BÀI 1.5. ĐỌC MỞ RỘNG THEO THỂ LOẠI: TIẾNG THU

A- MỤC TIÊU BÀI HỌC

- HS nhận biết được đặc điểm của thể loại tác phẩm, xác định được bố cục, phân tích được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài Tiếng thu. Từ đó hình thành, rèn luyện năng lực đọc hiểu một tác phẩm thơ năm chữ.

- Hiểu tâm trạng u buồn man mác có chút khắc khoải của nhân vật trữ tình.

B - KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

- Lưu Trọng Lư: 1912 - 1991 

- Quê: huyện Bố Trạch, Quảng Bình. 

- Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng và tích cực cổ vũ phong trào Thơ Mới.

2. Tác phẩm

- Tác phẩm Tiếng thu in trong tập Thi nhân Việt Nam.

II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN TIẾNG THU

a. Chủ thể trữ tình

• Chủ thể trữ tình của bài thơ là một chủ thể ẩn có thể suy đoán một “anh” đang thổ lộ tình cảm với “em”.

b. Nhan đề

Nhan đề Tiếng thu có thể hiểu là âm thanh của mùa thu, tiếng lòng trong mùa thu.

Bài thơ là lời của “anh” nói với “em” hỏi về cảm nhận “tiếng thu” với giọng buồn man mác.

c. Thể thơ

• Năm chữ

  • Biểu hiện: Thể thơ ngắn cùng với điệp ngữ phủ định “em không nghe”, câu hỏi tu từ và các hình ảnh “trăng mờ”, “chinh phu”, “cô phụ” các từ ngữ “thổn thức”, “rạo rực”, “ngơ ngác”… rất phù hợp với diễn tả tính lãng mạn, thiết tha nhưng cũng đượm buồn trong thời điểm mùa thu. Màu vàng là thi liệu quen thuộc để miêu tả mùa thu trong thơ cổ. Nhưng “màu vàng” với “con nai vàng ngơ ngác” “đạp lên lá vàng khô” thì lại là hình ảnh rất mới. Tuy nhiên, bài thơ vẫn phảng phất phong vị cổ điển quan hình ảnh “trăng mờ”, “chinh phu”, “cô phụ”…Phong các

d. Phong cách

+ Phong cách sáng tác: Lãng mạn

+ Biểu hiện: Thể thơ năm chữ, điệp ngữ phủ định, câu hỏi tu từ và cách thể hiện cảm xúc trực tiếp qua các từ “thổn thức”, “rạo rực”, thấm đẫm chất lãng mạn thời Thơ mới, đề cao cảm xúc và giải phóng con người cá nhân bứt phá khỏi những khuôn khổ thi luật và ngôn ngữ của thời trung đại.

e. So sánh

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung

• Bức tranh mùa thu được cảm nhận với vẻ mới mẻ và hiện đại đồng thời thể hiện tâm trạng buồn bã cô đơn của chủ thể trữ tình.

2. Nghệ thuật

• Sử dụng thể thơ năm chữ ngắn gọn.
• Sự thành công áp dụng nét cổ điển và hiện đại thể hiện trong bài.