BÀI 3: CHÂU Á TỪ NĂM 1918 - 1945

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 

- Nêu được những nét chính về tình hình châu Á từ năm 1918 đến năm 1945

II. NHỮNG NỘI CẦN GHI NHỚ TRONG BÀI HỌC

1. Tìm hiểu về tình hình Nhật Bản 1918 - 1945

1.1. Tình hình Nhật Bản 1918 - 1929

- Giai đoạn 1918 - 1921:

+ Nền kinh tế Nhật Bản sa sút, nhiều công ti làm ăn thua lỗ, nhiều nhà kinh doanh bị phá sản, số người thất nghiệp lên tới 12 vạn người. 

+ Đời sống người lao động không được cải thiện, phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân bùng lên mạnh mẽ

- Giai đoạn 1921- 1929: 

+ Nền kinh tế phát triển nhưng không ổn định

1.2. Tình hình Nhật Bản 1929 - 1945

+ Cuộc đại suy thoái kinh tế thế giới 1929 - 1933 đã giáng một đòn nặng nề vào

kinh tế Nhật Bản:

+ Chính phủ Nhật Bản tăng cường chính sách quân sự hoá bộ máy nhà nước, gây chiến tranh xâm lược, bành trướng ra bên ngoài.

+ Khi Chiến tranh thế giới thứ hai bắt đầu diễn ra, Nhật Bản cũng ráo riết chuẩn bị chiến tranh và kéo vào Đông Dương . Tuy nhiên, ngày 15 - 8 - 1945, Nhật Bản chấp nhận đầu hàng không điều kiện trước quân Đồng minh.

2. Tìm hiểu về phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Á từ năm 1918 - 1945

2.1. Tìm hiểu khái quát về phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Á từ năm 1918 đến năm 1945

Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga đã mở ra một thời đại mới, đó là thời đại có sự gắn kết giữa cách mạng vô sản ở các nước tư bản với phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, phụ thuộc. Sự ra đời của Quốc tế Cộng sản và các Đảng Cộng sản cùng với sự áp bức bóc lột thậm tệ của các nước thực dân, đế quốc dẫn tới mâu thuẫn giữa các nước thuộc địa với thực dân ngày càng sâu sắc. Phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Á dâng cao và lan rộng khắp các khu vực: Đông Bắc Á, Đông Nam Á,Nam Á và Tây Á. Ở giai đoạn này, phong trào theo hai khuynh hướng chính là dân chủ tư sản (tiêu biểu là Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a, ... ) và khuynh hướng vô sản (tiêu biểu là Trung Quốc, Việt Nam, ... ) với nhiều hình thức đấu tranh như: bạo động, bất bạo động, vũ trang, cải cách, nội chiến, cách mạng, …

Phong trào Ngũ tứ với mục tiêu là chống lại sự xâu xé Trung Quốc của các nước đế

quốc, đòi xoá bỏ hiệp ước bất bình đẳng giữa Trung Quốc với các nước phương Tây. Lực lượng tham gia chủ yếu là học sinh, sinh viên và các tầng lớp nhân dân. Trong giai đoạn 1927 - 1937, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc đông đảo quần chúng nhân dân đã đứng lên chống lại nền thống trị phản động của Quốc dân đảng, đứng đầu là Tưởng Giới Thạch. Từ tháng 7 - 1937, Đảng Cộng sản hợp tác với Quốc dân đảng để cùng kháng chiến chống Nhật.

2.2. Tìm hiểu về phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á trong những năm 1918 - 1945

+ Hoàn cảnh lịch sử: phong trào cách mạng ở Đông Nam Á nói riêng cũng như

phong trào cách mạng ở châu Á nói chung chịu ảnh hưởng trực tiếp của Chiến tranh thế giới thứ nhất và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga.

+ Nét mới: Giai cấp vô sản trẻ tuổi ở Đông Nam Á bắt đầu trưởng thành và tham

gia lãnh đạo phong trào; phong trào dân chủ tư sản cũng có bước phát triển rõ rệt.

+ Giai cấp vô sản trẻ tuổi ở Đông Nam Á bắt đầu trưởng thành và tham gia

lãnh đạo phong trào, một số Đảng Cộng sản được thành lập như: Đảng Cộng sản

In-đô-nê-xi-a (5 - 1920), Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930), các Đảng Cộng sản Mã Lai và Xiêm (4 - 1930), Đảng Cộng sản Phi-líp-pin (11 - 1930). Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc của giai cấp công nhân, nhân dân lao động ở một số nước bùng nổ.

+ Phong trào dân chủ tư sản cũng có bước phát triển rõ rệt (đã xuất hiện các chính đảng có tổ chức và ảnh hưởng xã hội rộng lớn).