BÀI 1: BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA SAU NĂM 1975

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Các hình ảnh trong hình 1.1 gợi cho em về những cuộc chiến tranh, chiến đấu, đấu tranh nào của nhân dân để bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa sau năm 1975?

Giải rút gọn:

Hình 1: Miếu bà chúa xứ Châu Đốc - An Giang gắn liền với cuộc chiến biên giới Tây Nam.

Hình 2: Nghĩa trang liệt sĩ Vị Xuyên tỉnh Hà Giang gắn liền với cuộc chiến tranh biên giới năm 1979.

Hình 3: Khu tưởng niệm liệt sĩ Gạc Ma, gắn liền với trận chiến bảo vệ Gạc Ma, bảo vệ quần đảo Trường Sa.

I. CHIẾN TRANH BẢO VỆ BIÊN GIỚI TÂY NAM CỦA TỔ QUỐC VÀ CÙNG QUÂN DÂN CAM-PU-CHIA CHIẾN THẮNG CHẾ ĐỘ DIỆT CHỦNG

1. Bối cảnh và những nét chính của cuộc chiến tranh

Câu 1: Em hãy nêu bối cảnh và những nét chính của cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc

Giải rút gọn:

- Bối cảnh: Thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Cam-pu-chia ngày 17-4-1975 cũng là thắng lợi của tỉnh đoàn kết chiến đấu thuỷ chung, trong sáng giữa Việt Nam - Cam-pu-chia.

- Những nét chính” 

+ Tháng 4-1975, tập đoàn Pol Pot - Ieng Sary đã phản bội lại nhân dân Cam-pu-chia, thực hiện cải tạo xã hội theo mô hình cực đoan.

+ Ngày 30-4-1977, tập đoàn Pôn Pốt - lêng Xary phát động chiến tranh xâm lược Việt Nam. 

+ Ngày 15-6-1978, Bộ Chính trị và Quân uy Trung ương quyết định phát động chiến tranh nhân dân, kiên quyết phản công và tiến công địch một cách chủ động, liên tục bằng mọi lực lượng. 

+ Ngày 02-12- 1978, Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Cam-pu-chia được thành lập.

+ Ngày 23-12-1978, tập đoàn Pôn Pốt Iêng Xary mở cuộc tiến công trên toàn tuyến biên giới Tây Nam nước ta. Quân và dân ta tổng phản công đầy quân địch ra khỏi biên giới. 

+ Ngày 07-01-1979, thủ đô Phnom Penh (Phnôm Pênh) hoàn toàn được giải phóng.

2. Giá trị lịch sử

Câu 2: Cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ Quốc có những giá trị lịch sử gì ? Vì sao thắng lợi của cuộc chiến tranh này mở ra thời kì mới trong quan hệ hữu nghị Việt Nam- Campuchia?

Giải rút gọn:

Gía trị lịch sử:

- Khẳng định ý chỉ độc lập, tự chủ và tinh thần đại đoàn kết dân tộc của nhân dân Việt Nam.

- Thắng lợi của cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc đã đập tan tư tường cực đoan, hiếu chiến của tập đoàn Pôn Pốt lêng Xary.

Thắng lợi của cuộc chiến tranh này mở ra thời kì mới trong quan hệ hữu nghị Việt Nam- Campuchia, vì: đây là cuộc chiến tranh chính nghĩa, tự vệ chính đáng của dân tộc Việt Nam chống chiến tranh xâm lược của tập đoàn Pôn Pốt lêng Xary, góp phần hào về hoà bình trong khu vực và trên thế giới. Bên cạnh đó, thắng lợi cuộc chiến giúp dân tộc Cam-pu-chua thoát khỏi hoạ diệt chúng, thể hiện tình thân đoàn kết quốc tế vô tư, mở thời là mới trong quan hệ hữu nghị Việt Nam - Cam-pu-chia.

3. Một số nét chính về nghệ thuật quân sự

Câu 3: Chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc đã đóng góp những gì vào kho tàng nghệ thuật quân sự Việt Nam?

