BÀI 6: CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA 

TRÁI ĐẤT VÀ CÁC HỆ QUẢ ĐỊA LÍ

Phần mở đầu

Em có biết con người và tất cả mọi vật trên bề mặt Trái Đất vẫn liên tục quay quanh trục Trái Đất hay không? Vì sao con người lại không cảm nhận được điều này? Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất đã tạo ra các hệ quả địa lí nào?

Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và hiện tượng ngày - đêm trên Trái Đất

Câu 1: Dùng quả Địa Cầu để mô tả chuyển động quay quanh trục của Trái Đất và chứng minh rằng: Sự quay quanh trục đã làm cho Trái Đất có hiện tượng ngày và đêm luân phiên nhau ở Khắp mọi nơi.

Giải rút gọn

Trái Đất có dạng hình cầu nên bao giờ cũng chỉ có một nửa Trái Đất được chiếu sáng, còn nửa kia bị bóng tối bao phủ. Nửa được chiếu sáng là ngày, nửa không được chiếu sáng là đêm. 

Giờ trên Trái Đất

Câu 2: 

- Trái Đất quay một vòng là 3600 trong thời gian 24 giờ. Hãy tính xem một khu vực giờ rộng bao nhiêu độ kinh tuyến.

- Quan sát hình 6.2, hãy cho biết khu vực giờ số 0 có điểm gì đặc biệt.

Giải rút gọn

- Trái Đất quay một vòng là 3600 trong thời gian 24 giờ. Vậy một khu vực giờ rộng: 360: 24 = 150 kinh tuyến.

- Khu vực giờ số 0 chính là đường kinh tuyến gốc đi qua đài thiên văn Grin-uýt ở ngoại ô thành phố Luân Đôn.

Câu 3: Quan sát hình 6.3, hãy cho biết khi Hà Nội là 7 giờ thì các thành phố Luân-đôn, Bắc Kinh, Tô-ky-ô, Mát-xcơ-va, Niu Y-óoc là mấy giờ?

Giải rút gọn

Khi Hà Nội 7 giờ thì các thành phố sẽ là: Luân Đôn: 0 giờ, Bắc Kinh: 8 giờ, Tokyo: 9 giờ, Mát-xcơ-va: 3 giờ, Niu Y-óoc: 19 giờ.

Câu 4: Quan sát hình 6.4, hãy giải thích tại sao mỗi đồng hồ ở khách sạn lại chỉ một giờ khác nhau.

Giải rút gọn

Vì mỗi địa điểm thuộc múi giờ khác nhau nên giờ cũng khác nhau.

Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể

Câu 5: Quan sát hình 6.5, hãy cho biết:

- Ở bán cầu Bắc, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng chuyển động thẳng ban đầu.

- Ở bán cầu Nam, các vật thể chuyển động lệch theo hướng nào so với hướng chuyển động thẳng ban đầu.

Giải rút gọn

- Ở bán cầu Bắc, các vật thể chuyển động lệch bên phải.

- Ở bán cầu Nam, các vật thể chuyển động lệch bên trái.

Phần luyện tập và vận dụng

Câu 6:  Tại sao trên Trái Đất lại có hiện tượng ngày và đêm? Tại sao ngày và đêm lại luân phiên nhau liên tục ở khắp mọi nơi trên Trái Đất?

Giải rút gọn

Hiện tượng ngày và đêm sinh ra do Trái Đất tự quay quanh trục... Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì thế đã sinh ra ngày và đêm, do Trái đất tự quay quanh trục.

Câu 7: Quan sát hình 6.2 và xác định: Việt Nam nằm ở khu vực giờ số mấy? Kinh tuyến nào là kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam?

Giải rút gọn

- Việt Nam nằm ở khu vực giờ số 7.

- Kinh tuyến 105 độ là kinh tuyến trung tâm để xác định khu vực giờ của Việt Nam

Câu 8: Bài tập tình huống:

Người mẹ tham gia đoàn công tác tới Pa-ri (thủ đô nước Pháp).

Trước khi đi Pa-ri, mẹ giao hẹn với cơn trai ở Hà Nội là hằng ngày hai mẹ con sẽ nói chuyện qua intenet. Tuy nhiên, có một số trở ngại về mặt thời gian: Theo giờ Pa-ri, từ 7 giờ đến 12 giờ mẹ làm việc với đoàn và từ 21 giờ đến 5 giờ là thời gian ngủ. Ở những khung giờ ấy người con không liên lạc được với mẹ.

Tương tự như vậy, theo giờ Hà Nội, từ 7 giờ đến 12 giờ người con đi học và từ 21 giờ đến 5 giờ là thời gian ngủ. Ở những khung giờ ấy, người mẹ không liên lạc được với con.

Theo em, hai mẹ cơn sẽ chỉ nói chuyện được với nhau trong những khoảng thời gian nào trong ngày (theo giờ Pa-ri và theo giờ Hà Nội)?

Gợi ý: Kẻ bảng theo mẫu sau rồi tô màu ô trống những khoảng thời gian mà mẹ, con bận:

Giải rút gọn

=> Như vậy, hai mẹ con có thể nói chuyện với nhau lúc 19 giờ, 20 giờ Hà Nội.