BÀI 5: SỰ CHUYỂN BIẾN TỪ XÃ HỘI NGUYÊN THỦY SANG XÃ HỘI CÓ GIAI CẤP

I. SỰ XUẤT HIỆN CỦA CÔNG CỤ LAO ĐỘNG BẰNG KIM LOẠI

Câu hỏi: 

• Kim loại đã được phát hiện ra như thế nào?

• Em hãy quan sát các hình 5.3 đến 5.4 và cho biết:

+ Công cụ và vật dụng bằng kim loại có đặc điểm gì khác biệt về chủng loại, hình dáng so với công cụ bằng đá?

+ Kim loại được sử dụng vào những mục đích gì trong đời sống của con người cuối thời nguyên thủy?

Giải rút gọn:

Quá trình phát hiện ra kim loại vào cuối thời nguyên thủy:

• Đầu thiên niên kỉ II TCN, họ đã luyện được đồng thau và sắt. 

Công cụ và vật dụng bằng kim loại có đặc điểm khác biệt về chủng loại, hình dáng so với công cụ bằng đá như:

• Công cụ bằng sắt sử dụng đồng đỏ, còn cần luyện để ra đồng thau và sắt để sử dụng trong khi công cụ bằng đá chỉ được là từ đá và mài dũa thô sơ để sử dụng

• Hình dáng của công cụ bằng sắt dài sắc, nhọn, bền, gọn, tiện lợi.

Kim loại được sử dụng vào những mục đích như: khai phá đất hoang, săn thú, …

II. SỰ BIẾN CHUYỂN TRONG XÃ HỘI NGUYÊN THỦY

Câu hỏi: 

• Đọc các thông tin, quan sát sơ đồ 5.5 em hãy cho biết:

+ Nguyên nhân nào dẫn đến sự phân hóa xã hội thành “ người giàu” và người nghèo”?

+ Mối quan hệ giữa người với người trong xã hội phân hóa giàu nghèo

• Vì sao xã hội nguyên thủy ở phương đông không phân hóa triệt để?

Giải rút gọn:

Nguyên nhân nào dẫn đến sự phân hóa xã hội thành “người giàu” và người nghèo”: con người làm ra một lượng sản phẩm dư thừa. Một số người chiếm hữu của dư thừa, trở nên giàu có... xã hội phân hóa thành kẻ giàu, người nghèo. Xã hội nguyên thuỷ dần dần tan rã.

Mối quan hệ giữa người với người trong xã hội phân hóa giàu nghèo là mối quan hệ bất bình đẳng. 

Xã hội nguyên thủy ở phương đông không phân hóa triệt để do cư dân nơi đây sống quây quần và gắn bó với nhau để cùng làm thủy lợi, sản xuất nông nghiệp.

II. VIỆT NAM Ở CUỐI THỜI KỲ NGUYÊN THỦY

Câu hỏi: 

• Em hãy nêu một số nét cơ bản của xã hội nguyên thủy Việt Nam trong quá trình tan rã?

• Quan sát các hình từ 5.6 đến 5.9,em hãy cho biết cuối thời nguyên thủy, người Việt cổ đã có những công cụ lao động và những ngành nghề sản xuất nào?

Giải rút gọn:

Một số nét cơ bản của xã hội nguyên thủy Việt Nam trong quá trình tan rã:

• Phát hiện ra thuật luyện kim, chế tác công cụ lao động, vũ khí bằng đồng

• Mở rộng địa bản cư trú, chuyển dần xuống vùng đồng bằng định cư ven các con sông lớn

• Xóm làng bắt đầu xuất hiện

Cuối thời nguyên thủy người Việt có:

• Công cụ lao động bằng sắt: mũi giáo, mũi tên, ...

• Ngành nghề sản xuất: nông nghiệp, thủ công nghiệp, …

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy nêu những chuyển biến về kinh tế, xã hội vào cuối thời nguyên thủy. Phát minh quan trọng nào của người nguyên thủy tạo nên những chuyển biến này?

Giải rút gọn:

Những chuyển biến về kinh tế, xã hội vào cuối thời nguyên thủy:

• Về kinh tế: năng suất lao động tăng, nhiều ngành nghề ra đời như luyện kim, nông nghiệp, khai thác mỏ, ...

• Về xã hội:  có sự chuyển biến từ xã hội nguyên thủy sang xã hội giai cấp.

VẬN DỤNG

Câu 2: Quan sát công cụ lao động và những vật dụng của người nguyên thủy giai đoạn Phùng Nguyên, Đồng Đậu Gò Mun, em hãy viết một đoạn văn ngắn mô tả cuộc sống của họ

Giải rút gọn:

Trải qua quá trình không ngừng tiến hóa, cuộc sống của người nguyên thủy ngày một phát triển hơn. Tại giai đoạn Phùng Nguyên, Đồng Đậu Gò Mun, người nguyên thủy đã phát hiện ra đồng kim loại để luyện kim, chế tạo ra những công cụ bằng sắt phục vụ cho cuộc sống thay thế những loại công cụ bằng sắt đá thô sơ như trước. Con người lúc này có thể khai phá thêm đất hoang, tăng năng suất lao động, sản phẩm làm ra ngày càng nhiều, không chỉ đủ ăn mà còn dư thừa...Xã hội bắt đầu có sự phân hóa giai cấp giàu nghèo từ đây. 

Câu 3: Em hãy kể tên một số vật dụng bằng kim loại mà con người ngày nay vẫn thừa hưởng từ những phát minh của người nguyên thủy

Giải rút gọn:

Một số vật dụng bằng kim loại mà con người ngày nay vẫn thừa hưởng từ những phát minh của người nguyên thủy như liềm, kìm, búa, cuốc, …