BÀI 8. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ KINH DOANH VÀ NỘP THUẾ

MỞ ĐẦU

Em hãy kể một số quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh mà em biết.

Giải nhanh:

Quyền tự do kinh doanh ngành, nghề mà pháp luật không cấm; quyền tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng; nghĩa vụ tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật; ….

1. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CỦA CÔNG DÂN VỀ KINH DOANH

CH:

1/ Trường hợp trên, vợ chồng ông M đã vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh? Hành vi vi phạm đó gây nên những hậu quả gì?

2/ Theo em, công dân có những quyền và nghĩa vụ gì trong kinh doanh? Hãy nêu ví dụ về việc công dân thực hiện tốt các quyền, nghĩa vụ đó trong cuộc sống.

Giải nhanh:

1/

+ Vi phạm về quyền: Theo Điều 7, doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm. Tuy nhiên, việc sản xuất và bán hàng giả là hành vi bị cấm theo pháp luật.

+ Vi phạm về nghĩa vụ: Theo Điều 8, doanh nghiệp có nghĩa vụ chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo. Việc sản xuất và bán hàng giả là vi phạm trách nhiệm này.

+ Hành vi bị nghiêm cấm: Theo Điều 16, việc kê khai không trung thực, không chính xác nội dung hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và nội dung hồ sơ đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp là hành vi bị nghiêm cấm.

Hậu quả:

+ Hậu quả pháp lý: Ông M và vợ có thể phải đối mặt với các biện pháp xử lý hình sự, dân sự hoặc hành chính tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm. 

+ Hậu quả kinh tế: Họ có thể bị buộc phải bồi thường cho những thiệt hại phát sinh do hành vi vi phạm của mình. 

2/ Công dân có nhiều quyền và nghĩa vụ trong kinh doanh theo quy định của pháp luật. Một số quyền bao gồm quyền tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm; quyền tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; quyền tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng. Một số nghĩa vụ bao gồm nghĩa vụ đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; nghĩa vụ thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp.

Ví dụ: một người kinh doanh tự do đã đăng ký doanh nghiệp, tuân thủ các quy định về thuế, và tạo ra một môi trường làm việc tốt cho nhân viên của mình. Người này không chỉ thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình theo pháp luật, mà còn đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng và xã hội.

2. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CÔNG DÂN VỀ NỘP THUẾ

CH:

1/ Trong trường hợp 1, anh D đã thực hiện những quyền và nghĩa vụ gì của công dân về nộp thuế? Ngoài những quyền, nghĩa vụ đã thực hiện thì anh D còn có những quyền và nghĩa vụ nào khác về nộp thuế?

2/ Trong trường hợp 2, ông A đã vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế? Vì sao? Hành vi vi phạm của ông A có thể dẫn tới những hậu quả gì?

Giải nhanh:

1/ Trong trường hợp 1, anh D đã thực hiện một số quyền và nghĩa vụ của người nộp thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế năm 2019:

+ Quyền: Anh D đã thực hiện quyền được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện việc nộp thuế (Điều 16.1); cung cấp thông tin, tài liệu để thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi về thuế (Điều 16.1).

+ Nghĩa vụ: Anh D đã thực hiện nghĩa vụ thực hiện đăng ký thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định của pháp luật (Điều 17.1); khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn (Điều 17.2); nộp tiền thuế đầy đủ, đúng thời hạn, đúng địa điểm (Điều 17.3).

Ngoài ra, anh D còn có thể thực hiện các quyền khác như yêu cầu cơ quan quản lý thuế giải thích về việc tính thuế, ấn định thuế; yêu cầu giám định số lượng, chất lượng, chủng loại hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu (Điều 16.3); được giữ bí mật thông tin (Điều 16.4); 

2/ Trong trường hợp 2, ông A đã vi phạm một số quy định của Luật Quản lý thuế năm 2019:

+ Ông A đã vi phạm Điều 6.4 khi cố tình không kê khai hoặc kê khai thuế không đầy đủ, kịp thời, chính xác về số tiền thuế phải nộp.

