Slide bài giảng công dân 7 chân trời bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa

Tóm lược nội dung

BÀI 5. BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA

MỞ ĐẦU

Em hãy đọc những thông tin sau và trả lời câu hỏi.

(Trang 27 SGK)

• Em cảm nhận như thế nào về Đờn ca tài tử Nam Bộ?

• Ngoài Đờn ca tài tử Nam Bộ, em còn biết những di sản văn hoá nào?

Trả lời rút gọn:

• Cảm nhận về Đờn ca tài tử Nam Bộ: 

• Là một loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của vùng đất Nam Bộ, đã gắn bó với đời sống của người dân Nam Bộ, từ những ngày đầu mở đất.

• Em cảm nhận được một một sức sống bền lâu, lan tỏa khắp các miền quê, thể hiện tâm hồn phóng khoáng, tình yêu quê hương đất nước, con người dân đất phương Nam.

• Ngoài Đờn ca tài tử Nam Bộ, em còn biết những di sản văn hoá như: Vịnh Hạ Long; Quần thể danh thắng Tràng An; Quần thể Di tích Cố đô Huế; Nhã nhạc cung đình Huế; Hát Xoan Phú Thọ; Dân ca Quan họ Bắc Ninh

KHÁM PHÁ

Câu 1: Em hãy nêu tên các di sản văn hoá ứng với các hình sau. Em biết gì về các di sản văn hóa đó?

Trả lời rút gọn:

• Hình 1: Quần thể di tích Cố đô Huế: Đây là trung tâm văn hoá, chính trị, kinh tế của tỉnh, là cố đô của Việt Nam dưới triều nhà Nguyễn, từ 1802 đến 1945. Với những giá trị mang tính toàn cầu của mình, Cố đô Huế trở thành di sản văn hoá đầu tiên của Việt Nam được UNESCO ghi tên vào danh mục Di sản thế giới năm 1993. 

• Hình 2: Phố cổ Hội An: Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản Văn hóa thế giới vào tháng 12/1999; Thủ tướng Chính phủ cấp Bằng công nhận Di tích cấp quốc gia đặc biệt vào đợt 1 (tháng 8/2009). Hiện nay, phố cổ Hội An vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn về cảnh quan, không gian kiến trúc, những phong tục, tập quán, nếp ứng xử, ẩm thực, sinh hoạt văn hóa truyền thống còn được giữ gìn, trân trọng.

• Hình 3: Dân ca quan họ Bắc Ninh: được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đó là niềm tự hào và là động lực to lớn để Dân ca Quan họ tiếp tục phát triển vượt qua ranh giới quốc gia và lan tỏa rộng rãi.

• Hình 4: Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên: Cồng chiêng vốn là tài sản vô giá, được các cộng đồng dân tộc Tây Nguyên sáng tạo và không ngừng phát huy, trao truyền lại bao đời nay. Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên trải rộng suốt 5 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông và Lâm Đồng. 

Câu 2. Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi.

(Trang 28, 29 mục 2 SGK)

• Thế nào là di sản văn hoá?

• Di sản văn hoá có ý nghĩa như thế nào đối với con người và xã hội?

• Có mấy loại di sản văn hoá? Cho ví dụ về mỗi loại.

Trả lời rút gọn:

Di sản văn hóa: là kết tinh từ kinh nghiệm lao động sáng tạo mà ông cha ta đã dày công tạo dựng, là sự nhắc nhở con cháu về cội nguồn dân tộc.

Di sản văn hoá có ý nghĩa: đóng vai trò quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam, góp phần làm phong phú kho tàng di sản văn hóa thế giới.

Có 2 loại di sản văn hoá:

• Di sản văn hóa phi vật thể: Quần thể di tích Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, Hoàng thành Thăng Long, Thành Nhà Hồ,…

• Di sản văn hóa vật thể: Nhã nhạc cung đình Huế, Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên, Ca Trù, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương,…

Câu 3. Em hãy đọc thông tin và thực hiện các yêu cầu.

(Trang 29 mục 3 SGK)

Yêu cầu: Em hãy lấy ví dụ cụ thể về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong việc bảo tồn di sản văn hoá.

Trả lời rút gọn:

Theo quy định của Luật di sản văn hóa (sửa đổi, bổ sung năm 2009), quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân đối với di sản văn hóa được chia làm 3 nhóm theo từng loại chủ thể khác nhau. Cụ thể như sau:

Thứ nhất, quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân nói chung đối với di sản văn hóa bao gồm:

• Sở hữu pháp di sản văn hóa

• Tham quan, nghiên cứu di sản văn hóa

• Tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa

• Thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất;

• Ngăn chăn hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép di sản văn hóa.

Thứ hai, quyền và nghĩa vụ

• Thực hiện các quyền và nghĩa vụ như đối với tổ chức, cá nhân nói chung;

• Thực hiện các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; thông báo kịp thời cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp di sản văn hóa có nguy cơ bị làm sai lệch giá trị, bị hủy hoại, bị mất

• Gửi sưu tập di sản văn hóa phi vật thể, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia vào bảo tàng nhà nước hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp không đủ điều kiện và khả năng bảo vệ hoặc phát huy giá trị

• Tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân tham quan, du lịch, nghiên cứu di sản văn hóa

• Thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Thứ ba, quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân quản lý trực tiếp di sản văn hóa bao gồm:

• Bảo vệ, giữ gìn di sản văn hóa

• Thực hiện các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại di sản văn hóa

• Thông báo kịp thời cho chủ sở hữu hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất khi di sản văn hóa bị mất hoặc có nguy cơ bị hủy hoại; 

• Tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân tham quan, du lịch, nghiên cứu di sản văn hóa

• Thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Câu 4. Em hãy thảo luận về các hành vi sau theo yêu cầu dưới đây.

