Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng Lịch sử và địa lí 5 CTST Bài 9: Triều Lý và việc định đô ở Thăng Long

Câu hỏi 1:

Trong thời kỳ triều Lý, Thăng Long (Hà Nội ngày nay) là kinh đô phát triển với nhiều lễ hội phong phú, phản ánh đời sống văn hóa và tín ngưỡng của người dân. Dưới đây là một số lễ hội tiêu biểu được tổ chức ở Thăng Long trong thời kỳ này:

• Lễ hội Vía Bà: Tổ chức để tôn vinh các vị thần, đặc biệt là Thánh Mẫu, nhằm cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
• Lễ hội Đền Hùng: Mặc dù gốc gác từ thời Hùng Vương, lễ hội này vẫn được duy trì và phát triển trong thời kỳ Lý, nhằm tưởng nhớ các vua Hùng đã có công dựng nước.
• Lễ hội cầu an: Được tổ chức tại các chùa, đền thờ lớn trong kinh đô, lễ hội này có mục đích cầu xin sự bình an cho dân chúng và đất nước.
• Lễ hội Xuân: Mỗi dịp Tết Nguyên Đán, người dân Thăng Long tổ chức các lễ hội với nhiều hoạt động văn hóa như múa lân, hát dân ca, và các trò chơi dân gian, thể hiện sự khởi đầu của một năm mới đầy hy vọng.
• Lễ hội thuyền rồng: Diễn ra vào mùa xuân, bao gồm các cuộc đua thuyền trên sông Hồng, nhằm tưởng nhớ công lao của các vị vua, cũng như khẳng định sức mạnh của dân tộc.

Câu hỏi 3: 

Trong thời kỳ triều Lý, Thăng Long hình thành nhiều giá trị văn hóa nổi bật, bao gồm:

• Phát triển văn học và nghệ thuật: Nhiều tác phẩm văn học và thơ ca nổi tiếng ra đời, phản ánh tâm tư của người Việt.
• Xây dựng chùa chiền: Nhiều chùa và tháp được xây dựng, thể hiện tín ngưỡng Phật giáo và phong phú đời sống tinh thần.
• Tín ngưỡng và lễ hội: Lễ hội truyền thống được tổ chức thường xuyên, gắn kết cộng đồng và bảo tồn văn hóa dân gian.
• Tư tưởng Nho giáo: Được phát triển qua giáo dục và thi cử, tạo lớp trí thức ảnh hưởng lớn đến xã hội.
• Kiến trúc độc đáo: Công trình kiến trúc mang dấu ấn văn hóa Việt Nam, thể hiện kỹ thuật xây dựng phát triển.
• Đời sống vật chất: Thương mại và nghề thủ công mỹ nghệ phát triển, làm phong phú đời sống của cư dân.

Câu hỏi 4:

Kinh đô Thăng Long thời Lý là một thành phố sầm uất, nổi bật với hệ thống kiến trúc đồ sộ và các công trình tôn giáo tuyệt đẹp. Được xây dựng trên nền tảng của một vùng đất màu mỡ, Thăng Long có vị trí địa lý thuận lợi với sông Hồng chảy qua, tạo điều kiện cho việc giao thương và phát triển kinh tế. Kinh đô này được bao quanh bởi các bức tường thành kiên cố, và bên trong là những cung điện lộng lẫy, chùa chiền linh thiêng như chùa Một Cột, mang đậm dấu ấn văn hóa Phật giáo. Đường phố đông đúc với người dân buôn bán tấp nập, cùng các lễ hội truyền thống diễn ra thường xuyên, tạo nên không khí nhộn nhịp, sống động. Thăng Long thời Lý không chỉ là trung tâm chính trị, mà còn là biểu tượng cho sự phát triển văn hóa và tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam 

Câu hỏi 5:

Một trong những công trình kiến trúc tiêu biểu của thời Lý là chùa Một Cột, hay còn gọi là Liên Hoa Đài, được xây dựng vào năm 1049 dưới triều đại vua Lý Thánh Tông. Chùa nổi bật với kiến trúc độc đáo, đứng trên một cột đá duy nhất, cao khoảng 4 mét, với ngôi chùa nhỏ hình hoa sen trên đỉnh, tượng trưng cho sự thanh cao và trong sáng. Chùa được xây dựng nhằm thể hiện lòng tôn kính đối với Phật giáo và ước nguyện có con của vua. Đến nay, chùa Một Cột không chỉ là biểu tượng nổi bật của Hà Nội mà còn là di sản văn hóa quan trọng, thu hút hàng triệu du khách và tín đồ Phật giáo đến tham quan, chiêm bái mỗi năm. Công trình này phản ánh sự sáng tạo và tôn kính của người dân Việt Nam đối với văn hóa tâm linh thời Lý

Câu hỏi 6: 

- Di tích Đền Đô và khu Lăng mộ các vị vua triều Lý tại Bắc Ninh, là nơi thờ 8 vị vua nhà Lý, là dấu tích một triều đại phong kiến kéo dài hơn 200 năm.

- Di tích được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2014. Nơi đây cũng là một trong những điểm du lịch tiêu biểu trên địa bàn tỉnh.

- Đền Đô được xây dựng trên đất quê Lý Công Uẩn. Năm 1019, khi Lý Thái Tổ lên ngôi được 10 năm, ông về quê lập một thái miếu để thờ tổ nội mình ở đây. Lúc đó, vua đã chọn một khu đất để làm nơi chôn cất sau khi băng hà, cách cửa đền Đô hiện tại khoảng một km, đặt tên là Cấm Địa Sơn Lăng. Năm 1028 Lý Thái Tổ băng hà, được an táng tại quê nhà theo di nguyện. Sau này, các vị vua nhà Lý đều được đưa về chôn cất tại đây.

- Năm 1030, vua Lý Thái Tông cho xây dựng đền Đô làm nơi thờ vua cha. Từ đó, đền trở thành nơi thờ tự các vị vua nhà Lý.

Câu 7:

Những chiến công rạng danh của Thái úy Lý Thường Kiệt đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc. Năm 1061, khi người Mường ở biên giới Thanh Hóa và Nghệ An gây rối, ông được lệnh đi dẹp loạn. Tuy nhiên, thay vì sử dụng bạo lực, Lý Thường Kiệt chủ trương thu phục lòng dân, từ đó ổn định vùng biên giới phía Nam. Đến năm 1069, ông cùng vua Lý Thánh Tông lãnh đạo quân đội Đại Việt đánh bại Chăm-pa, ngăn chặn âm mưu liên minh với quân Tống. Vua Chiêm, Chế Củ, sau thất bại phải đầu hàng và dâng ba châu cho Đại Việt. Từ năm 1075 đến 1077, Lý Thường Kiệt tiếp tục chỉ huy quân dân chống lại quân Tống, bảo vệ độc lập dân tộc. Đặc biệt, vào năm 1104, dù đã 86 tuổi, ông vẫn dẫn quân tiến về phía Nam, đánh bại Chiêm Thành khi vua Chế Ma Na xâm lược. Cuối cùng, Chế Ma Na buộc phải trả lại những vùng đất đã chiếm cho Đại Việt.