BÀI 4. EM BIẾT VƯỢT QUA KHÓ KHĂN

KHỞI ĐỘNG

Chia sẻ về một số cách mà em đã thực hiện để vượt qua những khó khăn của bản thân trong học tập và cuộc sống?

Giải rút gọn:

Một số cách em đã thực hiện: 

+ Em sẽ tự tin đối mặt với khó khăn đó, và tìm hướng giải quyết

+ Em sẽ kiên trì và luôn động viên mình nỗ lực vươn lên

+ Em sẽ lên kế hoạch cụ thể, phân chia thời gian phù hợp để giải quyết khó khăn đó

+ Nếu khó khăn đó vượt quá sức, em có thể nhờ sự trợ giúp của gia đình, bạn bè, thầy cô. 

KHÁM PHÁ

1. Quan sát tranh và trả lời câu hỏi 

a. Các bạn trong tranh trên đã biết vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống như thế nào

b. Em hãy kể thêm một số khó khăn trong học tập hoặc cuộc sống và cách vượt qua khó khăn đó.

Giải rút gọn:

a. Các bạn trong tranh trên đã biết vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống như thế nào

+ Hình 1: Làm việc chăm chỉ trong dịp hè để giúp mẹ có thêm tiền mua đồ dùng học tập cho mình

+ Hình 2: Nhờ bạn đi cùng giúp đỡ khi xe đạp bị hỏng

+ Hình 3: Cuốc bị gãy nên bạn đã tham gia trồng cây 

+ Hình 4: Đi rửa mặt giúp tỉnh táo để tiếp tục học tập. 

b. Em hãy kể thêm một số khó khăn trong học tập hoặc cuộc sống và cách vượt qua khó khăn đó.

+ Khó khăn trong học tập: Gặp môn học khó, nhưng em có thể vượt qua bằng cách học cẩn thận, hỏi thầy cô và bạn bè khi không hiểu, và ôn tập thường xuyên.

+ Khó khăn trong việc quản lý thời gian: Em có thể vượt qua bằng cách lập kế hoạch cho công việc và thời gian học tập, sử dụng bảng lịch hoặc bộ đồng hồ để nhắc nhở.

+ Khó khăn trong việc giao tiếp: Nếu em gặp khó khăn trong giao tiếp, có thể tham gia các hoạt động nhóm, nói chuyện với bạn bè và gia đình để rèn kỹ năng nói và lắng nghe.

+ Khó khăn trong việc giải quyết xung đột: Em có thể vượt qua bằng cách lắng nghe ý kiến của người khác, thương lượng và tìm cách giải quyết xung đột một cách hòa bình và công bằng.

+ Khó khăn trong việc tự động viên: Khi em buồn chán hoặc mất lòng tin, hãy tìm nguồn cảm hứng từ sách, bài viết, người khác hoặc các hoạt động yêu thích để tiếp tục cố gắng và không bỏ cuộc.

2. Đọc câu chuyện  và trả lời câu hỏi:

a. Anh Níc Vu-gic và thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký đã vượt qua những khó khăn của bản thân như thế nào? 

b. Nêu suy nghĩ của em về những tấm gương vượt khó kể trên 

Giải rút gọn:

a. Anh Níc Vu-gic và thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký đã vượt qua những khó khăn của bản thân như thế nào? 

- Anh Níc Vu-gic chấp nhận chung sống với sự thiếu sót trên cơ thể mình. Anh học cách dùng một chân và 1 cái cán để viết chữ, đánh máy, tự sinh hoạt,…

- Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký là tấm gương tiêu biểu về sự vượt khó. Vì bị liệt cả hai tay nên thầy đã kiên trì, miệt mài luyện viết bằng đôi chân của mình. Dù ngày nắng hay ngày mưa, thầy vẫn kiên trì đến lớp và luyện tập 

b. Nêu suy nghĩ của em về những tấm gương vượt khó kể trên 

- Em thấy vô cùng xúc động và thương cảm khi thấy những hoàn cảnh khó khăn của anh Nic Vu-gic và thầy Nguyễn Ngọc Kí

