Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng Lịch sử 12 cd bài 2: Trật tự thế giới trong Chiến tranh lạnh

Câu 1: 

- Liên Xô và Mỹ là hai siêu cường sau Chiến tranh thế giới thứ hai, mỗi bên có ảnh hưởng lớn trong việc định hình trật tự thế giới.

+ Mỹ: Với sức mạnh kinh tế vượt trội sau chiến tranh, Mỹ thực hiện chiến lược ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản thông qua Kế hoạch Marshall, khối NATO, và sự can thiệp vào các khu vực xung đột (Việt Nam, Triều Tiên). Mỹ cũng thúc đẩy mô hình dân chủ tư bản chủ nghĩa.

+ Liên Xô: Sau chiến thắng phát xít, Liên Xô mở rộng ảnh hưởng sang Đông Âu và Trung Á, hỗ trợ các nước xã hội chủ nghĩa và phong trào giải phóng dân tộc. Liên Xô dẫn đầu phe xã hội chủ nghĩa trong cuộc chạy đua vũ trang và không gian với Mỹ.

- Theo em, mặc dù cả hai siêu cường đều có ảnh hưởng lớn, nhưng Mỹ có lợi thế về kinh tế, công nghệ và mạng lưới đồng minh rộng khắp, giúp duy trì vị thế toàn cầu mạnh mẽ hơn.

Câu 2:

Nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh Lạnh chủ yếu xuất phát từ sự khác biệt về ý thức hệ giữa hai siêu cường Mỹ và Liên Xô. Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, cả hai quốc gia đều trở thành những cường quốc toàn cầu, nhưng với hai hệ thống chính trị, kinh tế đối lập: Mỹ theo chế độ tư bản chủ nghĩa, trong khi Liên Xô theo chủ nghĩa xã hội. 

- Ngoài ra, sự cạnh tranh về ảnh hưởng và quyền lực ở nhiều khu vực trên thế giới cũng góp phần làm gia tăng căng thẳng. Sau chiến tranh, các quốc gia châu Âu suy yếu, tạo điều kiện cho Mỹ và Liên Xô tranh giành quyền kiểm soát và mở rộng ảnh hưởng của mình. Hệ thống các liên minh quân sự do cả hai phía thiết lập, như NATO của Mỹ và Hiệp ước Warsaw của Liên Xô, càng đẩy mạnh tình trạng đối đầu giữa hai nước, dẫn đến Chiến tranh Lạnh.

Câu 3: 

- Các cuộc chiến tranh ủy nhiệm là xung đột quân sự mà hai siêu cường không trực tiếp tham gia, nhưng hỗ trợ các phe đối lập bằng vũ khí, tài chính, hoặc viện trợ khác. Các cuộc chiến tranh này xảy ra ở những khu vực như Đông Nam Á (Chiến tranh Việt Nam), Trung Đông, và châu Phi. 

- Cuộc Chiến tranh Việt Nam là ví dụ điển hình, khi Mỹ can thiệp trực tiếp để chống lại lực lượng cộng sản do Liên Xô và Trung Quốc hậu thuẫn. Kết quả của các cuộc chiến tranh ủy nhiệm thường không chỉ ảnh hưởng đến quốc gia nơi diễn ra xung đột mà còn định hình mối quan hệ quốc tế. Chúng làm tăng thêm căng thẳng giữa Mỹ và Liên Xô, kéo dài Chiến tranh Lạnh, nhưng cũng khiến cả hai bên phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn về sự leo thang xung đột trực tiếp, đặc biệt khi nguy cơ chiến tranh hạt nhân luôn hiện hữu.

Câu 4: 

Sự tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta không phù hợp với lợi ích chung của cộng đồng quốc tế, vì:

- Trật tự hai cực Ianta đã xác lập vai trò và vị thế rất lớn của hai siêu cường Liên Xô – Mỹ; hai cực này đã khống chế, kiểm soát và chi phối hầu hết các lĩnh vực phát triển của thế giới.

- Trong thời gian tồn tại của trật tự hai cực Ianta, đặt biệt là giai đoạn từ 1945 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX, quan hệ quốc tế trở nên căng thẳng, khi:

+ Cuộc Chiến tranh lạnh diễn ra với việc Mỹ và Liên Xô tăng cường chạy đua vũ trang, thành lập các liên minh quân sự ở nhiều nơi trên thế giới…

+ Các cuộc chiến tranh cục bộ, xung đột quân sự đã xảy ra ở nhiều khu vực khác nhau đều có sự hỗ trợ của 2 nước đứng đầu 2 cực. Ví dụ như: Ở châu Á, chiến tranh Triều Tiên (1950 - 1953); chiến tranh xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp (1945 - 1954) và chiến tranh xâm lược Việt Nam của để quốc Mỹ (1954 - 1975), ... là những cuộc chiến tranh cục bộ tiêu biểu. Ở khu vực Trung Đông, chiến tranh Trung Đông giữa I-xra-en và các nước A-rập bắt đầu từ năm 1948 và kéo dài trong nhiều năm.