A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Tác giả

• Nguyễn Thi (1928-1968), bút danh khác là Nguyễn Ngọc Tấn tên khai sinh là Nguyễn Hoàng Ca quê ở xã Quần Phương Thượng, huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định. Mồ côi cha từ năm mười tuổi mẹ đi bước nữa. Nguyễn Thi phải sống nhờ họ hàng nên phải vất vả, tủi cực từ nhỏ. Năm 1943, ông theo người anh vào Sài Gòn vừa kiếm sống vừa tự học. Năm 1945, ông tham gia cách mạng rồi ra nhập lực lượng vũ trang. Trong kháng chiến chống Pháp Nguyễn Thi làm công tác tuyên huấn vừa chiến đấu vừa hăng hái hoạt động văn nghệ. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc và công tác ở tòa soạn tạp chí Văn nghệ quân đội. Hai tập truyện ngắn Trăng sáng (1960) và Đôi bạn (1962) của ông với bút danh Nguyễn Ngọc Tấn báo hiệu một nhà văn triển vọng. Năm 1962, Nguyễn Thi tình nguyện ở lại chiến trường miền Nam công tác tại Cục chính trị Quâ giải phóng miền Nam, là một trong những thành viên sáng lập và phụ trách Văn nghệ Quân giải phóng. Ông hy sinh ở mặt trận Sài Gòn trong cuộc tấn công tết Mậu Thân (1968).
• Sáng tác của Nguyễn Thi gồm nhiều thể loại: bút ký, truyện ngắn tiểu thuyết. Sau khi ông hy sinh các tác phẩm của ông được sưu tập và in lại trong Truyện và ký, xuất bản năm 1978, Nguyễn Ngọc Tấn - Nguyễn Thi toàn tập (4 quyển) xuất bản năm 1996
• Năm 2000, ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
• Nguyễn Thi là một trong những cây bút văn xuôi hiện đại hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Ông quê ở miền Bắc nhưng thực sự là gắn bó sâu nặng với nhân dân miền Nam. Ông thực sự xứng đáng với danh hiệu Nhà văn của người nông dân Nam Bộ trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

2. Tác phẩm

• Ra đời năm 1966, thời kì cuộc kháng chiến chống Mỹ diễn ra gay go, ác liệt
• Những đứa con trong gia đình là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Thi, được viết ngay trong những ngày kháng chiến ác liệt khi ông còn công tác ở tạp chí văn nghệ quân giải phóng

Tóm tắt tác phẩm

Truyện kể về gia đình anh giải phóng quân tên Việt. Việt được sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng, ông nội, cha mẹ đều bị giết dưới bàn tay của kẻ thù. Chính mối thù sâu sắc với Mĩ - Ngụy đã thôi thúc những người con trong gia đình ấy khát khao chiến đấu để trả thù nhà, nợ nước. Trong một trận đánh, Việt bị thương, bị lạc đồng đội. Việt ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Cũng giống như những lần tỉnh dậy trước, hồi ức quá khứ, hiện tại luôn đan xen nhau. Lần tỉnh thứ 4 của Việt, kí ức về má hiện về, mấy hạt mưa làm Việt choàng tình hẳn. Việt sợ bóng tối, sợ ma hơn là sợ giặc. Dù bị thương nhưng phân biệt rất rõ đâu là tiếng súng nổ của ta, đâu là tiếng pháo lễnh lãng của giặc. Việt nhớ lại cảnh hai chị em tranh nhau đi tòng quân. Việt đòi đi nhưng chị Chiến không nghe, sau đó phải nhờ chú Năm phân giải. Chú Năm nhất trí cho cả hai đi. Trước khi lên đường, chị Chiến lo thu xếp công việc gia đình. Gửi em Út sang chú Năm, nhà cửa gửi cho các anh trong chi bộ làm nơi dạy học, ruộng trả lại cho xã, gởi bàn thờ má sang chỗ chú Năm. Đoạn trích kết thúc bằng hình ảnh hai chị em Việt - Chiến khiêng bàn thờ má sang gửi chú Năm.