PHẦN MỘT: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI THẾ GIỚI 

BÀI 1: SỰ KHÁC BIỆT VỀ TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA CÁC NHÓM NƯỚC

I. CÁC NHÓM NƯỚC

a. Một số chỉ tiêu đánh giá trình độ phát triển kinh tế

- Thu nhập bình quân: Tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người (GNI/người) dùng để so sánh mức sống của dân cư ở các nước khác nhau. Các nền kinh tế theo 4 nhóm thu nhập: 

Thu nhập cao, 

Thu nhập trung bình cao, 

Thu nhập trung bình thấp 

Thu nhập thấp

- Cơ cấu ngành kinh tế: Dựa vào tinh chất của hoạt động sản xuất, cơ cấu ngành kin tế chia thành 3 nhóm: nông nghiệp làm nghiệp thuỷ sản công nghiệp, xây dựng dịch vụ

- Chỉ số phát triển con người:

+ Chỉ số phát triển con người (HDI) là thước đo tổng hợp phản ánh sự phát triển của con người trên các phương diện sức khoẻ, giáo dục và thu nhập. HDI thể hiện góc nhìn tổng quát về sự phát triển của một quốc gia. 

HDI nhận giá trị từ 0 đến 1. 

HDI càng gần 1 có nghĩa là chất lượng cuộc sống càng cao và ngược lại. 

b. Các nhóm nước trên thế giới

- Các nước phát triển: có GNI/người cao; HDI ở mức cao trở lên; cơ cấu kinh tế phân theo ngành ở khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản thường có tỉ trọng thấp nhất, khu vực dịch vụ có tỉ trọng cao nhất trong cơ cấu ngành kinh tế.

- Các nước đang phát triển: có GNI/người ở mức trung bình cao, trung bình thấp và thấp; HDI ở mức cao, trung bình và thấp. Trong cơ cấu ngành kinh tế, khu vực nông nghiệp, làm nghiệp, thuỷ sản; công nghiệp, xây dựng chiếm tỉ trọng cao hơn khu vực dịch vụ. 

II. SỰ KHÁC BIỆT VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI CÁC NHÓM NƯỚC

a. Về kinh tế

- Các nước phát triển có đóng góp lớn vào quy mô GDP toàn cầu, tốc độ tăng trưởng kinh tế khá ổn định. 

- Phần lớn các nước đang phát triển có quy mô GDP chiếm tỉ trọng thấp trong cơ cấu GDP toàn cầu (trừ Trung Quốc, Ấn Độ,...). 

b. Về xã hội

- Các nước phát triển: 

+ tỉ lệ tăng dân số thấp

+ tuổi thọ trung bình cao, cơ cấu dân số già 

+ Quá trình đô thị hoá diễn ra sớm và trình độ đô thị hoá cao, dân thành thị chiếm tỉ tọng cao.

- Các nước  đang phát triển: 

+ quy mô dân số tăng nhanh

+ cơ cấu dân số theo tuổi có sự thay đổi

+ nhiều quốc gia có dân số đnag già đi. 

+ Y tế, giáo dục được cải nhiện

+ Nhiều nước có chất lượng cuộc sống chưa cao, đối mặt với nạn đói, dịch bệnh, chiến tranh, ô nhiễm môi trường.