BÀI 7: BẢN ĐỒ CHÍNH TRỊ CHÂU Á, CÁC KHU VỰC CỦA CHÂU Á

1. BẢN ĐỒ CHÍNH TRỊ CỦA CHÂU Á

- Hiện nay, châu Á có 49 quốc gia và vùng lãnh thổ với nhiều thể chế chính trị khác nhau. 

- Trên bản đồ, châu Á được phân chia thành 6 khu vực: Bắc Á, Trung Á, Tây Á, Nam Á, Đông Á và Đông Nam Á.

- Trình độ phát triển ở châu Á rất khác nhau, nhưng chủ yếu là các nước đang phát triển.  

2. CÁC KHU VỰC THUỘC CHÂU Á

a. Khu vực Bắc Á

- Khu vực Bắc Á gồm toàn bộ vùng Xi-bia của Nga, với ba bộ phận: đồng bằng Tây Xi-bia, cao nguyên Trung Xi-bia, miền núi Đông Xi-bia.

- Khí hậu lạnh giá khắc nghiệt, mang tính lục địa sâu sắc

- Khoáng sản phong phú, một số loại có trữ lượng lớn: dầu mỏ, than đá, kim cương, vàng, đồng, thiếc,… 

- Mạng lưới sông dày, có nhiều sông với nguồn thuỷ năng lớn.

- Rừng có diện tích lớn, được bảo tồn tương đối tốt, chủ yếu là rừng lá kim. 

b. Khu vực Trung Á

- Trung Á là khu vực duy nhất của châu Á không tiếp giáp với đại dương, có diện tích trên 4 triệu km. 

- Địa hình thấp dần từ đông sang tây

+ Phía đông là miền núi cao Pa-mia, Thiên Sơn và An-tai

+ Phía tây là cao nguyên và đồng bằng kéo dài tới hổ Ca-xpi

+ Trung tâm là hồ A-ran. 

- Khoáng sản: dầu mỏ, khí đốt, than, sắt, vàng và nhiều kim loại màu khác.

- Khí hậu: ôn đới lục địa khô. Lượng mưa rất thấp.

- Hai con sông lớn nhất của khu vực là Xưa Đa-ri-a và A-mu Đa ri-a đều đổ vào hồ A-ran. 

- Cảnh quan tự nhiên chủ yếu là thảo nguyên, bán hoang mạc và hoang mạc. 

c. Khu vực Tây Á

- Tây Á bao gồm: bán đảo A-ráp, bán đảo Tiểu Á, đồng bằng Lưỡng Hà. Địa hình có nhiều núi và sơn nguyên. 

- Khoáng sản chính là dầu mỏ với hơn một nửa trữ lượng dầu mỏ thế giới 

- Khí hậu khô hạn và nóng. Lượng mưa rất thấp, một số vùng gần Địa Trung Hải có mưa nhiều hơn.

- Sông ngòi kém phát triển, nguồn nước rất hiếm. 

- Cảnh quan tự nhiên phần lớn là bán hoang mạc và hoang mạc. 

d. Khu vực Nam Á

- Nam Á có diện tích khoảng 7 triệu km. 

- Địa hình bao gồm: 

+ Hệ thống núi Hi- ma-lay-a chạy theo hướng tây bắc - đông nam ở phía bắc

+ Sơn nguyên I-ran ở phía tây

+ Sơn nguyên Đê-can tương đối thấp và bằng phẳng ở phía nam

+ Ở giữa là đồng bằng Ấn - Hằng

- Nam Á phần lớn nằm trong kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa. 

- Có nhiều hệ thống sông lớn (Ấn, Hằng, Bra-ma-pút), bồi đáp nên vùng đồng bằng màu mỡ. 

- Thảm thực vật chủ yếu: rừng nhiệt đới gió mùa và xa van. 

e. Khu vực Đông Á

- Khu vực Đông Á rộng khoảng 11,5 triệu km$^{2}$, gồm phần đất liền và hải đảo. Phần đất liền chiếm hơn 96% diện tích. 

- Địa hình đa dạng:

+ Phía tây có nhiều hệ thống núi và sơn nguyên cao, các bồn địa rộng lớn.

+ Phía đông có nhiều núi trung bình, thấp và đồng bằng rộng. Phần hải đảo có địa hình phần lớn là đồi núi.

- Có nhiều núi lửa, thường xuyên có động đất, sóng thần.

- Các khoáng sản chính là: than, dầu mỏ, sắt, thiếc, đồng, man-gan,...

- Phần hải đảo và phía đông phần đất liền có khí hậu gió mùa. 

- Những nơi rừng bao phủ có hệ động vật đa dạng, nhiều loài đặc hữu. 

- Phía tây phần đất liền (gồm lãnh thổ Mông Cổ và tây Trung Quốc) quanh năm khô hạn, phát triển cảnh quan thảo nguyên, bán hoang mạc và hoang mạc. 

- Một số sông lớn ở khu vực Đông Á: Trường Giang, Hoàng Hà,... Các sông có nhiều giá trị, tuy nhiên vào mùa mưa sông hay gây ngập lụt.

g. Khu vực Đông Nam Á

- Đông Nam Á rộng khoảng 4,5 triệu km, gồm hai phần: phần đất liền (bán đảo Trung Ấn) và phần hải đảo (quần đảo Mã Lai):

+ Phần đất liền có các dãy núi cao trung bình hướng bắc - nam và đông bắc - tây nam, xen kẽ là các thung lũng sông cắt xẻ sâu, làm địa hình bị chia cắt mạnh. Đồng bằng phù sa phân bố ở ven biển và hạ lưu các sông.

+ Phần hải đảo có nhiều đổi, núi, ít đồng bằng, nhiều núi lửa hoạt động và thường xảy ra động đất, sóng thần. 

- Phần đất liên có khí hậu nhiệt đới gió mùa

- Phần hải đảo có khí hậu xích đạo quanh năm nóng ẩm, mưa nhiều. 

- Đông Nam Á là khu vực chịu nhiều ảnh hưởng của các cơn bão nhiệt đới.

- Mạng lưới sông tương đối dày, các sông chính: Mê Công, Mê Nam, I-ra-oa-đi, sông Hồng,...

- Rừng chủ yếu là rừng mưa nhiệt đới, thành phần loài phong phú.

- Khoáng sản: dầu mỏ, khí tư nhiên, than đá, sắt, thiếc, đồng,...