BÀI 3.5. ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI: CỘT CỜ THỦ NGỮ - DI TÍCH CỔ BÊN SÔNG SÀI GÒN

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Đặc điểm của văn bản giới thiệu một di tích lịch sử; chỉ ra được mối quan hệ giữa đặc điểm văn bản với mục đích của nó.

- Tác dụng của cách trình bày thông tin trong văn bản như: trật tự thời gian, quan hệ nhân quả, các đối tượng phân loại, so sánh và đối chiếu,...

- Thông tin cơ bản của văn bản; ý nghĩa của nhan đề trong việc thể hiện thông tin cơ bản của văn bản.

- Vai trò của các chi tiết quan trọng trong văn bản.

- Quan hệ giữa phương tiện ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ (như đồ thị, sơ đồ) dùng để biểu đạt thông tin trong văn bản.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

I. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

- Cách đọc: HS có thể áp dụng những kĩ năng đọc sau:

+ Đọc quét: đọc kĩ một vài chỗ trong một đoạn/ phần VB để tìm lại những cụm từ, thông tin quan trọng.

+ Đọc lướt: đọc nhanh qua một số đoạn/ trang để nắm bắt thông tin chính của VB.

- Lưu ý khi đọc văn bản giới thiệu một danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử: 

+ Đọc nhan đề và các đề mục để xác định (các) thông tin cơ bản của văn bản.

+ Xác định (các) cách trình bày thông tin trong văn bản và tác dụng.

+ Suy luận về tác dụng của sự kết nối giữa thông tin được biểu đạt bằng phương tiện ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ.

+ Tìm những chi tiết quan trọng và làm rõ vai trò của chúng trong văn bản.

II. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

1. Mục đích, đặc điểm của kiểu văn bản giới thiệu một di tích lịch sử trong văn bản Cột cờ Thủ Ngữ - Di tích cổ bên sông Sài Gòn

2. Cách trình bày thông tin trong văn bản

a. Cách trình bày thông tin của phần văn bản: “Cách mạng tháng Tám thành công ... sự hi sinh anh dũng vì Tổ quốc của những người Việt Nam”

- Phần VB “Cách mạng tháng Tám thành công... sự hi sinh anh dũng vì Tổ quốc của những người Việt Nam” sử dụng cách trình bày thông tin theo trật tự thời gian.

- Tác dụng: giúp người đọc có thêm thông tin cụ thể về diễn biến các sự kiện lịch sử xảy ra gắn liền với di tích Cột cờ Thủ Ngữ, trên cơ sở đó hiểu rõ hơn về bề dày lịch sử của di tích.

b. Thông tin cơ bản và chi tiết của phần văn bản: “Sau khi chiếm được Nam Kỳ... chúng ta đang thấy hiện nay”.

- Thông tin cơ bản của phần VB là: quá trình hình thành và xây dựng, sửa chữa của di tích.

- Các chi tiết của phần VB trên: l

+ Lịch sử hình thành và tên gọi của di tích gắn liền với lịch sử Sài Gòn giai đoạn 1862 – 1965.

+ Đặc điểm kết cấu ban đầu của di tích.

+ Sự thay đổi kết cấu, diện mạo, chức năng của di tích cũng như khu vực lân cận theo các mốc thời gian như giai đoạn 1867 – 1910, giai đoạn 1911 – 1930, giai đoạn 1930 1960, giai đoạn 1960 – 1975, từ năm 1975 – 2000, chi tiết về hình ảnh 2 (Nhà bát giác hai tầng mái ở chân cột cờ).

- Vai trò của các chi tiết: góp phần làm rõ sự hình thành, phát triển của di tích qua các giai đoạn lịch sử, trên cơ sở đó giúp người đọc hiểu rõ hơn vì sao di tích này được xem là một trong những công trình cổ nhất của Sài Gòn.

c. Nhận xét cách trình bày thông tin của toàn văn bản Cột cờ Thủ Ngữ - Di tích cổ bên sông Sài Gòn.

VB sử dụng phối hợp nhiều cách trình bày thông tin:

- Trình bày thông tin theo trật tự thời gian.

- Trình bày thông tin theo mối quan hệ nhân quả.

3. Ý nghĩa nhan đề Cột cờ Thủ Ngữ - Di tích cổ bên sông Sài Gòn.

- Các thông tin cơ bản của VB: s

+ Sự thay đổi về kết cấu, diện mạo, chức năng của di tích cũng như những khu vực lân cận.

+ Bề dày lịch sử của di tích Cột cờ Thủ Ngữ.

- Ý nghĩa của nhan đề Cột cờ Thủ Ngữ – Di tích cổ bên sông Sài Gòn trong việc thể hiện các thông tin cơ bản của VB: tóm tắt, khái quát được những thông tin cơ bản của VB vì các thông tin cơ bản của VB này đều hướng đến việc làm rõ vì sao Cột cờ Thủ Ngữ được xem là di tích cổ bên sông Sài Gòn (có thời điểm hình thành và thời gian tồn tại khá lâu bên bờ sông Sài Gòn, là chứng nhân cho bề dày lịch sử đấu tranh hào hùng của người dân Sài Gòn, chứng nhân cho sự phát triển và lớn mạnh không ngừng của thành phố bên sông).

4. Tổng kết

a. Nội dung

Văn bản Cột cờ Thủ Ngữ - Di tích cổ bên sông Sài Gòn đã cung cấp những thông tin về lịch sử hình thành cũng như những nét độc đáo trong kiến trúc của công trình biểu tượng cho Thành phố Hồ Chí Minh. Qua đó, người đọc hiểu được lí do Cột cờ Thủ Ngữ được xem là di tích cổ bên sông Sài Gòn và những giá trị văn hóa lịch sử mà công trình này mang lại cho Thành phố.

b. Nghệ thuật

- Trình bày rõ ràng, sử dụng các đề mục.

- Sử dụng yếu tố miêu tả hợp lý, giúp bài viết trở nên hấp dẫn, lôi cuốn.

- Sử dụng nhiều hình ảnh minh họa trực quan, sinh động.

- Vận dụng từ ngữ chuyên ngành đa dạng, hợp lý, giúp cũng cấp nhiều kiến thức bổ ích, lí thú.