- Tuy nhiên, trên hết, em thấy vô cùng ngưỡng mộ hai tấm gương trên khi đã vượt lên nghịch cảnh, kiên trì và trở thành những người đáng ngưỡng mộ để em học tập và noi theo. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình với cách vượt qua khó khăn của bạn nào dưới đây? Vì sao 

a. Khi quá mệt mỏi trước khó khăn, Dung tạm thời nghỉ ngơi để lấy sức và tiếp tục nghĩ cách vượt khó 

b. Mỗi khi gặp khó khăn, Trang liền tìm ngay người thân để nhờ giúp đỡ

c. Lúc bắt tay làm việc gì, Phong cũng đều dự kiến những khó khăn có thể xảy ra để chủ động xử lí 

d. Khi gặp khó khăn, Trung không làm gì cả và hi vọng khó khăn sẽ qua đi 

e. Mỗi khi thất bại trước khó khăn, Hùng lại tìm hiểu nguyên nhân và cố gắng vượt qua

g. Để vượt qua khó khăn, Mai luôn rèn luyện cho mình thói quen làm việc nhẫn nại, tìm cách giải quyết

Giải rút gọn:

Em đồng tình với cách vượt qua khó khăn của các bạn Dung (a), Trang (b), cùng Phong (c), Hùng (e) và Mai (g). 

a. Dung tạm thời nghỉ ngơi để lấy sức và tiếp tục nghĩ cách vượt khó: Đúng, nghỉ ngơi để tái tạo năng lượng và suy nghĩ lại cách vượt qua khó khăn là một cách hiệu quả để tránh căng thẳng và tìm ra giải pháp tốt hơn.

b. Trang tìm ngay người thân để nhờ giúp đỡ: Đúng, việc tìm người thân để nhờ giúp đỡ là một cách thông minh và tốt để chia sẻ khó khăn và nhận được sự hỗ trợ, lời khuyên từ người thân yêu.

c. Phong dự kiến những khó khăn có thể xảy ra để chủ động xử lí: Đúng, việc dự kiến và chuẩn bị trước cho những khó khăn có thể xảy ra giúp Phong tự tin và chủ động tìm giải pháp ngay khi gặp khó khăn.

e. Hùng tìm hiểu nguyên nhân và cố gắng vượt qua sau thất bại: Đúng, việc tìm hiểu nguyên nhân của thất bại và cố gắng vượt qua giúp Hùng rút kinh nghiệm và trở nên mạnh mẽ, tự tin hơn khi đối mặt với khó khăn tiếp theo.

g. Mai rèn luyện thói quen làm việc nhẫn nại và tìm cách giải quyết: Đúng, việc rèn luyện thói quen nhẫn nại và tìm cách giải quyết khó khăn là một cách tích cực để vượt qua khó khăn và không bỏ cuộc.

Câu 2: Sắp xếp các bước sau đây để giải quyết các khó khăn trong học tập và cuộc sống 

Giải rút gọn:

1 -  c                  2 - e                  3 -  a                         4 -  e                5- b

Câu 3: Đưa ra lời khuyên để giúp các bạn vượt qua khó khăn trong các trường hợp sau: 

Trường hợp 1: Để chuẩn bị hội trại, Huỳnh xung phong đảm nhận phần trang trí bằng các bức tranh. Nhưng vì khối lượng công việc nhiều hơn so với dự định nên sắp đến ngày dựng trại mà Hùng vẫn chưa vẽ xong 

Trường hợp 2: Kết quả học tập kì này của Thắng giảm sút do ham mê trò chơi điện tử. Thắng tự hứa với bản thân sẽ không chơi nữa, nhưng bạn rất khó khăn để vượt qua sức hấp dẫn của trò chơi. 

Trường hợp 3: Năm nay, Tuấn được bầu làm lớp trưởng. Tuấn thấy nền nếp của lớp chưa tốt, một số bạn còn đi học muộn và nói chuyện riêng trong giờ học. Tuấn chưa biết phải quản lí lớp như thế nào cho hiệu quả. 

Giải rút gọn:

Trường hợp 1: Huỳnh muốn vẽ tranh cho hội trại nhưng không kịp hoàn thành. Để giúp Huỳnh vượt qua khó khăn, em có thể làm như sau:

- Chia công việc thành các phần nhỏ và đặt kế hoạch vẽ mỗi ngày.

