BÀI 9: CẤU TẠO CỦA TRÁI ĐẤT.

CÁC MẢNG KIẾN TẠP. NÚI LỬA VÀ ĐỘNG ĐẤT

Phần mở đầu

Đã bao giờ em tự hỏi: Bên trong Trái Đất được cấu tạo như thế nào? Những gì đang diễn ra ở bên trong lòng Trái Đất? Tại sao nhiều nơi trên Trái Đất phải hứng chiệu các thiên tai kinh hoàng của núi lửa và động đất. Các nhà khoa học trên thế giới vẫn đang cần mẫn, tích cực tìm kiếm những biện pháp nhằm khám phá Trái Đất để Giải rút gọn các câu hỏi của con người về Trái Đất.

Cấu tạo của Trái Đất

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 9.1, hãy mô tả cấu tạo bên trong của Trái Đất?

Giải rút gọn

Cấu tạo bên trong của Trái Đất gồm có 3 lớp: lớp vỏ, lớp giữa và lõi Trái Đất

- Lớp vỏ dày 5 - 10km đến khoảng 20km ở đại dương, và dày đến 70km ở khu vực có khối núi cao.

- Lớp giữa: dày đến 2900km bao bọc lõi và chiếm 70% khối lượng Trái Đất, vật chất chủ yếu sắt, ni-ken, si-lic.

- Lõi Trái Đất: là khối cầu có bán kính 3400km, chia thành 2 lớp nhiệt độ từ 4000 độ đến 5000 độ.

Các mảng kiến tạo

Câu 2: Quan sát hình 9.3 hãy:

- Xác định bảy mảng kiến tạo lớn trên Trái Đất

- Xác định ranh giới của hai mảng tách xa nhau và cho biết những mảng nào tách xa nhau?

Giải rút gọn

Bảy mảng kiến tạo là: Mảng Bắc Mĩ, mảng Nam Mĩ, mảng Âu – Á, mảng châu Phi, mảng Nam Cực, mảng Ấn – Úc, mảng Thái Bình Dương.

Ranh giới của hai mảng tách xa nhau là đường màu xanh

Các mảng tách xa nhau là: Mảng châu Phi và mảng Ấn - Úc

Núi lửa và động đất

Câu 3: 

- Hãy xác định sự phân bố của "Vành đai lửa Thái Bình Dương" trên hình 9.3

- Hãy xác định các đới động đất trên thế giới ở hình 9.3

Giải rút gọn

- Sự phân bố của "Vành đai lửa Thái Bình Dương": từ Niu Di-Lân, qua Nhật Bản, A-lax-ca, trải suốt bờ Tây của Bắc Mỹ và Nam Mỹ.

- Các đới động đất trên thế giới ở hình 9.3: 

Phần luyện tập và vận dụng

Câu 4: Hãy vẽ hình thể hiện cấu tạo của Trái Đất và mô tả ba lớp cấu tạo của Trái Đất trên hình đó

Giải rút gọn

- Lớp vỏ dày 5 - 10km đến khoảng 20km ở đại dương, và dày đến 70km ở khu vực có khối núi cao.

- Lớp giữa: dày đến 2900km bao bọc lõi và chiếm 70% khối lượng Trái Đất, vật chất chủ yếu sắt, ni-ken, si-lic.

- Lõi Trái Đất: là khối cầu có bán kính 3400km, chia thành 2 lớp, nhiệt độ từ 4000 độ đến 5000 độ.

Câu 5: Vì sao có tên gọi "vành đai lửa Thái Bình Dương"?

Giải rút gọn

 Có tên gọi "vành đai lửa Thái Bình Dương" vì: đây là một khu vực hay xảy ra động đất và các hiện tượng phun trào núi lửa bao quanh vòng lòng chảo Thái Bình Dương. Nó có hình dạng tương tự vành móng ngựa và dài khoảng 40.000km. Nó gắn liền với một dãy liên tục các rãnh đại dương, vòng cung quần đảo, các dãy núi lửa và sự chuyển động của các mảng kiến tạo. Đôi khi nó còn được gọi là vành đai địa chấn Thái Bình Dương. 

Câu 6: Hãy tìm kiếm thông tin Giải rút gọn cho câu hỏi: Trước khi núi lửa hoạt động thường có những dấu hiệu nào? 

Giải rút gọn

Những dấu hiệu trước khi núi lửa hoạt động: 

Các hoạt động địa chấn (động đất và rung chấn) luôn xảy ra khi các ngọn núi lửa thức giấc và chuẩn bị phun trào, và cũng là một hiện tượng liên kết rất quan trọng đối với phun trào núi lửa.

Phần nhiều núi lửa có biểu hiện gia tăng hoạt động địa chấn trước khi phun trào. Dẫu vậy một số núi lửa thường có hoạt động địa chấn ở cấp thấp, nhưng mức tăng địa chấn vẫn có thể cho thấy khả năng xảy ra vụ phun trào. Các loại động đất xảy ra và nơi chúng bắt đầu và kết thúc cũng là những dấu hiệu quan trọng. Địa chấn núi lửa thường có ba dạng chính: động đất chu kỳ ngắn, động đất chu kỳ dài, và rung chấn điều hòa.

Câu 7: Giả sử em đang đi du lịch ở tỉnh Ai- chi (Nhật Bản). Em sẽ làm gì nếu:

- Đang đi ngoài đường thì xảy ra động đất?

- Đang ở trong cửa hàng thì xảy ra động đất?

- Đang ở trong nhà hoặc khách sạn thì xảy ra động đất?

Giải rút gọn

- Đang đi ngoài đường: tránh xa các tòa nhà cao tầng, đường điện cao thế, trụ điện, ống khói, ... tất cả những thứ có thể đổ lên người. 

- Đang ở trong cửa hàng: không nên xô đẩy nhau để chạy, tránh dẫm đạp lên nhau. Bảo vệ đầu bằng túi xách hoặ áo khoác. Đứng xa tủ bày hàng hóa, kính cửa sổ và các sản phẩm điện tử, đồ nội thất.