+ Ông A cũng vi phạm Điều 6.7 khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ không xuất hoá đơn theo quy định của pháp luật, sử dụng hoá đơn không hợp pháp và sử dụng không hợp pháp hóa đơn.

+ Ngoài ra, ông A cũng vi phạm Điều 17.2 khi không khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn.

Hành vi vi phạm của ông A có thể dẫn tới những hậu quả sau:

+ Hậu quả pháp lý: Ông A có thể phải đối mặt với các biện pháp xử lý hình sự, dân sự hoặc hành chính tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.

+ Hậu quả kinh tế: Ông A có thể bị buộc phải bồi thường cho những thiệt hại phát sinh do hành vi vi phạm của mình.

LUYỆN TẬP 

Câu 1: Các chủ thể dưới đây đã thực hiện quy định nào của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh? Hãy nêu nội dung cụ thể của quy định đó,

a. Anh K và chị O là bạn thân của nhau. Gần đây hai người quyết định kinh doanh để tăng thêm thu nhập. Anh K lựa chọn thành lập công ty kinh doanh dịch vụ vận tải, còn chị O muốn tận dụng lợi thế của gia đình nên đã đăng ký thành lập hộ kinh doanh thực phẩm sạch.

b. Công ty C phát hiện xưởng sản xuất của bà Y có hành vi sản xuất các mặt hàng kém chất lượng, giả mạo sản phẩm của mình nên đã làm thủ tục khởi kiện theo quy định của pháp luật.

c. Cơ sở kinh doanh thực phẩm của bà G luôn chú trọng việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

d. Khi phát hiện sự cố gây ô nhiễm môi trường, ông T (chủ doanh nghiệp tư nhân) đã tiến hành các biện pháp khắc phục hậu quả, thực hiện đền bù cho những người bị thiệt hại và đầu tư lắp đặt hệ thống xử lý chất thải theo công nghệ tiên tiến.

Giải nhanh:

a. Anh K và chị O đã thực hiện quyền tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh theo Điều 7.2 của Luật Doanh nghiệp năm 2020. Anh K lựa chọn thành lập công ty kinh doanh dịch vụ vận tái, còn chị O lựa chọn hình thức hộ kinh doanh thực phẩm sạch.

b. Công ty C đã thực hiện quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo Điều 16.10 của Luật Quản lý thuế năm 2019 khi phát hiện xưởng sản xuất của bà Y có hành vi sản xuất các mặt hàng kém chất lượng, giả mạo sản phẩm của mình.

c. Bà G đã thực hiện nghĩa vụ bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật; không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp theo Điều 8.5 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 khi luôn chú trọng việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong cơ sở kinh doanh của mình.

d. Ông T đã thực hiện nghĩa vụ đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo Điều 8.1 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 khi phát hiện sự cố gây ô nhiễm môi trường, đã tiến hành các biện pháp khắc phục hậu quả, thực hiện đền bù cho những người bị thiệt hại và đầu tư lắp đặt hệ thống xử lý chất thải theo công nghệ tiên tiến.

Câu 2: Các chủ thể dưới đây đã thực hiện quy định nào của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về nộp thuế? Hãy nêu nội dung cụ thể của quy định đó.

a. Khi nộp hồ sơ quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp, chị G (kế toán của Công ty A) có một số thắc mắc về thủ tục nộp hồ sơ khai thuế qua giao dịch điện tử nên đã liên hệ với Chi cục thuế địa phương đề nghị hỗ trợ và được cán bộ tại đây hướng dẫn cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết.

b. Sau khi nộp đủ các khoản tiền thuế theo quy định của pháp luật, anh T đã gửi văn bản đề nghị cơ quan quản lý thuế địa phương xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước và được cơ quan quản lý thuế gửi thông báo xác nhận hoàn thành nghĩa vụ thuế.

c. Chị B kinh doanh online trên mạng xã hội và các sân thương mại điện tử. Trong quá trình kinh doanh, chị B luôn ghi chép đầy đủ các hoạt động mua bản của mình để làm căn cứ khai thuế với cơ quan chức năng.

d. Ngay từ khi thành lập doanh nghiệp tư nhân, hộ gia đình C đã ký hợp đồng với Công ty Dịch vụ M để được hỗ trợ các thủ tục về kế toán và thuế.

