CHƯƠNG 1: ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN

BÀI 1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Phần 1: Mục tiêu bài học

- Xác định được đặc điểm vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ Việt Nam trên bản đồ.

- Phân tích được ảnh hưởng của vị trí - địa lí, phạm vi lãnh thổ đến tự nhiên, kinh tế – xã hội và an ninh quốc phòng

Phần 2: Bài học

I. Vị trí địa lí

- Việt Nam nằm gần trung tâm khu vực Đông Nam Á, giáp Trung Quốc ở phía bắc và giáp Lào, Campuchia ở phía tây.

- Nước ta thuộc vùng nội chí tuyến của bán cầu Bắc.

- Việt Nam nằm trong múi giờ số 7.

- Về lãnh thổ biển, Việt Nam mở rộng ra đến khoảng vĩ độ 6°50′B và từ kinh độ 101°Đ đến 117°20'Đ tại Biển Đông.

- Việt Nam có vị trí gần các vành đai sinh khoáng lớn trên Trái Đất, là khu vực trung chuyển sinh vật đa dạng, nằm trên các tuyến đường biển và hàng không quốc tế quan trọng, đồng thời thuộc khu vực kinh tế phát triển năng động của thế giới.

II.  Phạm vi lãnh thổ

1. Vùng đất

- Diện tích: hơn 331 nghìn km² 

- Trên đất liền, đường bờ biển nước ta dài 3 260 km từ Quảng Ninh đến Kiên Giang.

- Nước ta có hàng nghìn đảo và quần đảo, trong đó có quần đảo Hoàng Sa (thành phố Đà Nẵng) và quần đảo Trường Sa (tỉnh Khánh Hoà).

2. Vùng biển

- Vùng biển Việt Nam thuộc Biển Đông, có diện tích khoảng 1 triệu km². 

- Vùng biển nước ta bao gồm: nội thuỷ, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia của Việt Nam, được xác định theo pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế về biên giới lãnh thổ mà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên và phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.

3. Vùng trời

- Vùng trời Việt Nam là khoảng không gian bao trùm lên trên lãnh thổ nước ta. 

- Biên giới quốc gia trên không là mặt thẳng đứng từ biên giới quốc gia trên đất liền và biên giới quốc gia trên biển lên vùng trời.

III. Ảnh hưởng của vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ đến tự nhiên, kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng

1. Đối với tự nhiên

- Việt Nam nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, trong khu vực hoạt động của Tín phong và gió mùa châu Á nên thiên nhiên mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa.

- Tác động của các khối không khí di chuyển qua biển, kết hợp với vai trò là nguồn dự trữ nhiệt và ẩm dồi dào của Biển Đông đã làm cho thiên nhiên nước ta chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển.

- Việt Nam nằm trên trên đường di lưu của nhiều loài động, thực vật, góp phần tạo nên sự đa dạng của tài nguyên sinh vật. Nước ta nằm ở vị trí liền kề của 2 vành đai sinh khoáng lớn là Thái Bình Dương và Địa Trung Hải nên tài nguyên khoáng sản khá đa dạng và phong phú.

- Vị trí địa lí và đặc điểm lãnh thổ nước ta đã tạo nên sự phân hoá đa dạng của tự nhiên theo chiều Bắc – Nam, Tây – Đông, từ đó hình thành các miền địa lí tự nhiên khác nhau.

- Nước ta thuộc khu vực chịu tác động của nhiều thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn,...

2. Đối với kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng

- Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để tăng cường hợp tác với các quốc gia trong khu vực.

- Việt Nam nằm trên các trục giao thông quan trọng, các tuyến hàng hải, hàng không quốc tế cùng với các tuyến đường bộ, đường sắt xuyên Á, hành lang kinh tế Đông - Tây,... kết nối nước ta với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới => Tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập và thu hút đầu tư nước ngoài.

- Vị trí liền kề cùng nhiều nét tương đồng về lịch sử, văn hoá – xã hội và mối giao lưu lâu đời đã tạo điều kiện cho nước ta duy trì và phát triển các mối quan hệ hoà bình, hợp tác hữu nghị với các nước trong khu vực.

- Việt Nam có vị trí quan trọng trong khu vực Đông Nam Á nói riêng và khu vực châu Á – Thái Bình Dương nói chung – là khu vực có nền kinh tế phát triển năng động và nhạy cảm với những biến động chính trị thế giới. Vì vậy, sự nghiệp bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đất nước phải luôn được đề cao.