ÔN TẬP

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Hệ thống hoá lại kiến thức về định hướng nghề nghiệp:

+ Ngành nghề trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ.

+ Giáo dục kĩ thuật, công nghệ trong hệ thống giáo dục quốc dân,

+ Thị trường lao động kĩ thuật, công nghệ tại Việt Nam.

+ Lí thuyết cơ bản và lựa chọn nghề nghiệp.

+ Lựa chọn nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ.

+ Dự án: đánh giá mức độ phù hợp với ngành nghề thuộc lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. Ngành nghề trong lĩnh vực kĩ thuật

• Nghề nghiệp là tập hợp các công việc trong một lĩnh vực hoạt động lao động, được xã hội công nhận và thường gắn bó lâu dài với mỗi người. Người lao động nhờ được đào tạo mà có năng lực và phẩm chất để tạo ra sản phẩm vật chất hoặc tinh thần phục vụ cho đời sống cá nhân, gia đình và xã hội. 

• Nghề nghiệp giúp tạo ra nguồn thu nhập đảm bảo ổn định và phát triển cuộc sống, tạo ra của cải vật chất và tinh thần, góp phần phát triển xã hội. 

• Đặc điểm chung của các ngành nghề trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ là: sản phẩm đa dạng và liên tục đổi mới; thường sử dụng công cụ lao động; có yếu tố ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe của người lao động. 

• Một số yêu cầu chung của ngành nghề trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ là: yêu cầu về năng lực như trình độ chuyên môn, làm việc độc lập, làm việc nhóm, sáng tạo, tự học, đủ sức khỏe để hoàn thành công việc, không mắc những bệnh ảnh hưởng đến quá trình làm việc,... : yêu cầu về phẩm chất như chấp hành kỉ luật, làm việc trách nhiệm, đúng quy trình, cần cù, chăm chỉ, có ý thức học tập và rèn luyện...

2. Giáo dục kĩ thuật, công nghệ trong hệ thống giáo dục quốc dân

• Cơ cấu hệ thống giáo dục Việt Nam bao gồm: Giáo dục mầm non (gồm giáo dục nhà trẻ và giáo dục mẫu giáo); Giáo dục phổ thông (gồm giáo dục tiểu học, giáo dục trung học cơ sở và giáo dục trung học phổ thông); Giáo dục nghề nghiệp đào tạo các trình độ trung cấp và cao đẳng; Giáo dục đại học đào tạo các trình độ đại học, thạc sĩ và tiến sĩ; Giáo dục thường xuyên.

• Hệ thống giáo dục tao cơ hội cho người học trong việc lựa chọn nghề nghiệp thuộc lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ ở cả hai thời điểm phân luồng: sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông.

• Sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở có những hướng đi liên quan tới nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ là: học tiếp trung học phổ thông; học chương trình đào tạo trình độ trung cấp hoặc tham gia vào lao động sản xuất ở các ngành nghề trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghiệp.

3. Thị trường, lao động kĩ thuật, công nghệ tại Việt Nam

• Thị trường lao động là nơi diễn ra sự trao đổi hàng hóa “sức lao động” giữa người lao động và người sử dụng lao động thông qua các hoạt động tuyển dụng, thỏa thuận về tiền lương và các điều kiện ràng buộc khác

• Các yếu tố ảnh hưởng tới thị trường lao động là: sự tiến bộ của khoa học, kĩ thuật và công nghệ; sử chuyển dịch cơ cấu lĩnh vực nghề nghiệp; nguồn lao động; nhu cầu lao động

• Thị trường lao động có vai trò định hướng nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ: giúp người học lựa chọn ngành nghề, trình độ đào tạo phù hợp; giúp cơ sở đào tạo phát triển chương trình đào tạo các ngành nghề và giúp người lao động có cơ hội được tuyển dụng vào vị trí làm việc phù hợp

• Những vấn đề cơ bản của thị trường lao động Việt Nam: xu hướng tuyển dụng lao động được đào tạo, có kinh nghiệm; xu hướng cung lớn hơn cầu; chất lượng lao động còn thấp, phân bổ nguồn lao động không đồng đều

• Tìm kiếm thông tin về thị trường lao động trong lĩnh vực kĩ thuật và công nghệ có thể thực hiện theo các bước: xác định mục tiêu tìm kiếm; xác định nguồn thông tin để tìm kiếm; xác định công cụ tìm kiếm; tiến hành tìm kiếm thông tin.

4. Lí thuyết cơ bản về lựa chọn nghề nghiệp

• Lí thuyết cây nghề nghiệp chỉ ra rằng cơ sở để lựa chọn nghề nghiệp là khả năng, sở thích, cá tính và giá trị nghề nghiệp của mỗi người. Vì vậy, việc đầu tiên cần làm khi lựa chọn nghề nghiệp là phải nhận thức đầy đủ về bản thân để chọn nghề cho phù hợp

• Lí thuyết mật mã Holland cho thấy mỗi người có một tính cách nổi trội, phù hợp với một số nghề nghiệp nhất định. Nếu chọn được công việc phù hợp với tính cách của mình thì bản thân sẽ có nhiều niềm vui, dễ phát triển và thành công trong nghề nghiệp. 

5. Lựa chọn nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ

• Quy trình lựa chọn nghề nghiệp bao gồm các bước: đánh giá bản thân, tìm hiểu thị trường lao động, ra quyết định lựa chọn nghề nghiệp. Trong đó, đánh giá bản thân là bước đầu tiên và quan trọng nhất vì để lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, trước tiên cần tìm hiểu để biết được năng lực, sở thích, tính cách của bản thân.

• Các yếu tố ảnh hưởng tới việc lựa chọn nghề nghiệp trong lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ bao gồm các yếu tố chủ quan như: năng lực, sở thích của bản thân… và các yếu tố khách quan như: bối cảnh gia đình, nhu cầu xã hội, nhà trường, bạn bè…

6. Dự án: Đánh giá mức độ phù hợp với ngành nghề thuộc lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ.