BÀI 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÂY ĂN QUẢ

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Trình bày được vai trò của cây ăn quả.

- Trình bày được đặc điểm thực vật học, yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả.

- Đánh giá được khả năng và sở thích của bản thân với một số ngành nghề liên quan.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

I. Vai trò của cây ăn quả

- Cung cấp nguồn hàng cho xuất khẩu;

- Tạo cảnh quan môi trường

- Cung cấp nguyên liệu cho chế biến

- Cung cấp nguồn thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất cho con người. 

II. Đặc điểm thực vật học của cây ăn quả

1. Rễ

- Rễ cọc:

+ Rễ chính: ăn sâu xuống đất, kích thước lớn, giúp cây đứng vững.

+ Rễ bên: phân bố nông, nhỏ, giúp cây hút nước và chất dinh dưỡng.

- Rễ chùm: không có rễ chính, hệ rễ phân bố tập trung ở tầng đất mặt có độ sâu từ 0,1 m đến 1,0 m (rễ của những cây không mọc từ hạt: cây chiết, cây giâm cành,...).

2. Thân và cành

- Cây ăn quả thường có thân gỗ, chỉ có một số loài không phải cây thân gỗ như dâu tây, thanh long,...

3. Lá

- Lá khỏe mạnh thể hiện ở hình dạng, màu sắc lá.

- Lá của mỗi loại cây khác nhau về hình dáng, kích thước, màu sắc, cấu tạo,…

- Lá khỏe mạnh giúp cây quang hợp tích lũy nhiều chất hữu cơ.

4. Hoa

- Hoa thường có 3 loại là hoa đực, hoa cái, hoa lưỡng tính.

- Tùy từng loài, trên mỗi cây có thể có một hoặc nhiều loại hoa.

5. Quả và hạt

- Có thể chia quả thành 2 loại: quả mọng, quả hạch.

- Hạt: chứa phôi mầm. Phân biệt hạt của từng loại quả dựa trên số lượng, hình dạng, màu sắc, độ cứng của hạt.

III. Yêu cầu ngoại cảnh

1. Nhiệt độ

Cây ăn quả ở nước ta rất đa dạng, có nguồn gốc nhiệt đới, á nhiệt đới và ôn đới. Vì vậy, yêu cầu nhiệt độ của chúng rất khác nhau. Ngoài ra, ở một số loại cây ăn quả còn có yêu cầu về nhiệt độ khác nhau ở từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây.

2. Độ ẩm, lượng mưa

- Độ ẩm không khí: 80% - 90%

- Lượng mưa hằng năm từ: 1000mm đến 2000mm và mưa phân bố đều trong năm.

3. Ánh sáng

- Cây ăn quả là cây ưa sáng, vì vậy cần trồng ở những nơi có nhiều ánh sáng. Tuy nhiên, cũng có một số cây chịu được bóng râm (dâu tây, dứa,…)

4. Đất trồng và dinh dưỡng

- Đa số cây ăn quả thích hợp với các loại đất có tầng đất dày, nhiều chất dinh dưỡng, ít chua, thoát nước tốt như đất phù sa, đất cát pha, đất đỏ....

- Đa số các cây ăn quả là cây trồng lâu năm. Trong quá trình sinh trưởng, phát triển, cành, lá phát triển mạnh; hoa, quả nhiều nên cần cung cấp đủ các chất dinh dưỡng như đạm, lân, kali và nguyên tố vi lượng.

5. Gió

- Gió có tác dụng hỗ trợ quá trình thụ phấn, thụ tinh của nhiều loại cây ăn quả. Tuy nhiên, nếu gió to có thể làm rụng hoa, rụng quả, gãy cành, thậm chí đổ cây. Vì vậy, khi thiết kế vườn cây ăn quả cần trồng cây chắn gió phù hợp cho vườn trồng. Đối với các loại cây ăn quả có cành và tán phát triển mạnh (nhãn, vải, chôm chôm,...) cần cắt tỉa thường xuyên để tạo độ thông thoáng và khống chế chiều cao của tán cây nhằm hạn chế tác động của gió.

IV. Một số ngành nghề liên quan

1. Nhóm ngành chế biến và bảo quản rau, quả (mã nhóm ngành 1030)

- Sản xuất nước ép từ rau, quả (10301)

- Chế biến và bảo quản rau, quả khác (10309)

2. Nhân và chăm sóc cây giống lâu năm (0132)

- Sản xuất giống cây lâu năm như giảm cành, tạo chồi, cấy ghép chồi, tạo cây con để nhân giống cây trực tiếp hoặc tạo từ các gốc ghép cành thành các chồi non để cho ra sản phẩm cuối cùng là cây giống.

- Gieo ươm, cấy ghép, cắt cành và giảm cảnh các loại cây cảnh.

3. Dịch vụ trồng trọt (1061)

- Phun thuốc bảo vệ thực vật, phòng chống sâu, bệnh cho cây trồng, kích thích tăng trưởng, bảo hiểm cây trồng.

- Kiểm tra hạt giống, cây giống; kiểm soát loài sinh vật gây hại trên giống cây trồng.

- Cắt, xén, tỉa cây lâu năm.

- Cho thuê máy nông nghiệp có người điều khiển. 

- Hoạt động tưới, tiêu nước phục vụ trồng trọt.

V. Đánh giá khả năng và sở thích của bản thân với một số ngành nghề liên quan