Giải nhanh:

a. Chị G đã thực hiện quyền được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện việc nộp thuế; cung cấp thông tin, tài liệu để thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi về thuế theo Điều 16.1 của Luật Quản lý thuế năm 2019.

b. Anh T đã thực hiện nghĩa vụ nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đầy đủ, đúng thời hạn, đúng địa điểm theo Điều 17.3 của Luật Quản lý thuế năm 2019.

c. Chị B đã thực hiện nghĩa vụ ghi chép chính xác, trung thực, đầy đủ những hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế, khấu trừ thuế và giao dịch phải kê khai thông tin về thuế theo Điều 17.5 của Luật Quản lý thuế năm 2019.

d. Hộ gia đình C đã thực hiện quyền ký hợp đồng với tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế, đại lý làm thủ tục hải quan để thực hiện dịch vụ đại lý thuế, đại lý làm thủ tục hải quan theo Điều 16.6 của Luật Quản lý thuế năm 2019.

Câu 3: Chủ thể nào dưới đây đã vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh và nộp thuế? Hành vi vi phạm đó có thể dẫn tới những hậu quả gì?

a. Công ty của chị P kinh doanh dịch vụ nhuộm vải quần áo. Do muốn giảm chi phí sản xuất nên chị P đã không xây dựng hệ thống xử lý chất thải. Các chất thải của công ty được thải trực tiếp ra sông, gây ô nhiễm trầm trọng.

b. Ông K và ông V đều mở cửa hàng kinh doanh vật tư nông nghiệp. Cửa hàng của hai ông đều bán một số thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục cấm sử dụng tại Việt Nam. Tuy nhiên, khi cán bộ cơ quan chức năng kiểm tra thì chỉ xử phạt ông K, còn ông V được bỏ qua vì ông có mối quan hệ với cán bộ kiểm tra.

c. Từ năm 2019 đến năm 2023, ông H đã sử dụng tư cách pháp nhân của Công ty M để ký kết, thực hiện 9 hợp đồng thi công xây dựng ở địa phương và thu về tổng số tiền hơn 6 tỷ đồng. Tuy nhiên, Công ty M không xuất hoá đơn giá trị gia tăng, không thực hiện mở, ghi chép sổ sách, chứng từ kế toán theo quy định, không kê khai thuế giá trị gia tăng phải nộp cho ngân sách nhà nước. Ông H đã làm thủ tục rút toàn bộ số tiền đã được thanh toán ra khỏi tài khoản của Công ty M để sử dụng chi trả chi phí của công trình và chi tiêu cá nhân.

Giải nhanh:

a. Công ty của chị P đã vi phạm quy định về bảo vệ môi trường trong kinh doanh. Việc không xây dựng hệ thống xử lý chất thải và thải trực tiếp ra sông là vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Hậu quả có thể là bị xử phạt hành chính, bồi thường thiệt hại nếu gây ra ô nhiễm môi trường, và ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của công ty.

b. Cả ông K và ông V đều vi phạm quy định về kinh doanh các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh theo Điều 16.6 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 khi bán một số thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục cấm sử dụng tại Việt Nam. Hậu quả có thể là bị xử phạt hành chính, thu hồi hàng hóa, và ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của cửa hàng.

c. Ông H đã vi phạm nhiều quy định của Luật Quản lý thuế năm 2019, bao gồm Điều 6.7 (bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ không xuất hoá đơn theo quy định của pháp luật, sử dụng hoá đơn không hợp pháp và sử dụng không hợp pháp hóa đơn), Điều 17.2 (khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn), và Điều 17.4 (chấp hành chế độ kế toán, thống kê và quản lý, sử dụng hoá đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật). Hậu quả có thể là bị xử phạt hành chính, bị kiểm tra thuế, và có thể phải nộp thêm số thuế chưa đóng, cùng với lãi suất chậm nộp. Ngoài ra, hành vi này cũng có thể dẫn đến hậu quả pháp lý khác nếu được coi là trốn thuế.

