đề sức khỏe của cây

- Lựa chọn giống cây phù hợp

- Tối ưu hóa sản lượng và chất lượng

- Giảm thiểu rủi ro

Câu hỏi: Vì sao cây ăn quả cần được trồng ở nơi có tầng canh tác dày 1,0m trở lên?

Lời giải rút gọn:

Đa phần rễ phân bố ở độ sâu khoảng 5 - 50 cm nên đất trồng cây ăn quả yêu cầu độ dày tầng canh tác trên 1.0m. Tầng canh tác dày và thoát nước tốt giúp hệ thống rễ của cây ăn quả phát triển mạnh mẽ và đạt được sự cân bằng về nước và dinh dưỡng; giúp ngăn chặn nước lũ hoặc nước mưa lớn từ việc ngập lụt cây trồng. Điều này giúp tránh được các tác động tiêu cực đến sức khỏe của cây và sự phát triển của chúng.

Câu hỏi: Chức năng của rễ và thân có điểm nào giống và khác nhau?

Lời giải rút gọn:

Giống nhau:

- Hấp thụ nước và khoáng chất

- Lưu trữ dự trữ

Khác nhau:

- Rễ:

+ Hấp thụ nước, khoáng chất và chất hữu cơ từ đất.

+ Thường có nhiều nhánh nhỏ để tăng diện tích tiếp xúc với đất và tăng cường khả năng hấp thụ.

+ Giữ cho cây cố định trong đất và cung cấp sự ổn định cho cây.

+ Thường không có khả năng thực hiện quá trình quang hợp.

- Thân:

+ Chịu trách nhiệm vận chuyển nước, dưỡng chất và chất hữu cơ từ rễ đến các phần khác của cây và ngược lại.

+ Tham gia vào quá trình quang hợp, sản xuất và lưu trữ năng lượng.

+ Thường chứa các mô phát triển như mô phân chia, mô vận chuyển và mô lưu trữ.

+ Có khả năng chịu lực và là phần chính của cây đứng thẳng hoặc cây bò.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số loại quả hạch, quả mọng, quả có vỏ cứng mà em biết.

Lời giải rút gọn:

- Quả hạch: đào, mơ,...

- Quả mọng: dâu, lựu,...

- Quả có vỏ cứng: dừa, mắc-ca,...

Câu hỏi: Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của một loại cây ăn quả ở địa phương em.

Lời giải rút gọn:

Phân tích đặc điểm thực vật học của cây chôm chôm:

- Hệ thống rễ:

+ Thường có hệ thống rễ phát triển mạnh mẽ để hấp thụ nước và khoáng chất từ đất.

+ Rễ của cây chôm chôm thường sâu và phân tán, giúp cây cố định chắc chắn trong đất.

- Thân và tán lá:

+ Thân mạnh mẽ, thẳng đứng và có thể cao đến hàng chục mét.

+ Có tán lá xanh quanh năm, lá thường dày và có mặt lá bóng, giúp cây chịu được ánh nắng mạnh và môi trường khô hạn.

- Hoa và quả:

+ Có hoa mọc trên cành hoặc trên thân chính của cây. Hoa thường mọc thành từng chùm nhỏ và có màu trắng hoặc vàng.

+ Quả là trái hạch lớn, có vỏ ngoài cứng và gai. Mỗi quả thường chứa nhiều hạt lớn màu trắng hoặc vàng.

- Đặc điểm sinh thái: thích ứng với môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới, thường mọc rậm rạp trong rừng nguyên sinh hoặc trồng trong vườn ở những khu vực có khí hậu ấm áp, độ ẩm cao.

III. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH CỦA CÂY ĂN QUẢ

Câu hỏi: Dựa vào yêu cầu về nhiệt độ, cây ăn quả được phân loại thành những nhóm nào? Nêu đặc điểm của mỗi nhóm đó.

Lời giải rút gọn:

- Cây ăn quả nhiệt đới.

- Cây ăn quả á nhiệt đới.

- Cây ăn quả ôn đới.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số loại cây ăn quả thuộc nhóm á nhiệt đới và ôn đới. Nhóm cây nào yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn?

Lời giải rút gọn:

- Cây ăn quả á nhiệt đới: Vải, bơ, nhót, xoài, chuối, dừa,...

- Cây ăn quả ôn đới: táo, lê, nho, mận, mơ, đào,...

- Nhóm cây ăn quả ôn đới yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn.

Câu hỏi: Để ra hoa, cây ăn quả á nhiệt đới cần điều kiện về nhiệt độ khác cây ăn quả nhiệt đới như thế nào?

Lời giải rút gọn:

- Cây ăn quả nhiệt đới không yêu cầu nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa.

- Câu ăn quả á nhiệt đới cần nhiệt độ thấp khoảng 10 - 20 °C để phân hoá mầm

hoa trong thời gian nhất định.

Câu hỏi: Độ ẩm đất ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả như thế nào?

Lời giải rút gọn:

Độ ẩm đất ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sinh trưởng của cây: sự phân hoá hoa, nở hoa; quá trình lớn lên và chín của quả.

Câu hỏi: Cây ở giai đoạn ra hoa và giai đoạn ngủ, nghỉ có yêu cầu về độ ẩm đất như thế nào?

Lời giải rút gọn:

Thông thường. ở giai đoạn ra lộc, ra hoa, phát triển quả, cây ăn quả cần lượng nước lớn, độ âm đất nên duy trì khoảng 70 - 80%; ngược lại vào thời kì ngủ, nghỉ hoặc phân hoá hoa, cây yêu cầu lượng nước không cao, độ ẩm đất thấp, ở mức 40 - 50% .

Câu hỏi: Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả?

Lời giải rút gọn:

Ánh sáng ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sự phân hóa mầm hoa, nở hoa và phát triển quả của cây. Thời gian chiếu sáng trong ngày quyết định sự hình thành mầm hoa đối với một số loại cây ăn quả.

Câu hỏi: Cường độ chiếu sáng mạnh có thể gây tác động xấu nào đối với cây ăn quả?

Lời giải rút gọn:

Cường độ chiếu sáng mạnh làm cho cây mất nhiều nước. có thể gây cháy lá, rám quả. 

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu những lợi ích của việc bao quả xoài.

Lời giải rút gọn:

- Bảo vệ quả khỏi côn trùng và sâu bệnh.

- Bảo vệ quả khỏi thời tiết bất lợi

- Tạo ra môi trường tốt cho quả phát triển

- Bảo vệ quả khỏi tổn thương bởi tác động bên ngoài.

- Tăng giá trị thương mại

Câu hỏi: Cây ăn quả cần hấp thu các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu nào?

Lời giải rút gọn:

Đạm (N), lân (P), kali (K), các nguyên tố trung lượng và vi lượng.

Câu hỏi: Cây ăn quả thích hợp trồng ở nơi đất có đặc điểm như thế nào?

Lời giải rút gọn:

Cây ăn quả đa số là cây lâu năm, bộ rễ phát triển mạnh cả chiều ngang và chiều sâu nên đất trồng cần có tầng canh tác dày, thoát nước tốt. Các loại đất thuận lợi cho cây ăn quả phát triển như đất phù sa, đất đỏ...

Câu hỏi: Nêu ảnh hưởng của gió đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả.

Lời giải rút gọn:

Gió ảnh hướng đến mức độ lưu thông không khí trong vườn cây ăn quả, tăng khả năng thoát hơi nước. tăng hoặc giảm độ ẩm không khí. cũng như sự lây lan của các loại sâu, bệnh hại. Chính vì vậy, tính chất (khô, nóng. lạnh) và tốc độ giỏ có ảnh hưởng đến sự sinh trưởng. phát triển của cây.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Cần phải làm gì để hạn chế gió mạnh ảnh hưởng xấu đến cây ăn quả?

Lời giải rút gọn:

- Xây dựng hàng rào hoặc hàng cây chắn gió

- Sử dụng hệ thống treo dây hỗ trợ

- Thiết kế vườn theo dạng cảnh quan tự nhiên

- Chọn giống cây phù hợp

- Thực hiện kỹ thuật cắt tỉa đúng