(Trang 30 mục 4 SGK)

• Nêu hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hoá và cách đấu tranh, ngăn chặn các hành vi đó.

• Đề xuất những việc làm phù hợp với lứa tuổi để góp phần bảo vệ di sản văn hoá.

Trả lời rút gọn:

- Hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hoá: 

c) Lấy cắp cổ vật về nhà cất giấu theo mục đích cá nhân

d) Buôn bán, trao đối, cho tặng cổ vật không có giấy phép.

- Chúng ta cần phản đối, lên án những hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn đi sản văn hoá, có biện pháp trừng phạt thích đáng đối với những hành vi đó.

- Những việc làm phù hợp với lứa tuổi để góp phần bảo vệ di sản văn hoá là:

• Không lấy cắp cổ vật, đồ vật quý tại các di tích lịch sử.

• Không đập phá, viết vẽ bậy lên các di sản văn hóa

• Giữ gìn sạch đẹp cảnh quản tại các di tích, danh lam thắng cảnh

• Tuyên truyền, nhắc nhở mọi người giữ gìn, bảo vệ di sản văn hóa.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ về di sản văn hoá của Việt Nam.

Trả lời rút gọn:

Những câu ca dao, tục ngữ về di sản văn hoá của Việt Nam:

• Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười tháng Ba.

• Quê em có lịch có lề/ Có sông tắm mát có nghề cửi canh.

• Anh có về Kinh Bắc quê em/ Mà nghe quan họ, mà xem làng nghề.

Câu 2: Em có nhận xét gì về suy nghĩ của các bạn học sinh trong tình huống sau: (Tình huống trang 31 sgk)

Trả lời rút gọn:

Em không đồng tình với ý kiến của bạn T. Việc khắc tên như vậy sẽ làm cho cảnh quan mất đi vẻ đẹp tự nhiên vốn có. Các di tích tại Huế vốn đã đẹp và có ý nghĩa giá trị lịch sử lâu đời, chúng ta nên để những di tích đó tự nhiên như những gì vốn có của nó.

Câu 3: Em hãy sắm vai và xử lý tình huống sau (Tình huống trang 31 sgk)

Trả lời rút gọn:

Em sẽ vào vai T và cùng đưa ra cách giải quyết: Em sẽ khuyên V nên đem cổ vật đến cơ quan chức năng để giao nộp cổ vật đó chứ không được mang về làm của riêng bởi vì đây là những vật có giá trị lịch sử lâu đời của đất nước ta.

Câu 4: Em hãy viết đoạn văn (7 - 10 dòng) bày tỏ niềm tự hào về di sản văn hoá Việt Nam và nêu các việc làm cụ thể của bản thân góp phần bảo tồn di sản văn hoá 

Trả lời rút gọn:

Di sản văn hóa là món quà thiêng liêng, quý giá, tạo nên nét đặc thù của mỗi dân tộc. Những giá trị của bản sắc văn hóa dân tộc là một trong những động lực to lớn đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của quốc gia dân tộc. Ý nghĩa mà nó để lại cho mỗi một đất nước là rất lớn. Vì thế, việc giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc là trách nhiệm của đất nước, của mỗi công dân. Tuổi trẻ hôm nay cần nhận thức sâu sắc về việc giữ gìn và bảo vệ các di sản văn hóa. Chúng ta cần học tập để hiểu được các giá trị văn hóa dân tộc. cách thức bảo tồn những giá trị đó. Ngoài ra, cần tuyên truyền sâu rộng, kiên trì thực hiện những việc làm cụ thể, hữu ích để di sản văn hóa mãi vẹn nguyên giá trị.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy thiết kế tấm thiệp bằng tiếng Anh (hoặc ngôn ngữ khác) để giới thiệu với bạn bè nước ngoài về Tết cổ truyền của Việt Nam như một di sản văn hoá.

Trả lời rút gọn:

Gợi ý: Em có thể tham khảo một số mẫu sau để tự hoàn thiện bản thiết kế của mình.

Câu 2: Hãy sưu tầm các tranh ảnh đẹp về di sản văn hoá Việt Nam và tạo thành cuốn sách ảnh hoặc thực hiện một đoạn phim ngắn về di sản văn hoá tại địa phương em để giới thiệu với bạn bè gần xa.

Trả lời rút gọn:

Vịnh Hạ Long là một vịnh thu nhỏ thuộc phần bờ phía Tây vịnh Bắc Bộ tại khu vực biển Đông Bắc Việt Nam, bao gồm vùng biển đảo của thành phố Hạ Long thuộc tỉnh Quảng Ninh.

Hoàng thành Thăng Long là quần thể di tích gắn với lịch sử kinh thành Thăng Long - Đông Kinh và tỉnh thành Hà Nội bắt đầu từ thời kì tiền Thăng Long qua thời Đinh - Tiền Lê, phát triển mạnh dưới thời Lý, Trần, Lê và thành Hà Nội dưới triều Nguyễn.