Vì sao tác giả cho rằng “Ý nghĩa của văn bản không chỉ nằm ở trong văn bản, mà còn nằm trong mối liên hệ nhiều mặt giữa văn bản với cuộc đời”?

Hồ Chí Minh quan niệm: “Xã hội thế nào, văn học thế ấy”, văn bản nghệ thuật là sự sáng tạo – sáng tạo trên những chất liệu vốn góp nhặt được từ cuộc sống, là linh hồn, là hơi thở của cuộc đời này. Bởi vậy, ý nghĩa của văn bản hay chính là tư tưởng, tình cảm của nhiều thế hệ nhà văn cầm bút sáng tác đều bị tác động bởi hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa của thời đại. 

Văn học là đứa con tinh thần của nhà văn, nhưng nhà văn nào cũng sống trong một thời đại cụ thể, ít nhiều bị chi phối bởi hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa của thời đại đó. Tác phẩm văn học bao giờ cũng mang dấu ấn của thời đại sản sinh ra nó, thời đại tạo ra nhà văn và thông qua nhà văn sáng tạo ra tác phẩm văn học. Muốn tìm hiểu những tầng ý nghĩa sâu sắc nhất của văn bản, người đọc cần phải nhận ra những ảnh hưởng sâu sắc của thời đại đối với văn học, mỗi giai đoạn văn học lại mang những đặc điểm, tính chất riêng. Hơn nữa, một trào lưu, một tác gia, một tác phẩm văn học ra đời cũng chỉ có thể xuất hiện trong một hoàn cảnh lịch sử - xã hội, văn hóa cụ thể. 

Trong nhận định của Trần Đình Sử, cuộc đời ở đây không phải là cái chung chung, trừu tượng và không hoàn toàn giống nhau cho dù những tác giả đó có sống cũng một thời đại. Có hoàn cảnh lớn, hoàn cảnh nhỏ, có đời sống rộng lớn và đời sống nhỏ hẹp. Ý nghĩa văn bản cũng phụ thuộc vào năng lực của người viết, mỗi tác giả lại bắt rễ vào một môi trường nào đó của đời sống xã hội, phụ thuộc vào tầm cỡ của tác giả đó xem họ phản ánh sâu sắc vấn đề lớn đến đâu, động chạm đến những vấn đề sống còn nào của xã hội.