CHỦ ĐỀ 3: CÁCH MẠNG THÁNG 8 NĂM 1945, CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM (TỪ THÁNG 8/1945 ĐẾN NAY)

BÀI 6: CÁCH MẠNG THÁNG 8 NĂM 1945

I. Mục tiêu bài học

- Trình bày được nét khái quát về bối cảnh lịch sử, diễn biến chinh của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

- Nêu được nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

- Phân tích được ý nghĩa và bài học kinh nghiệm của Cách mạng tháng Tám năm 1945.

II. Bài học

1. Bối cảnh lịch sử 

- Thế giới: Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. 

- Trong nước: 

+ Chính phủ Trần Trọng Kim hoang mang, dao động

+ Ngày 13-8-1945, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Uỷ ban Khởi nghĩa toàn quốc. 23 giờ cùng ngày, Uỷ ban Khởi nghĩa toàn quốc ban bố Quân lệnh số 1, chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa trên cả nước.

+ Từ ngày 14 đến ngày 15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào (Tuyên Quang) thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân Tổng khởi nghĩa. Từ ngày 16 đến ngày 17-8-1945, Đại hội Quốc dân được triệu tập ở Tân Trào, tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng, cử ra Uỷ ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

2. Diễn biến chính

- Ngày 14,15-8, Khởi nghĩa thắng lợi ở một số xã, huyện thuộc các tỉnh đồng bằng sông Hồng, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, …

- Ngày 16-8, Một đơn vị Giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy từ Tân Trào về giải phóng thị xã Thái Nguyên, mở đường tiến về Hà Nội.

- Ngày 18-8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam - là bốn tỉnh giành được chính quyền ở tỉnh lị sớm nhất cả nước.

- Ngày 19-8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.

- Ngày 23-8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế.

- Ngày 25-8, Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn.

- Ngày 28-8, Đồng Nai Thượng và Hà Tiên là hai tỉnh cuối cùng giành được chính quyền.

- Chiều ngày 30-8-1945, vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị. Chế độ quân chủ Việt Nam

hoàn toàn sụp đổ. 

- Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

3. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm

a. Nguyên nhân thắng lại

- Chủ quan: đường lối lãnh đạo cách mạng đúng đắn, sáng tạo của Đảng; truyền

thống yêu nước, đoàn kết của nhân dân; quá trình chuẩn bị lâu dài, chu đáo.

- Khách quan: thắng lợi của lực lượng Đồng minh và Hồng quân Liên Xô trong cuộc chiến tranh chống phát xít, đặc biệt là chiến thắng trước quân phiệt Nhật Bản.

b. Ý nghĩa lịch sử

- Trong nước: Kết thúc ách cai trị 80 năm của Pháp và 5 năm của Nhật, chấm dứt chế độ quân chủ, lập nên nước Việt Nam dân chủ Cộng Hòa, mở ra kỉ nguyên độc lập tự do, đưa Đảng cộng sản Đông dương trở thành đảng cầm quyền.

- Quốc tế: Cách mạng tháng Tám đã góp phần vào thắng lợi của các lực lượng hoà bình, dân chủ, chọc thủng hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân, cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc trên thế giới.

c. Bài học kinh nghiệm

- Bài học về sự lãnh đạo của Đảng.

- Phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc

- Bài học về xây dựng thời cơ và chớp thời cơ

- Bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại.