THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: TÔN TRỌNG VÀ BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ TRONG HỌC TẬP VÀ NGHIÊN CỨU

A - MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

- HS nhận biết được nguyên nhân vì sao cần phải tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong học tập và nghiên cứu.

- HS hiểu và có ý thức tôn trọng, bảo vệ quyền sở hữu trong học tập cũng như nghiên cứu.

B - KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. TÔN TRỌNG VÀ BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ TRONG HỌC TẬP VÀ NGHIÊN CỨU 

- Khái niệm: Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với các tác tài sản trí tuệ bao gồm có: quyền tác giả, quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng.

- Quyền sở hữu trí tuệ được Nhà nước Việt Nam và các điều ước quốc tế bảo hộ bằng pháp luật nhằm khuyến khích, thúc đẩy hoạt động sáng tạo, khai thác tài sản trí tuệ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Tổ chức, cá nhân có quyền áp dụng các biện pháp mà pháp luật cho phép để tự bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình và có trách nhiệm tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân khác.

- Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong học tập, nghiên cứu có nghĩa là trích dẫn trung thực ý tưởng, lời văn của tác phẩm được sử dụng trong bài viết, bài nói: không mạo danh tác giả hoặc tự ý công bố tác phẩm của người khác, sử dụng các tác phẩm của người khác để thu lợi… Tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ là hành vi trung thực, văn minh, phù hợp với quý định của pháp luật và đạo lí.

 2. HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP SGK

Bài 1:

Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam hiện hành là Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11, được sửa đổi và bổ sung bởi Luật số 36/2009/QH12 và Luật số 21/2012/QH13. Dưới đây là các quy định cụ thể của Luật về loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả và nội dung quyền tác giả:

- Loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả: 

+ Sáng tác văn học, nghệ thuật, khoa học;

+ Bài thơ, bài hát, câu đối, ca dao, tục ngữ và các tác phẩm khác;

+ Tác phẩm kịch, tác phẩm chuyển thể;

+ Tác phẩm âm nhạc và tác phẩm biểu diễn nghệ thuật;

+ Tác phẩm thị giác và tác phẩm truyền hình;

+ Tác phẩm đồ họa, tác phẩm kiến trúc, tác phẩm mỹ thuật, tác phẩm ứng dụng và tác phẩm khác;

+ Tác phẩm bản đồ, bản đồ điện tử và tác phẩm khác.

- Nội dung quyền tác giả

+ Quyền tác giả cá nhân: quyền đối với tác phẩm của mình;

+ Quyền tác giả tập thể: quyền của nhóm tác giả hoặc tổ chức tác giả đối với tác phẩm được tạo ra bởi nhiều người cùng một lúc;

+ Quyền liên quan: quyền của người biểu diễn, người thu âm, người sao chép, người truyền hình, người phát sóng và một số quyền khác liên quan đến việc sử dụng tác phẩm.

Bài 2:

Việc tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ được thực hiện trong văn bản đọc hiểu Văn học và tác dụng chiều sâu trong việc xây dựng nhân cách văn hóa con người (Hoàng Ngọc Hiến): Khi trích dẫn hợp lí câu nói nổi tiếng của những người nhà thơ, nhà văn, tác giả đã ghi rõ tên tác giả, nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm và để thông tin trích dẫn trong dấu ngoặc kép hoặc in nghiêng. 

Bài 3: 

- Trường hợp được Luật cho phép: Căn cứ theo khoản 1 điều 25 Luật sở hữu trí tuệ: “Tự sao chép một bản để nghiên cứu khoa học, học tập của cá nhân và không nhằm mục đích thương mại. Quy định này không áp dụng trong trường hợp sao chép bằng thiết bị sao chép”. Theo đó, trường hợp này học sinh sinh viên photocopy giáo trình và sách để nghiên cứu, phục vụ cho việc học tập không bị xem là phạm về quyền sở hữu trí tuệ và được Luật cho phép.

- Trường hợp vi phạm Luật sở hữu trí tuệ:

+ Việc học sinh, sinh viên sao chép (photocopy) sách quá một bản cho mục đích học tập và nghiên cứu.

+ Việc học sinh, sinh viên sao chép (photocopy) sách không nhằm mục đích học tập, nghiên cứu mà bán cho người khác để lấy tiền thì sẽ vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ.