Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng Ngữ văn 12 kntt bài 4: Thực hành tiếng Việt: Nghệ thuật sử dụng điển cố trong tác phẩm văn học

Câu 1: 

Điển cố “Sông Ngân” trong bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh. Điển cố “Sông Ngân” trong bài thơ không được nhắc trực tiếp nhưng gợi liên tưởng qua hình ảnh "trăng lồng cổ thụ" và ánh sáng rọi bóng lấp lánh như dải Ngân Hà. Hình ảnh này có nguồn gốc từ văn học cổ điển Trung Quốc, nơi “Sông Ngân” thường tượng trưng cho sự thanh cao, mộng mơ và sự kết nối giữa trời đất.

Trong bài thơ, điển cố được Hồ Chí Minh sử dụng để gợi tả vẻ đẹp hài hòa, thiêng liêng của thiên nhiên trong đêm khuya. Ánh trăng sáng chiếu rọi khắp nơi hòa quyện với tiếng suối róc rách tạo nên một bức tranh yên bình. Tuy nhiên, điển cố này không chỉ dừng lại ở việc miêu tả cảnh sắc thiên nhiên, mà còn phản ánh chiều sâu tâm trạng của người ngắm cảnh.

Dù cảnh đẹp như một bức tranh vẽ, nhưng Hồ Chí Minh “chưa ngủ” vì “nỗi nước nhà”. Hình ảnh trăng và ánh sáng sông Ngân trở thành biểu tượng cho lý tưởng cao đẹp và khát vọng giải phóng dân tộc của tác giả. Sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người qua điển cố này làm tăng sức gợi cảm cho bài thơ, đồng thời nhấn mạnh tinh thần trách nhiệm với đất nước.

Câu 2: 

Tôi sẽ sử dụng điển cố một cách khéo léo, kết hợp với ngôn ngữ hiện đại để làm nổi bật ý nghĩa tác phẩm và tạo ra sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giúp người đọc dễ dàng tiếp nhận hơn.

Câu 3: 

Trong Truyện Kiều, điển cố "Hổ phù" tượng trưng cho quyền lực quân sự và khả năng điều động binh quyền. Khi Thúc Sinh trao hổ phù cho Kiều, nó không chỉ biểu thị sự tin tưởng và tín nhiệm của Thúc Sinh mà còn đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời nàng. Từ thân phận bị áp bức, Kiều có cơ hội nắm giữ quyền lực để giải cứu cha và em trai, thực hiện nghĩa vụ báo ân gia đình. Hổ phù, với vai trò biểu tượng quyền lực, không chỉ giúp Kiều thoát khỏi hoàn cảnh khó khăn mà còn thể hiện sự thông minh, bản lĩnh của nàng trong việc sử dụng quyền lực để chống lại bất công. Điển cố này làm tăng tính kịch tính và chiều sâu cho câu chuyện, đồng thời phản ánh khát vọng của con người về công lý trong xã hội phong kiến.

Câu 4: 

Điển cố trong Chinh phụ ngâm làm tăng giá trị nghệ thuật của tác phẩm thông qua việc gợi lên những hình ảnh, cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc, giúp khắc họa rõ nét tâm trạng và cảnh ngộ của người chinh phụ. Ví dụ, điển cố “Phù trầm” (nỗi buồn ly biệt) được sử dụng để thể hiện nỗi đau chia ly, sự cô đơn và trống trải của người phụ nữ khi tiễn chồng ra trận. Những điển cố như "Hồ Điệp" (giấc mộng ngắn ngủi), "Ngư Phủ" (ẩn dật thoát tục) cũng được lồng ghép để nhấn mạnh khát vọng tìm kiếm bình yên, thoát khỏi cuộc sống đầy bất an và chia ly.

Các điển cố này không chỉ làm tăng tính súc tích và hàm ý của ngôn từ mà còn kết nối tác phẩm với các giá trị văn hóa, triết học và văn học cổ điển, từ đó tạo chiều sâu tư tưởng và cảm xúc cho tác phẩm. Điển cố giúp người đọc liên tưởng đến những câu chuyện quen thuộc, từ đó dễ dàng đồng cảm với nỗi lòng người chinh phụ, đồng thời khẳng định tầm vóc và giá trị của tác phẩm trong nền văn học trung đại Việt Nam.