Câu 4: Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi:

Sau khi chuẩn bị đủ vốn và các điều kiện cần thiết, anh B quyết định thành lập Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên T để kinh doanh đồ nội thất. Anh nộp hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp ở Phòng Đăng ký kinh doanh địa phương và được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Đồng thời, anh B cũng chủ động thực hiện các thủ tục về thuế cho doanh nghiệp mới thành lập theo đúng quy định của pháp luật. Sau khi được cấp phép kinh doanh, anh B tiến hành tuyển dụng lao động, tìm kiếm nguồn hàng hoá, thực hiện các hoạt động quảng cáo để thu hút khách hàng và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Trong tình huống trên, anh B đã thực hiện quyền, nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế như thế nào?

Giải nhanh:

Trong tình huống trên, anh B đã thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế như sau:

Về kinh doanh:

+ Quyền: Theo Điều 7.2 của Luật Doanh nghiệp năm 2020, anh B đã thực hiện quyền tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh là Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên để kinh doanh đồ nội thất. Anh B cũng đã thực hiện quyền tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng (Điều 7.4).

+ Nghĩa vụ: Anh B đã thực hiện nghĩa vụ thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này (Điều 8.2).

Về nộp thuế:

+ Quyền: Anh B đã thực hiện quyền được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện việc nộp thuế; cung cấp thông tin, tài liệu để thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi về thuế (Điều 16.1 của Luật Quản lý thuế năm 2019).

+ Nghĩa vụ: Anh B đã thực hiện nghĩa vụ thực hiện đăng ký thuế, sử dụng mã số thuế theo quy định của pháp luật (Điều 17.1); khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn (Điều 17.2).

Câu 5: Nếu là chủ thể trong các tình huống sau, em sẽ làm gì để thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong kinh doanh và nộp thuế?

a. Anh D phát hiện nhiều sản phẩm bánh kẹo, nước giải khát đang được bày bán ở cửa hàng của gia đình mình là sản phẩm được làm giả theo mẫu mã của các thương hiệu nổi tiếng.

b. Chị N biết tin người thân trong gia đình có ý định làm giả sổ sách kế toán nhằm mục đích trốn thuế,

c. Bạn Q được bạn bè rủ góp vốn mua pháo nó về bản kiếm lời

Giải nhanh:

a. Nếu là anh D, em sẽ ngừng bán các sản phẩm giả mạo ngay lập tức. Điều này không chỉ vi phạm quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2020 (Điều 16.6 - Kinh doanh các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh) mà còn là hành vi phạm pháp. 

b. Nếu là chị N, em sẽ thuyết phục người thân trong gia đình hiểu rõ hậu quả của việc làm giả sổ sách kế toán để trốn thuế. Đây là hành vi vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như bị phạt nặng, thậm chí là tội phạm hình sự. Nếu họ vẫn tiếp tục, em sẽ báo cáo vụ việc cho cơ quan thuế để họ có thể kiểm tra và xử lý.

c. Nếu em là bạn Q, em sẽ từ chối lời đề nghị của bạn. Việc mua pháo để bán lại là vi phạm pháp luật (Điều 6.g của Luật Đầu tư năm 2020 - Kinh doanh pháo nổ). Ngoài ra, việc này còn gây nguy hiểm cho sự an toàn của mọi người. Em sẽ khuyên bạn bè tìm hiểu kỹ hơn về pháp luật và lựa chọn những cách kinh doanh hợp pháp.

VẬN DỤNG 

CH:Hãy nêu những việc em dự định sẽ làm để thực hiện đúng các quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế trong cuộc sống hằng ngày.

Giải nhanh:

+ Tìm hiểu về pháp luật.

+ Tuân thủ các quy định về đăng ký kinh doanh.

+ Thực hiện đúng nghĩa vụ thuế.

+ Tôn trọng quyền của người lao động.

+ Không tham gia vào các hoạt động kinh doanh trái phép.

+ Thực hiện trách nhiệm với cộng đồng và môi trường.