Giải rút gọn:

- Nhận thức, đánh giá đúng âm mưu, bản chất, thủ đoạn của đối tượng tác chiến, chủ động tiến hành chiến tranh nhân dân tại chỗ rộng khắp.

- Kết hợp phòng ngự phản công, tiến công, kết hợp đấu tranh quân sự, chính trị, ngoại giao và bình vận.

- Kết hợp tạo sức mạnh tổng hợp giữa lực lượng vũ trang địa phương và bộ đội chủ lực Việt Nam đồng thời phối hợp chiến đấu với lực lượng vũ trang cách mạng và nhân dân yêu nước Cam-pu-chia

II. CHIẾN ĐẤU BẢO VỆ BIÊN GIỚI PHÍA BẮC CỦA TỔ QUỐC

1. Bối cảnh và những nét chính của cuộc chiến tranh

Câu 4: Em hãy nêu bối cảnh và những nét chính của cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc

Giải rút gọn:

Bối cảnh:

Việt Nam luôn luôn biết ơn sự giúp đỡ quý báu của Chính phủ và nhân dân Trung Quốc trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.

Những nét chính của cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ Quốc:

Từ năm 1975 đến năm 1978, chính quyền Trung Quốc tăng cường các hoạt động quân sự, xâm lấn đất đai vùng biên giới phía Bắc Việt Nam.

Ngày 17-02-1979, chính quyền Trung Quốc phát động chiến tranh xâm lược quy mô lớn sang lãnh thổ Việt Nam

Ngày 05-3-1979, Chủ tịch nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam công bố Lệnh Tổng động viên trong cả nước để bảo vệ Tổ quốc.

Ngày 05-3-1979, chỉnh quyền Trung Quốc tuyên bố rút quân khỏi lãnh thổ Việt Nam. 

Đến ngày 18-3-1979, về cơ bản, Trung Quốc đã rút quân khỏi nước ta.

2. Giá trị lịch sử

Câu 5: Theo em, cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc có những giá trị lịch sử gì? Tại sao nói truyền thống văn hoá nhân đạo của dân tộc Việt Nam tiếp tục được thể hiện trong cuộc chiến đấu này?

Giải rút gọn:

Giá trị lịch sử:

–Thể hiện đường lối chính trị, quân sự đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự lãnh đạo, chỉ đạo sáng suốt của Bộ Chính trị và Quân uỷ Trung ương.

– Khẳng định ý chí, sức mạnh bền bỉ của nhân dân Việt Nam quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thử thách bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc.

– Để lại nhiều kinh nghiệm quý giá trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc tiếp tục thể hiện truyền thống văn hoá nhân đạo.

Nói truyền thống văn hoá nhân đạo của dân tộc Việt Nam tiếp tục được thể hiện trong cuộc chiến đấu này, vì cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc tiếp tục thể hiện truyền thống văn hoá nhân đạo, vì cuộc chiến này hoà bình, vì tình hữu nghị lâu đời của Việt Nam – Trung Quốc. 

3. Một số nét chính về nghệ thuật quân sự

Câu 6: Theo em, những nét chính về nghệ thuật quân sự được thể hiện trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc là gì?

Giải rút gọn:

- Đánh giá đúng âm mưu, thủ đoạn của đối phương; chủ động chuẩn bị chiến trường, xây dựng thế trận, lãnh đạo, ...

- Phát huy sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc.

- Quán triệt tư tưởng “lấy nhỏ đánh lớn, lấy ít địch nhiều"; xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân; xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

- Phòng ngự kiên cường, kết hợp phản công, tiến công linh hoạt với nhiều hình thức chiến thuật.

III. ĐẤU TRANH BẢO VỆ CHỦ QUYỀN BIỂN, ĐẢO VIỆT NAM SAU 1975

1. Khái quát về quá trình đấu tranh

Câu 7: Trong những năm qua, tại Biển Đông diễn ra tranh chấp phức tạp về chủ quyền biển, đảo nhưng Việt Nam kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Em hãy nêu một số dẫn chứng để chứng minh nhận định trên.

Giải rút gọn:

- Chính quyền Trung Quốc chiếm đóng trái phép nhóm đảo phía Đông quần đảo Hoàng Sa (năm 1956) và sử dụng vũ lực đánh chiếm nhóm đảo phía Tây quần đảo này (năm 1974). 

- Năm 1988, chính quyền Trung Quốc đã sử dụng vũ lực chiếm đóng trái phép một số bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

- Quân và dân ta đã chiến đấu ngoan cường, dũng cảm hi sinh, đặc biệt tại trận chiến đấu ở Đá Gạc Ma (tháng 3-1988). 

- Tích cực tuyên truyền, kêu gọi chấm dứt các hành vi vi phạm luật pháp quốc tế, ban hành Luật Biển Việt Nam (năm 2012) và áp dụng có hiệu quả Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 để giải quyết các tranh chấp về phân định vùng biển với các nước láng giềng.

2. Giá trị lịch sử

Câu 8: Theo em, quá trình đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam sau năm 1975 đã đóng góp những giá trị lịch sử gì trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc? Tại sao nói quá trình đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam góp phần quan trọng trong đấu tranh tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông?

Giải rút gọn:

– Tiếp tục khẳng định quan điểm, đường lối đúng đắn và bản lĩnh chính trị vững vàng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; kiên quyết, kiên trì, tận dụng mọi thời cơ, lợi thế, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước.

- Khẳng định chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phản quốc gia của Việt Nam trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982.

- Để lại nhiều kinh nghiệm quý giá trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đào và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

3. Một số nét chính về nghệ thuật quân sự

Câu 9: Theo em, những nét chính về nghệ thuật đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam sau năm 1975 là gì?

Giải rút gọn:

- Chủ động dự báo, nắm chắc tình hình, hoạt động của đối phương, quán triệt tư tưởng chiến lược.

- Phát huy sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nêu cao chính nghĩa, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế, kết hợp đầu tranh chính trị, ngoại giao.  

- Huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng và thế trận quốc phòng toàn dân, thể trận an ninh nhân dân trên biển, đào, trong đó nòng cốt là lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam.

IV. TRÁCH NHIỆM CỦA CÔNG DÂN, HỌC SINH TRONG SỰ NGHIỆP CỦNG CỐ QUỐC PHÒNG, AN NINH BẢO VỆ TỔ QUỐC

1. Trách nhiệm của công dân

Câu 10: Theo em, công dân, học sinh cần làm gì để góp phần cùng có quốc phòng, an ninh bảo vệ Tổ quốc? 

Giải rút gọn:

- Nhận thức đầy đủ, sâu sắc quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghĩa vụ, trách nhiệm của công dân đối với sự nghiệp củng cố quốc phòng, an ninh bảo vệ Tổ quốc. 

- Thực hiện nghĩa vụ quân sự. 

- Tích cực tham gia tuyên truyền, phổ biến đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng và an ninh.

- Tích cực tham gia đầu tranh chống các thế lực thù địch trong và ngoài nước chống phá cách mạng Việt Nam trong tỉnh hình mới

- Cảnh giác và tích cực đấu tranh với các quan điểm phủ nhận, xuyên tạc giá trị lịch sử, ...

- Tích cực tham gia và vận động mọi người tham gia các hoạt động tri ân, đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc Bà mẹ Việt Nam anh hùng, …

LUYỆN TẬP

Câu 1: Giá trị lịch sử cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc, giá trị lịch sử cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc và giá trị lịch sử đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đào Việt Nam sau năm 1975 có những điểm gì chung?

Giải rút gọn:

- Khẳng định tính đúng dẫn, sáng suốt của đường lối tiến hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- Khẳng định chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phản quốc gia của Việt Nam

- Thắng lợi của cuộc chiến tranh khẳng định ý chỉ độc lập, tự chủ và tinh thần đại đoàn kết dân tộc của nhân dân Việt Nam.

