BÀI 8. LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM

Phần 1: Mục tiêu bài học

- Trình bày được đặc điểm nguồn lao động; phân tích được tình hình sử dụng lao động theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo thành thị và nông thôn ở nước ta.

- Phân tích được vấn đề việc làm ở nước ta.

- Nêu được các hướng giải quyết việc làm ở nước ta.

- Liên hệ được thực tế địa phương về vấn đề lao động, việc làm.

- Phân tích được các biểu đồ, bảng số liệu về lao động và việc làm.

Phần 2: Bài học

I. Đặc điểm nguồn lao động

1. Nguồn lao động dồi dào

- Nước ta có nguồn lao động dồi dào, lực lượng lao động chiếm trên 50% số dân, hằng năm nước ta tăng thêm khoảng 1 triệu lao động.

- Nguồn lao động dồi dào đóng vai trò quan trọng đối với các ngành kinh tế, là nhân tố thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào nước ta, đồng thời tạo ra lợi thế cạnh tranh trong phát triển kinh tế xã hội với các nước trong khu vực và trên thế giới.

2. Chất lượng lao động ngày càng được nâng cao

- Chất lượng được nâng lên nhờ kết quả của quá trình đào tạo lao động.

- Tỉ lệ lao động đã qua đào tạo liên tục tăng, đặc biệt là lao động có trình độ cao ngày càng chiếm tỉ lệ lớn, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu cơ bản của doanh nghiệp.

II.  Tình hình sử dụng lao động

1. Theo ngành kinh tế

- Chuyển dịch kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu lao động. 

- Tỉ trọng lao động trong các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ có cu hướng tăng; tỉ trọng lao động trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản có xu hướng giảm.

2. Theo thành phần kinh tế

- Cơ cấu lao động theo thành phần kinh tế ở nước ta đang thay đổi theo xu hướng:

+ Giảm tỉ lệ lao động ở khu vực Nhà nước, 

+ Tăng tỉ lệ lao động ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài;

+ Khu vực ngoài Nhà nước vẫn chiếm tỉ lệ cao nhất.

3. Theo thành thị và nông thôn

- Tỉ lệ lao động trong khu vực thành thị có xu hướng ngày càng tăng, chủ yếu tăng lao động ở các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ. 

- Lao động trong khu vực nông thôn có sự chuyển dịch đáng kể, tỉ lệ lao động phi nông nghiệp tăng nhờ quá trình công nghiệp hoá nông thôn, xây dựng nông thôn mới, đa dạng hoá các ngành nghề kinh tế nông thôn.

III. Vấn đề việc làm và hướng giải quyết việc làm

1. Vấn đề việc làm

- Tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm vẫn còn là một trở ngại của nước ta

+  Tỉ lệ thất nghiệp và tỉ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động giữa thành thị và nông thôn có sự khác nhau. 

+ Tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị thường cao hơn ở nông thôn.

2. Hướng giải quyết việc làm

- Hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật đồng bộ, thống nhất.

- Thúc đẩy tạo việc làm mới, việc làm sáng tạo, chất lượng cao; tạo việc làm ở khu vực nông thôn, miền núi.

- Đẩy mạnh liên kết thị trường việc làm giữa các vùng trong nước, hình thành cơ chế kết nối cung cầu tự động giữa thị trường trong và ngoài nước.

- Đổi mới toàn diện hệ thống đào tạo, giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiệu quả.

- Triển khai tốt các quy định về bảo hiểm xã hội gắn với các chế độ trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp, các hoạt động đào tạo lại lao động, có nhiều biện pháp giúp người lao động có việc làm và thu nhập ổn định.