- Xin bạn bè hoặc người thân giúp đỡ để tranh được hoàn thành nhanh hơn.

- Tập trung vào việc vẽ tranh và dành thời gian hợp lý để hoàn thành công việc.

Trường hợp 2: Thắng muốn ngừng chơi trò chơi điện tử nhưng khó khăn. Để giúp Thắng vượt qua khó khăn, em có thể làm như sau:

- Đặt mục tiêu học tốt và lập kế hoạch thời gian để học.

- Tắt thông báo trò chơi và tránh xa thiết bị điện tử trong lúc học.

- Tìm những hoạt động khác mà Thắng thích và dành thời gian cho chúng.

Trường hợp 3: Tuấn là lớp trưởng nhưng gặp khó khăn trong việc quản lí lớp. Để giúp Tuấn vượt qua khó khăn, em có thể làm như sau:

- Đặt ra các quy định rõ ràng về thời gian đến trường và học tập.

- Khích lệ sự hợp tác và hỗ trợ giữa các bạn trong lớp.

- Lắng nghe ý kiến của các bạn và giải quyết xung đột một cách công bằng và hòa nhã.

- Làm mẫu cho lớp bằng cách tuân thủ các quy định và hành vi mẫu mực trong lớp học.

Câu 4. Xử lí tình huống 

Tình huống 1: Tối nay có một trận bóng đã mà Tiến rất yêu thích. Trận bóng sắp bắt đầu, nhưng Tiến chưa ôn bài xong, Tiến rất phân vân

Nếu là Tiến, em sẽ làm gì

Tính huống 2: Hoa xin bố mẹ đi học đàn ghi ta vì rất thích bộ môn này. Tuy nhiên sau một thời gian luyện tập, cảm thấy không tiến bộ, các ngón tay bị đau nhức, nên Hoa rất chán nản và muốn bỏ học 

Nếu là Hoa, em sẽ vượt qua khó khăn trên như thế nào? 

Tình huống 3: Để chuẩn bị ngày hội thể thao của trường, thấy A Lử có năng khiếu thể thao nên cô giáo đề xuất em tham gia môn chạy. Tuy nhiên A Lử lại thích tham gia môn nhảy cao hơn. Bạn muốn bày tỏ nguyện vọng của mình, nhưng lại ngại ngùng mỗi khi giao tiếp với cô. 

Nếu là A Lử, em sẽ vượt qua khó khăn trên như thế nào? 

Giải rút gọn:

Tình huống 1: Nếu là Tiến, em có thể làm như sau:

- Ưu tiên ôn bài xong trước khi xem trận bóng. Bóng đá là một sở thích, nhưng việc học vẫn là ưu tiên hàng đầu để đạt được thành công trong học tập.

- Tập trung vào việc ôn bài và sử dụng thời gian hiệu quả. Cố gắng hoàn thành công việc nhanh chóng để có thể dành thời gian xem trận bóng sau đó.

- Nếu không kịp hoàn thành bài ôn, có thể xem lại trận bóng sau khi đã hoàn thành công việc học tập.

Tình huống 2: Nếu là Hoa, em có thể vượt qua khó khăn như sau:

- Không bỏ cuộc ngay lập tức. Luyện tập và học đàn ghi ta là một quá trình dài, cần thời gian và kiên nhẫn để tiến bộ.

- Hỏi ý kiến giáo viên hoặc người hướng dẫn về cách cải thiện. Có thể họ sẽ cung cấp những lời khuyên và kỹ thuật để giúp Hoa tiến bộ hơn.

- Không quá áp lực bản thân. Hãy tận hưởng quá trình học và chơi đàn ghi ta, đặt mục tiêu nhỏ và từ từ cải thiện kỹ năng.

Tình huống 3: Nếu là A Lử, em có thể vượt qua khó khăn như sau:

- Thể hiện nguyện vọng của mình một cách thẳng thắn và tự tin. Hãy nói với cô giáo rằng A Lử muốn tham gia môn nhảy cao vì đam mê và năng khiếu của mình.

- Hãy tham gia vào các hoạt động liên quan đến môn nhảy cao để chứng minh khả năng và đam mê của mình. Đôi khi, hành động có thể nói lên nhiều hơn lời nói.

- Luyện tập và cải thiện kỹ năng nhảy cao để chứng minh rằng A Lử là một ứng viên tốt cho môn này.

VẬN DỤNG

Câu 1: Cùng bạn thử làm chuyên gia tư vấn để đưa ra cách vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống cho bạn bè trong lớp

Gợi ý về những khó khăn

• Bị nói lắp

• Tính tình hay nóng giận

• Vừa chuyển đến nơi ở mới để sinh sống và học tập 

Giải rút gọn:

Tình huống 2: Để giải quyết vấn đề tính tình hay nóng giận, bạn có thể thử những cách sau:

Nhận biết cảm xúc của mình.

Hít thở sâu.

Tìm hoạt động giải tỏa cảm xúc.

Tình huống 2: Để vượt qua khó khăn khi chuyển đến nơi mới, bạn có thể thực hiện các bước sau:

Tìm bạn mới

Tham gia hoạt động ngoại khóa.

Luôn mở lòng và tự tin:.

Câu 2: Hãy viết ra điều mong muốn nhất của em lúc này, chỉ ra khó khăn và biện pháp vượt khó để đạt được mong muốn đó.

Giải rút gọn:

Mong muốn của em là tham gia giải đấu cờ vua cấp trường. Tuy nhiên, em gặp phải khó khăn khi phải dành thời gian cho việc học trên lớp và làm bài về nhà, khiến em không còn đủ thời gian để luyện chơi cờ vua. Dưới đây là một số biện pháp giúp em vượt qua khó khăn này:

• Tạo ra một lịch trình hợp lý để phân chia thời gian giữa việc học và luyện chơi cờ vua. Xác định những khung giờ rảnh rỗi và sử dụng chúng một cách hiệu quả để nâng cao kỹ năng chơi cờ vua.

•  Tận dụng thời gian trống trong ngày: Sử dụng những khoảng thời gian như giờ nghỉ trưa, sau giờ học hoặc cuối tuần để tập trung vào việc luyện chơi cờ vua. Mỗi ngày dành ít nhất 30 phút đến 1 giờ để rèn kỹ năng và chiến thuật.

• Tìm hiểu xem có ai trong lớp hoặc trong trường cũng quan tâm đến cờ vua không, để có thể luyện tập cùng nhau và chia sẻ kinh nghiệm. 

Câu 3: Sưu tầm và kể cho các bạn nghe về một tấm gương vượt khó trong học tập và cuộc sống mà em quý trọng 

Giải rút gọn:

Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi

Mạc Đỉnh Chi là vị trạng nguyên nổi tiếng bậc nhất trong lịch sử Việt Nam về câu chuyện vượt khó vươn lên trong học tập.Tương truyền rằng,thuở nhỏ Mạc Đĩnh Chi vốn lanh lợi,thông minh. Nhưng lại là con nhà nghèo người đen đủi, xấu xí.Hàng ngày mọi đứa bé khác đi học,thì ông lại phải vào rừng kiếm củi. Vốn bản tính ham học, nhưng nhà lại nghèo không có tiền.Thế nên hàng ngày Mạc Đĩnh Chi luôn ghé đến lớp học của Thầy Đồ gần nhà trong làng,đứng ngoài cửa ngấp nghé với bó củi sau lưng để học ‘’ké’’.Nhiều ngày Thầy Đồ thấy tội nên đã cho vào lớp ngồi cùng các bạn.Mạc Đỉnh Chi rất vui mừng,thế nhưng ban ngày cậu phải kiếm sống, phải học tranh thủ vào buổi tối. Nhà nghèo không có đèn dầu để học cầu liền nghĩ ra cách bắt đom đóm bỏ vào vỏ trứng lấy ánh sáng làm đèn. Không có vở để viết cậu dùng lá để thay giấy và tập viết.Ấy thế mà bằng nghị lực phi thường khoa thi Giáp Thìn (1304), thi hội, Mạc Đĩnh Chi đỗ Hội nguyên, thi Đình, ông đỗ Trạng nguyên. Không chỉ làm trạng nguyên Đại Việt, ông còn được phong làm “Lưỡng quốc Trạng nguyên” (Trung Hoa và Đại Việt) khi sang sứ Trung Hoa thời nhà Nguyên