- Để lại nhiều kinh nghiệm quý giá trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo và sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Câu 2: Nghệ thuật quân sự cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và nghệ thuật quân sự cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc có những nét chung nào?

Giải rút gọn:

- Nhận thức, đánh giá đúng âm mưu, bản chất, thủ đoạn của đối tượng tác chiến.

- Phòng ngự kiên cường, kết hợp phản công, tiến công linh hoạt với nhiều hình thức chiến thuật

- Phát huy sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc, lấy lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt.

VẬN DỤNG

Câu 1: Sau khi học bài này, em hãy viết một bức thư (khoảng 300 từ) cho một người bạn nêu cảm nghĩ của em và trách nhiệm của học sinh trong bảo vệ biên giới trên đất liền và chủ quyền biển, đảo Việt Nam.

Giải rút gọn:

Hà Nội, Ngày 29 tháng 01 năm 2023

Thân gửi Thế Huân,

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, trách nhiệm của chúng ta trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biển đảo của Tổ quốc là vô cùng quan trọng. Chúng ta không chỉ là người thừa kế tương lai mà còn là những chiến sĩ tiên phong trong mọi hoạt động, dự án nhằm nâng cao ý thức và kiến thức về chủ quyền quốc gia.

Tớ luôn tự hào vì được sinh ra và lớn lên trên mảnh đất anh hùng, nơi đã chứng kiến biết bao thế hệ cha anh đi trước đã không ngần ngại hy sinh để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. 

Chúng ta cần phải hiểu rõ lịch sử, biết ơn những hy sinh của các thế hệ đi trước và từ đó, xác định rõ ràng trách nhiệm của bản thân trong việc giáo dục thế hệ sau về tình yêu quê hương, đất nước. 

Hãy cùng nhau xây dựng một tập thể học sinh có ý thức và trách nhiệm cao trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. 

Chúc bạn luôn mạnh khoẻ và thành công.

Trân trọng,

Minh Hải

Câu 2: Em hãy sưu tầm hình ảnh và thuyết mình trước lớp về một trong ba chủ đề sau: 

- Cuộc chiến tranh bảo về biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

- Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc.

- Đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam sau năm 1975.

Giải rút gọn:

- Cuộc chiến tranh bảo về biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

- Hình ảnh:

- Thuyết minh:

Chiến tranh biên giới Tây Nam là cuộc xung đột quân sự giữa Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Campuchia Dân chủ trong giai đoạn 1975-1989. Cuộc chiến bắt nguồn từ các cuộc tấn công của quân Khmer Đỏ vào lãnh thổ Việt Nam, gây ra thảm họa cho người dân và tài sản của Việt Nam. 

Giai đoạn đầu (1975-1978) chứng kiến nhiều cuộc tấn công của Khmer Đỏ vào Việt Nam, khiến hàng ngàn người dân Việt bị giết và làng mạc bị phá hủy. 

Giai đoạn tiếp theo (1978-1979) là cuộc đối đầu lớn nhất khi Khmer Đỏ tấn công Việt Nam với 19 sư đoàn, nhưng bị Việt Nam chống lại. Sau cuộc tấn công này, Việt Nam quyết định không thể đàm phán và tiến hành chiến dịch đánh vào Campuchia, lật đổ Khmer Đỏ và thành lập chế độ mới do Hun Sen lãnh đạo.

Giai đoạn sau (1979-1985) chứng kiến cuộc đấu tranh giữa chế độ Hun Sen và Khmer Đỏ, với sự hỗ trợ của Thái Lan, Trung Quốc và Hoa Kỳ. Việt Nam phải tiếp tục hỗ trợ Hun Sen và chống lại cuộc tấn công của Khmer Đỏ.

Giai đoạn cuối cùng (1986-1989) đánh dấu sự rút quân của Việt Nam và sự đứng vững của chế độ Hun Sen. Khmer Đỏ dần tan rã và các lãnh đạo của họ bị bắt và truy tố tại tòa án quốc tế. Cuối cùng, chiến tranh này kết thúc với sự suy yếu và tiêu tan của Khmer Đỏ.